Amerika Dışişleri Bakanlığı dün yayınlanan insan hakları raporunda Türkiye, Irak, Afganistan gibi ülkelerde ilerleme olduğunu bildirdi.
Dünya ülkelerinin 2003 yılındaki insan hakları uygulamalarını değerlendiren rapor, Suriye, İran, Libya, Suudi Arabistan ve Pakistan’ı ise, insan haklar ihlallerinin sürmesinden dolayı eleştirdi.
Rapor, insan hakları uygulamalarının ilerlemesi yönünde, geçen yıl bir dizi reformu uygulamaya sokan Türkiye’yi övüyor, ancak bu reformların bütünüyle uygulanmadığının da, altını çiziyor.
Dışişleri Bakanlığı’nın raporunda, özellikle Irak’ın Amerikan birlikleri tarafından ele geçirilmesinin ardından, bu ülkedeki insan hakları uygulamalarının düzeldiğine dikkat çekildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 1977 yılından beri, her yıl hazırladığı İnsan Hakları Raporu, müttefik olsun olmasın, dünya ülkelerindeki insan hakları uygulamalarını denetlemenin yanı sıra, karnesi kötü olan ülkeleri de uyarmayı amaçlıyor.
Dışişleri Bakanı Colin Powell, geçen yıl Irak’ında da aralarında bulunduğu bazı ülkelerin, insan hakları ve özgürlükler alanında önemli ilerlemeler kaydettiğini açıkladı:
"Bugün Irak, uluslararası barış ve güvenliği tehdit etmiyor. Saddam Hüseyin’in işkencehaneleri kapatıldı. Toplu mezarlar artık yeni kurbanlar beklemiyor. Iraklıların birleşik ve istikrarlı bir ülke ve demokratik bir devlet hedeflerine ulaşmaları için, Birleşmiş Milletler ve koalisyon ortaklarımızla birlikte, canla başla çalışıyoruz."
Powell, yeni anayasalarını uygulamaya sokan Afganistan’a da değinerek, bu ülkenin Taleban ve teröristlerin kontrolündeki “çifte baskıcı rejimden kurtulduğunu” söyledi.
Rapor Türkiye hakkında da olumlu gelişmelere yer veriyor, işkence, cezai sorumluluktan kaçma, avukatlara erişim, adil davaların yapılması ve düşünce özgürlüğü gibi alanları kapsayan, bir dizi reform paketini onayladığına değiniyor. Bununla birlikte, bu reformların tamamıyla uygulamaya konulmamış olması, raporun Türkiye ile ilgili paragraflarında, özellikle dikkati çeken nokta.
İşkence, işkence yapanlara cezai uygulamadan kaçınılması ve gazetecilerin taciz edilmesi gibi konular da, Türkiye’de, süregelen sorunlar olarak vurgulanıyor.
Raporun ilgi çeken diğer noktalarından biriyse, özellikle Amerika’nın 11 Eylül 2001’den sonra uyguladığı küresel terörle mücadele politikasının, dünyadaki bazı baskıcı rejimler tarafından istismar edilmesi olarak, ifade ediliyor. Rapor, “Ortadoğu’dan Orta Asya ve Çin’e kadar birçok ülkenin” eskiden beri devam eden baskıcı politikalarına meşru bir zemin kazandırmak amacıyla, muhalif grupları “terörist” diye tanımlamasını eleştiriyor.
İnsan Hakları Raporu, Suriye, Pakistan ve Suudi Arabistan’da güvenlik güçlerinin çoğunlukla yetkilerini aşarak güç kullanmasına dikkat çekerken, İran’da halkın demokratik iradesinin engellendiğini ve Libya’da da bireylerin güvenlik duygusundan yoksun bırakıldığı belirtiyor.
Amerika’nın Ortadoğu’daki önde gelen müttefiklerinden İsrail, “işgal altındaki topraklar” olarak da bilinen Batı Şeria ve Gazze’de, güvenlik güçlerinin aşırı güç kullanmasından dolayı, eleştirilen ülkelerden biri.
Amerikan Dışişleri Bakanlığı raporu, kurulduklarından bu yana insan hakları ihlalleriyle öne çıkan Orta Asya cumhuriyetlerinde, yöneticilerin bu konuya daha duyarlı olmaya başladığına işaret ediyor. Ancak rapor, Türkmenistan ve Özbekistan’ı, siyasi muhaliflere işkence yapmayı sürdürdüğü için, Kazakistan ve Kırgızistan’ı da, muhalefet liderlerini halen hapiste tutmasından dolayı eleştiriyor.
Amerikan Dışişleri Bakanlığı’nın 2003 yılı raporu, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Macaristan, Yunanistan, Makedonya, Romanya, Sırbistan ve Karadağ’ı insan haklarını ihlal etmediği için överken, bu ülkelerde “polis zorbalığı” şeklinde tanımladığı uygulamaların, yer yer duyulduğuna dikkat çekiyor.