İki Rus yolcu uçağının terör saldırıları sonucunda düşmesi ve Moskova dışındaki bir metro istasyonuna yönelik intihar saldırısı ardından Amerikalı yetkililer Rusya’dan Amerika’ya gelen bütün uçaklarda daha sıkı güvenlik önlemleri alınması konusunda ısrar ediyor.
Her üç terör saldırısından da ayrılıkçı Çeçen militanlar sorumlu tutuluyor. Eylemleri gerçekleştirenlerin kadın militanlar olduğu düşünülüyor ve bu durum terörle mücadele açısından yeni bir durum olarak nitelendiriliyor.
Bağımsız bir cumhuriyet için mücadele eden Çeçen militanlar kendi kadrolarına kadınları da almaktan çekinmiyor. İki yıl önce Moskova’da bir tiyatroda gerçekleşen rehin alma eyleminden son günlerdeki intihar saldırılarına kadar bir dizi olayda kadınlar da yer alıyordu.
Düşünce kuruluşu Rand Corporation’ın uzmanlarından Olga Oliker, bu durumu şaşırtıcı bulmuyor ve bunun kamuoyunun dikkatini çekerek korkutmaya yönelik yeni bir taktik olduğunu savunuyor:
"Bu yöntem, korkutmaya çalıştıkları insanlar açısından daha etkili. Potansiyel teröristleri belli bir biçimde algılamaya alıştık ve algılama çerçevesinde teröristlerin genellikle erkekler olduğunu düşünüyoruz. Dolayısıyla kadınların ve kızların da böyle davranması yetkililer açısından daha büyük bir sorun oluşturuyor."
Çeçen kadın intihar eylemcilerin motivasyonu henüz bilinmiyor. Oliker, bu kadınların da erkekler gibi bir davanın ateşli taraftarı olabileceğini belirtiyor. Bazıları ise intihar saldırıları düzenlemeye zorlanıyor. “Kara dullar” olarak bilinen bir kısmı ise kocalarını, babalarını veya kardeşlerinin intikamı peşinde koşuyor.
Eski bir CIA anti terör uzmanı olan Stanley Bedlington kadınlara yönelik yerleşik davranış biçimlerinden dolayı kadın militanların teşhis edilmesinin de zor olduğuna dikkat çekiyor:
"Kadınların seçilmesinin nedeni utangaçlık nedeniyle kadınların aranmayacağı ve hedef bölgeye sızabileceği düşüncesi. Bu yüzden bazı durumlarda, bellerinde patlayıcı madde dolu kemerler bulunan kadınlar güvenlik güçlerini aşabiliyor.”
Bazı uzmanlara göre Çeçen teröristler kadın intihar eylemcilerini etkin bir biçimde kullanan Filistinli militanların da bir adım önüne geçmeye çalışıyor. Hayfa Üniversitesinden Amatzia Baram da Arap-İsrail çatışmasında kadın intihar eylemcilerin sayısının arttığı düşüncesine katılıyor:
"Bu salgın hastalık gibi bir şey. Eğer bir çok erkek kendini bu biçimde öldürüyorsa ardından kadınlar da bu yöntemi tercih ediyor ve bu yöntem meşrulaşıyor."
Siyasi İslam konusunda saygın bir uzman olan Baram, geçmişte Hamas gibi dini özellikleri ağır basan örgütlerin El Fetih türü laik örgütlere kıyasla kadın intihar eylemcileri kullanmaya daha isteksiz olduğunu hatırlatıyor ancak bu durumun son dönemde değişmeye başladığını vurguluyor:
"El Fetih bu konuda hiçbir zaman çekingen davranmadı. Kişisel olarak büyük sorunlar veya krizler yaşayan kadınları buluyorlardı ve onları kullanıyorlardı. Hamas böyle bir şey yapmıyordu. Sanırım gönderdikleri ilk kadın intihar eylemcisi bundan birkaç ay önce Gazze ile İsrail sınırında kendini havaya uçuran üç çocuk annesi bir kadındı."
Terörle mücadele uzmanı Bedlington ise kadın terörsitlerin yeni bir şey olmadığını ve son gelişmelerin dinle bir ilgisi bulunmadığını vurguluyor:
"Bu yeni bir şey değil. Laik teröristlerin, hepsi de Marksist olan ve dini terörle bir ilgisi bulunmayan Kızıl Tugaylar’ın veya Almanya’daki Kızıl Ordu Fraksiyonu’nun ilk günlerine bakarsanız, o günlerin kadın teröristler açısından da en parlak dönem olduğunu görürsünüz.”
Ortadoğu’da 1969 yılında Fislitin davasına dikkat çekmek için gerçekleştirilen ilk uçak kaçırma eylemlerinden birini düzenleyen kişi Leyla Halid adlı bir kadındı. Amatzia Baram ayrıca 1980’li yıllarda Lübnan’da ilk intihar saldırısını gerçekleştirenlerden birinin de bir kadın olduğunu hatırlatıyor:
"Bildiğim kadarıyla İsrail ve çevresindeki ilk intihar saldırısı İsrail güçlerinin orada bulunduğu dönemde Lübnan’da gerçekleşti. 1984 yılında son derece laik olan Pan-Suriye partisinin sanırım bir kadın üyesi kendini havaya uçurdu ve birkaç İsrail askerini öldürdü."
Rusya konusunda uzman olan Olga Oliker, güvenlik yetkilileri açısından asıl sorunun kadın faktörüyle nasıl baş edebilecekleri konusu olduğunu belirtiyor:
"İnsanlar kadınları potansiyel bombacı olarak görmeye alışık değil. Ve insanları erkekleri olduğu kadar kadınları da potansiyel saldırgan olarak görmeye alıştırmak için eğitmeniz gerekiyor."
Oliker, güvenlik güçlerinin erkekleri olduğu kadar kadınları da potansiyel bir düşman olarak görmeleri için psikolojik bir değişim gerektiğini vurguluyor.