Erişilebilirlik

Libya'nın Nükleer Programını Tasfiye Görüşmeleri Başladı - 2003-12-21


Uluslararası Atom Enerji Dairesinin Başkanı Muhammed Baradey, Libyalı üst düzey yetkililerden oluşan bir heyetle Viyana'da bir araya geldi.

Görüşme, Libya'nın kitle imha silahı üretmeye yönelik programını tasfiye ettiğini açıklamasından 24 saat sonra gerçekleşti.

Bu ilk görüşmeler, Trablus yönetiminin nükleer silah edinme isteğinden ne oranda vazgeçtiğini ortaya koyacağı uzun ve karmaşık bir sürecin de başlangıcı oluyor.

Başkan Bush, Libya'nın kararının, hür dünyayla iyi ilişkiler kurma açısından diğer ülkelere örnek olduğunu belirtti.

Uluslar arası Atom Enerjisi Dairesi’nin başkanı Muhammed El Baradey, Trablus yönetiminin nükleer faaliyetleriyle ilgili denetimlerin nasıl yürütüleceği konusunda Libya ile görüşmelere Cumartesi günü başladı. Uluslar arası Atom Enerjisi Kurumu sözcüsü Mark Gwozdecky, ilk görüşmeye üst düzey temsilcilerin katıldığını belirterek şunları söyledi.

“Kendisinin başbakan yardımcısı olarak tanıttığını duyduğum, ancak resmi olarak Ulusal Bilimsel Araştırma Heyeti Sekreteri sıfatı taşıdığını söyleyen Dr. Matug liderliğindeki altı kişilik bir delegasyon olduğunu söyleyebilirim.”

Görüşme sadece bir saat sürdü ve heyet Libya’ya geri döndü. Sözcü Gwozdecky görüşmeyle ilgili ayrıntılı bilgi vermedi, ancak diplomatik kaynaklar büyük olasılıkla, Uluslar arası Atom Enerji Dairesi’nin Libya’nın nükleer faaliyetlerinin tamamen barışçı amaçlı olduğunun kanıtlanması sürecinde, nasıl bir işlev yükleneceği konusunun ele alındığını duyurdu.

Uluslar arası Atom Enerji Dairesi, Güney Afrika’nın 1991 yılında gönüllü olarak nükleer silah programından vazgeçtiği açıklamasının ardından da benzer bir faaliyet yürütmüştü.

Dairenin üst düzey denetçileri Güney Afrika’ya giderek, nükleer malzeme, ithalat listeleri, laboratuar programları ve mühendislik tesisleri konularında bilgi toplamıştı. Denetçiler ayrıca Kalahari Çölü’nde çevre örneği de toplamıştı.

Uluslar arası Atom Enerjisi Kurumu, Güney Afrika örneğinde nükleer tesisleri düzenli denetime tabi tutarak ya silah üretimiyle ilgili malzemeyi imha etmiş veya nükleer enerjinin barışçıl amaçla kullanılabilmesine uygun bir biçime dönüştürmüştü. Bütün bu süreç ise yıllar sürmüştü.

1963 yılında Uluslar arası Atom Enerjisi Kurumu’na üye olan Libya, 1975 yılında Nükleer silahsızlanma anlaşmasını imzaladı. Trablus yönetimi şimdi de, nükleer tesisler ile ilgili bölgelerin önceden haber vermeden ve bütünüyle denetlenmesine izin veren ek protokolü de imzalayacağını açıkladı.

Söz konusu ek protokolü, Perşembe günü İran’ın da imzalaması İsrail, Hindistan ve Pakistan’ın da, Nükleer Silahsızlanma Anlaşmasını ve ek protokolü imzalaması yönündeki baskıları artırdı.

XS
SM
MD
LG