Amerikan ordusu, teröre karşı savaşta ele geçirilen düşman savaşçılarla ilgili ön duruşmalara bugün başlıyor.
Amerika’nın Küba’daki Guantanamo üssünde tutulan 600 tutukludan dördü askeri bir komisyon önüne çıkacak. Tutukluların tümü Amerika’ya karşı savaş suçu işleme amacıyla komplo kurmaktan yargılanacak.
Alışılmadık ölçüde yoğun güvenlik önlemleri alınan duruşmaların adil olup olmayacağı konusunda da tartışmalar yaşanıyor.
Askeri komisyon önüne çıkacak olanlardan biri de Afganistan’da ele geçirilen ve yaklaşık üç yıldır Guantanamo’da tutuklu bulunan Avustralyalı David Hicks.
Hicks ve diğer üç kişi Başkan Bush’un 2001 yılında verdiği emir uyarınca yargılanacak ilk sanıklar olacak. Amerikan ordusu tarafından İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana kullanılmayan söz konusu emir, Pentagon’a Amerikan vatandaşı olmayan kişileri savaş yasalarını ihlal suçundan yargılama yetkisi veriyor.
Bu sanıklara yöneltilen suçlama ise ‘El Kaide veya Taleban’la birlikte Amerika’ya saldırı amacıyla komplo kurmak.’
Alınan güvenlik önlemleri öylesine yoğun ki, üsdeki Amerikan askerleri işlemler sürerken televizyon ekiplerinin mahkeme salonu ile binasından görüntü almasını bile engelledi. Ancak savcı ve avukat olarak ordunun atadığı hukukçuların görev yapması dışında prosedür büyük ölçüde Amerikan sivil mahkemelerindekine benzer olacak. Beş kişilik bir askeri heyet delilleri değerlendirecek ve verecekleri oylarla sanıkların masum mu yoksa suçlu mu olduğunu kararlaştıracak.
Komisyonun sözcüsü Denizci teğmen Susan McGarvey, "Masum oldukları varsayılıyor ve makul bir şüpheye yer vermeyecek biçimde suçlarının kanıtlanması gerekiyor." dedi.
McGarvey ise şunları söyledi:
"Suçlanan herkes ulusal güvenliğin korunmasına uygun bir biçimde tam ve adil olarak yargılanacak. Kamu tanıklarını sorgulayabilecekler ve kendi tanıkları da dinlenecek. Tanıklara ek olarak delil de sunabilecekler. Dolayısıyla burada normal Amerikan standartlarının geçerli olduğunu göreceksiniz.”
Ancak hukukçular ve insan hakları örgütleri söz konusu komisyonların büyük ölçüde hükümetten yana olduğunu ve başkan Bush’un Guantanamo’daki tutukluları terörist olarak tanımladığını belirterek kuşkuları olduğunu ifade ediyor. Ulusal Askeri Yargı Enstitüsü’nün başdanışmanı Stephen Saltzburg da bu kaygıları taşıyan kişiler arasında:
"Teorik olarak sanıkların masum olduğu var sayılır. Ancak bunun pratikte uygulanıp uygulanmayacağını kestirmek çok zor. Bunu asla bilemeyiz. Muhtemelen diğer ülkeler burada yapacaklarımızı yakından izleyecek. Amerika’da yapılanların heryer ve herkes için de geçerli olması istenecek. Yani eğer Amerikan askerleri gelecekte, bir yerlerde tutuklanır ve başka ülkelerin askeri komisyonları tarafından yargılanırsa bunun da kabul edilmesi istenecek ."
Komisyonları denetleyen Amerikalı emekli askeri hukukçu, sanıkların duruşma öncesi oturumlarda kendileri aleyhindeki delillerin sivil bir mahkemede kabul edilmeyecek sorgulama yöntemleriyle elde edildiğini öne sürerek, bu delillerin inandırıcılığını gündeme getirmelerini bekliyor.
Bu duruşmaların başkanının veya belki de daha üst düzey bir Pentagon yetkilisinin, davaların yargıya intikali öncesinde bu sorunları nasıl çözeceğine karar vermesi gerekecek. Komisyonların sanıklar hakkında “suçludur” kararına varılması durumunda idam cezası isteme yetkisi bulunuyor.
Merkezi Amerika’da bulunan İnsan Hakları İzleme Örgütü ”Human Rights Watch” davanın normal askeri davalardan da farklı olacağına dikkat çekiyor.
Örneğin askeri bir komisyonun yürüttüğü davalarda, normalde yargılanan kişinin sivil bir mahkeme talep etme hakkı var.