2 Kasım'daki Başkan seçimi için aday olan Başkan Bush ve Demokrat Partili rakibi Senatör John Kerry, 30 Eylül Perşembe akşamı televizyonda yapacakları ilk seçim tartışmasında karşı karşıya geliyor.
Başkan adaylarının televizyonda açık tartışma yapması, Amerikan seçim tarihinin yakın zamanlarında başlayan bir gelenek. Bu tartışmaların seçim sonuçları üzerinde oldukça etkili olduğu biliniyor.
Başkan adayları arasında ilk televizyon tartışması 1960 seçimi öncesinde Demokrat aday John Kennedy ve Cumhuriyetçi aday Richard Nixon arasında yapıldı. Kennedy’nin gençliği ve kendine güveni televizyona yansırken, o zamanki başkan yardımcısı Nixon ise kötü makyajı ve dizindeki bir rahatsızlık nedeniyle seçmenlerde kötü bir izlenim bıraktı.
Uzmanlar, Kennedy’nin 1960 seçimlerini kıl payı farkla kazanmasına tartışma programlarının oldukça etkisi olduğunu düşünüyor. Kennedy’i televizyonda izleyenler demokrat adayı desteklerken, radyoda Nixon’ı dinleyenlerse Cumhuriyetçi adayın kazandığı inancındaydı.
Washington’daki Brookings Enstitüsü’nde Amerikan başkanları konusunda uzman olan Stephen Hess; "Nixon ile Kennedy arasında düzenlenen ilk tartışma programında, Nixon daha fazla tanınmasına rağmen, Kennedy, çekiciliğiyle birçok kişinin desteğini aldı. Bu da az farkla kazanılan seçimlerde her şeyin sonucu etkileyebileceğini gösteriyor" şeklinde konuşuyor.
Başkan adayları arasında televizyon tartışmaları, 1960’dan sonra, Başkan Gerald Ford ve demokrat partili Jimmy Carter’ın mücadele ettiği 1976 seçimlerine kadar düzenlenmedi. O yılki üç tartışmanın ikincisinde Cumhuriyetçi Başkan Ford’un söylediği "Doğu Avrupa’da Sovyet hakimiyeti diye bir şey söz konusu değildir, ben başkan olduğum sürece de böyle bir şey olmayacaktır" şeklindeki sözleri, seçimi kaybetmesinde büyük rol oynayacaktı.
Ford’un bu sözleri söylediği dönemde Soğuk Savaş bütün hızıyla devam ediyordu ve Sovyetler Birliği’nin o zamanki Sovyet blokuna dahil Doğu Avrupa ülkeleri üzerinde tam bir baskı politikası uyguladığı biliniyordu.
1980 seçimi öncesinde de Demokrat Başkan Carter, Cumhuriyetçi rakibi Ronald Reagan’la televizyonda karşı karşıya geldi. İki liderin, tartışma programının sonuna kadar hemen hemen eşit durumda olmasına rağmen, Reagan’ın “4 yıl öncesine oranla şu andaki durumunuz daha mı iyi?” şeklindeki sorusu sonucu değiştirdi. Amerika o dönemde artan petrol fiyatları ve enflasyon nedeniyle ekonomik sıkıntı içindeydi ve tartışmadan sonraki haftalarda Reagan’a desteğin artması, bu sorunun cevabının “hayır” olduğunu gösterecekti. 4 Kasım 1980’deki seçimi kazanan Cumhuriyetçi Ronald Reagan, iki dönem başkanlık yapacaktı.
1984 yılında Reagan ikinci dönem başkanlık seçimine hazırlanırken Demokrat aday Walter Mondale’le yaptığı televizyon tartışması da anılarda derin iz bırakacaktı. Özellikle Reagan’ın şakacı sözlerinin, ikinci kez başkan seçilmesinde etkili olduğu görüldü.
Reagan'ın, "İleri yaşımın, ikinci kez seçilmek için giriştiğim bu kampanyada benim için dezavantaj olmasına izin vermeyeceğim gibi, rakibimin gençliğini ve tecrübesizliğini, siyasi hedeflerim için araç olarak kullanmayacağım" şeklindeki sözlerini dinleyen Walter Mondale, daha sonra yaptığı açıklamada, Reagan’ın bu konuşmasını duyduğunda, seçimi kaybettiğini anladığını belirtecekti.
Siyasi görüşlerini bu televizyon tartışmalarında ortaya koyan başkan adayları, milyonlarca izleyiciyi televizyon başına toplayarak, seçim öncesinde karar vermelerine yardımcı olur.
Ancak bazen tartışmalarda öne çıkan unsur, konuşulan konular değil, konuların adaylar tarafından nasıl ele alındığı ve adayların kişilikleri olabiliyor. 1988 yılında o zamanki Başkan yardımcısı George Bush ile demokrat rakibi Michael Dukakis karşı karşıya geldiklerinde, programın sunucusu Bernard Shaw’ın, vali Dukakis’e sorduğu bir sorunun o seçimin sonucu üzerinde etkili olduğu söylenir.
‘Karınız Kitty Dukakis kaçırılsa, ve tecavüze uğrasa...’ şeklinde başlayan soru, valinin idam cezası konusundaki görüşünü almayı hedefliyordu. Dukakis idama karşı olduğunu belirtirken, verdiği cevap, birçok kişinin kendisini, “soğuk bir kişilik sahibi” olarak algılamasına neden oldu. O yılki seçimde Demokrat aday Dukakis, Cumhuriyetçi George Bush karşısında farklı yenilgiye uğradı.
1992 yılında Demokrat aday Bill Clinton ve Reform Partisi adayı Ross Perot’yla karşı karşıya geldiği bir tartışma programında Bush, saatine bakarken görüntülendi. Bu durum, Bush’un halkın ilgilendiği konulara önem vermediği yolundaki görüşün doğru olduğu şeklinde yorumlandı.
Bundan 4 yıl önce, Başkan Bush’un oğlu Teksas valisi George Bush, kendisinden daha deneyimli olan o zamanki Başkan Yardımcısı Al Gore ile televizyonda karşı karşıya geldi. Bu tartışmanın en çok hatırlanacak bölümüyse, Bush bir soruyu yanıtladığı sırada rakibi Gore’un sinirli bir şekilde iç çekmesi oldu.
Ancak Bush’un tartışmada sırasında kendini beklenenden iyi savunmasının, o yıl, çok az farkla kapanan seçimi kazanmasında önemli rol oynadığı tahmin ediliyor.
Virginia Üniversitesi seçim uzmanı Larry Sabato bu yıl Başkan Bush ile Senatör John Kerry arasında yapılacak tartışmaların da seçim sonucunu etkileyebileceğini savunuyor.
Sabato, "Tartışma programları aslında o kadar da önemli değil ama bu yılkiler farklı olacak. İlki Perşembe günü yapılacak olan tartışmalar kıyasıya bir mücadeleyi ortaya koyacak. Başkan adayları; bu tartışmalarla taraftarlarına canlılık getirmeyi ve kararsız seçmenlerin artık karar vermelerini sağlamayı amaçlar. Zaten bu tartışmaların en çok kararsız seçmenler tarafından ilgiyle takip edildiği sanılıyor" şeklinde konuşuyor.
Son anketler Başkan Bush’un Senatör Kerry’nin önünde gittiğini gösteriyor. Kerry bu tartışma programları yoluyla aradaki farkı kapatmayı amaçlıyor. Ancak iki aday da geçmişte bu tür programlarda başarılı oldu. Senatör Kerry’nin tartışma yeteneği, 1996 yılında Massachusetts eyaletinde Senato seçimini az farkla kazanmasında önemli rol oynamıştı. Başkan Bush da, beklenenin üstündeki başarısını, hem 1994’teki Teksas valilik seçimlerini kazanarak hem de 4 yıl önceki başkanlık seçimlerinde Demokrat rakibi Al Gore’u yenerek ortaya koydu.