Erişilebilirlik

Caretta Caretta'ları Kurtarma Çabaları - 2004-08-03


Ortalama yaşları 100 ila 120 yıl... Bunun yaklaşık 70 yılını denizlerde dolaşarak geçiriyorlar... Ve dünyanın sadece belirli yerlerinde soylarını sürdürebilme mücadelesine girişiyorlar.

Caretta Caretta’lar dünyanın sadece belirli yerlerinde yumurtlayabiliyorlar. Yumurtlamak için çok ince kum olan sahilleri seçen Caretta Caretta’lar, rüzgarlarla Kuzey Afrika’dan gelen ince kuma sahip 20 kumsalı, Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında bulmuşlar. Gelin görün ki Dünya Doğal Hayatı Koruma Vakfı’nın raporlarına göre bu kumsallardan 11’i oldukça kötü durumda.

Uluslararası raporlara göre Türkiye’de bu ince kumlar, inşaat sektöründe kullanılmak üzere çalınıyor. Oysa soyu tükenmekte olan Caretta Caretta’ları Türkiye taraf olduğu uluslararası anlaşmalar kapsamında korumakla yükümlü.

Avusturya Viyana Üniversitesi ile Denizli Pamukkale Üniversitesi’nin biyoloji bölümleri, Caretta Caretta’ları koruma ve inceleme amacıyla Muğla’nın Fethiye ilçesi sahillerinde ortaklaşa çalışma gerçekleştiriyorlar. Biyolog Christine Fellhafer, 1999’dan beri her yaz Fethiye’ye geliyor ve Caretta Caretta’ları korumaya çalışıyor. Bu yıl da ekibin başında ve doktorasını hazırlıyor:

'Viyana üniversitesinden caretta carettaları araştırmak ve korumak için geldim. Kısaca ne yaptığımıza gelecek olursak bütün bir yaz burada caretta carettaları araştırmak ve korumak için kalıyoruz. Doktora öğrencisiyim aynı zamanda. Doktora tezimi tam olarak özel koruma altında olan bölgeler ve özellikle bunlardan biri olan Fethiye sahillerindeki caretta caretta’ların korunmasıyla ilgili hazırlıyorum. Burada alınan önlemler ile Fethiye plajı ve diğer plajlar arasında kıyaslamalar yapıyoruz.'

Fellhafer, deniz kaplumbağalarının Yunanistan ve İtalya sahillerinde çok daha güvende olduğunu, halkın denizlerin çileli sakinlerini koruma konusunda daha bilinçli ve dikkatli hareket ettiğini söylüyor:

"Aslında burada caretta caretta'ları korumaya çalışan bir topluluk yok. İtalya ve Yunanistan sahillerine ulaşan carettalar gibi buraya gelenlerin de yardıma ve korunmaya ihtiyacı var. Bu nedenle buradayız."

Fellhafer, Caretta Caretta’ların, Türkiye sahillerinde ışık, gürültü, çevre kirliliği, tehlikeli atıklar, yasal olmayan yapılar, tesadüfi avlanma, kaçak kum çıkarımı ve kıyı erozyonu gibi tehditlerle karşı karşıya bulunduğunu da söylüyor.

Geçen 5 yılda yaklaşık 250 deniz kaplumbağasını kurtardıklarını vurgulayan Fellhafer’a 'Peki bizler neler yapabiliriz?' diye soruyoruz? Yanıtına, 'Herkesin yapabileceği basit ve kolay birtakım şeyler var. Doğaya daha hassas ve daha duyarlı olunması gerekiyor.' diye başlıyor:

"Geceleri plajlarda yürüyüş yapılmaması gerekir ve kaplumbağaları gece plaja çıktıkları zaman korkutmamak, yanına yaklaşmamak fotoğraf makinası ya da kamera flaşları kullanmamak, güneş şemsiyeleri kullanmamak, çöpleri plaja atmamak, kısacası doğaya daha duyarlı olmak yeterli."

Viyana Üniversitesi biyologlarından Christine Fellhafer’a sahilin deniz kaplumbağaları için ne denli güvenli olduğunu soruyoruz. Bir diğer ifadeyle insanlar kumsalları yeteri kadar koruyor mu?

'Açıkcası hayır, pek değil. Özellikle de caretta çıktığı zaman herkes görmek ve resim çekmek istiyor; caretta'lara doğru geliyorlar... Onlar da korkup denize doğru geri dönüyorlar... Caretta 2-3 kez deneyerek yumurta bırakmak için geri döner. Eğer aynı şekilde korkup kaçarsa yumurtalarını denize bırakmak zorunda kalır ki bu da bütün yumurtaların yok olması, üreyememesi anlamına geliyor.'

Deniz kaplumbağalarının bu gönüllü dostları Fethiye kumsallarında onları korumak için hava kararır kararmaz devriyeye çıkıyorlar. Carettanın yumurtlama zamanında onlara kesinlikle karışmıyor ve geride durup çevredekilerin onların fotoğrafını çekmesini ya da rahatsız etmelerini engelliyorlar.

Gönüllüler, yumurtalarını bıraktıktan sonra kaplumbağanın kabuğuna bakıp, ölçümler alıp; bedeninin zarar görmeyeceği bir noktaya da numara vuruyorlar. Bundan amaç Caretta Caretta yeniden sahile geldiğinde ne gibi değişimler yaşadığını görmek, herhangibir yerinde incinme olup olmadığını, ne tür doğal veya insandan gelen darbeyle karşılaştığını ortaya çıkarmak.

Bu bilimsel projede görev üstlenen Türk öğrenci Sedat Tekat ise doğa tutkunu ancak denizle tanışıklığı henüz nisbeten yeni...

Şırnaklı olan Tekat, Viyana Üniversitesi’nden öğrencilerle birlikte çalışmalarını şöyle anlatıyor:

'Yumurtadan çıkan Caretta Caretta’lar, doğal bir refleksle, deniz yüzeyinden yansıyan ışığa doğru yöneliyor, yaşayacakları ortama, denize doğru hareket ediyorlar.'

Ancak eğer çevrede herhangi bir kuvvetli ışık kaynağı veya benzerleri mevcutsa, yavru kaplumbağalar, yönlerini şaşırarak yaşamlarını sürdürebilecekleri deniz yerine, kesinlikle ölmelerine neden olabilecek yanlış hedeflere yöneliyorlar. O yüzden kıyılardaki çok ışıklı turistik oteller Caretta Carettalar için ölümcül oluyor.

Caretta Carettaların yaşam mücadelesinde Türkiye’de karşılaşılan diğer büyük bir sorun naylon torbalar. Denizanası yiyerek beslenen Caretta Carettalar, naylon poşetleri ‘denizanası’ zannederek yutuyorlar. Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında bu sebepten boğulan ve karaya vuran dev kaplumbağaların sayısı 20 kadar.

Sahilde yumurta bırakılan yeri korumak için tel kafes kullanılıyor. Çünkü 45-50 gün kadar süren bir kuluç döneminden sonra dünyaya geliyor deniz kaplumbağaları... Şayet bu türden bir koruma sağlanmazsa, plajı kullananlar yumurtaların üzerine basıp geçebiliyor ve yumurtalar eziliyor.

Bölgenin doğal hayatı koruma gönüllüleri deyince akla ilk gelen isimlerden Ali İhsan Emre, Viyana Üniversitesi ile Pamukkale Üniversitesi’nin ortaklaşa gerçekleştirdikleri deniz kaplumbağalarını koruma projesinin mimarlarından. Emre, Fethiye Çalış Plajı’na sıfır noktadaki arazisinin bir bölümünü Viyana Üniversitesi ile Pamukkale Üniversitesi öğrencilerine ayırmış.

Fethiye sahillerinde deniz kaplumbağalarını korumak için halka yönelik bilgilendirme çalışmalarına bölgedeki turistik tesislerin sahipleri de destek veriyor. Kimisi Viyana ve Pamukkale Üniversitesi öğrencilerine yemek veriyor, kimisi de ulaşım ihtiyaçlarında yardımcı oluyor.

Akdeniz kıyılarında yaşam mücadelesi veren Caretta Carettalar, insanların ilgisizliği ya da duyarsızlığı yanında yasal sorunlarla da karşı karşıya. Doğal kaynakların korunmasına yönelik yasalar uygulanmadığı gibi taraf olunan uluslararası anlaşmaların koşulları da yerine getirilmiyor.

XS
SM
MD
LG