ABD'nin, Küba’daki Guantanamo üssünde tuttuğu terör zanlılarından 100’ünü serbest bırakabileceği bildiriliyor. Ancak insan hakları savunucuları, bu tutuklulardan Çin’de azınlık bir grup olarak yaşayan Uygur Türklerinin iade edilmeleri halinde, işkence ve eziyete maruz kalabileceklerinden kaygı duyuyor.
Çin’in kuzeybatısındaki en uç topraklarda yıllardır azınlık olarak yaşamlarını sürdüren müslüman Uygur Türkleri, bu bölgede daha fazla özerkliğe sahip olmak, hatta bağımsız bir devlet kurmak istiyor. İnsan hakları grupları, Pekin hükümetini, Uygurları baskı altında tutmak ve onlara sistematik işkence uygulamakla suçluyor.
Amerika’nın Guantanamo üssünden serbest bırakılacağını açıkladığı mahkumlar arasında Uygurların da olma ihtimali, bu azınlık toplumun durumunu tekrar gündeme getirdi.
İnsan Hakları Gözlem Örgütü Asya sorumlusu Brad Adams’ın bir yıl önce dile getirdiği gibi insan hakları savunucuları bu tutukluların Çin’e geri verilmesinin kötü sonuçlar doğurmasından kaygı duyuyor.
Adams, Amerika’nın Guantanamo’da tutuklu olan Uygurları Çin’e teslim etmemesi gerektiğini söylemişti. Brad Adams, şu anda Uygurları Çinli yetkililere teslim etme konusunda ciddi bir tartışma yaşandığını söylüyor.
"Hükümete bağlı kaynaklardan aldığımız çok güvenilir bilgiye göre bunun yapılması tasarlanıyor ancak hala hükümetin doğru bir karar alıp almayacağı konusunda tartışmalar sürüyor."
Brad Adams Uygur mahkumlar konusundaki kaygılarını aktarırken, en son Guantanamo’dan serbest bırakılan Suriye doğumlu Kanadalı tutuklunun başına gelenleri örnek veriyor.
ABD tarafından Suriye’ye teslim edilen mahkumun yetkililer tarafından işkenceye tabi tutulduğunu söyleyen Adams, aynı olayın Uygurların başına gelmesinin muhtemel olduğunu belirtiyor. Adams’a göre, Amerikan yönetimi Uygur mahkumları, özellikle suçsuz oldukları anlaşılsa bile, elinde tutmaya devam etmeli.
"Bir kere gözaltına aldıkları, şimdi ise serbest bırakılması sözkonusu olan bu insanların, daha büyük eziyetle karşı karşıya kalabilecekleri kendi ülkeleri yerine, işkence görmeyecekleri bir yere gönderilmesi Amerikan yönetiminin sorumluluğudur. Biz Uygurların Çin’e geri gönderilmemesi gerektiğini savunuyoruz. Eğer Amerika bu insanları herhangi bir suçtan mahkum edemiyorsa, bu, Amerika’nın sorunudur."
Uygur mahkumların durumu Çin hükümetine sorulduğunda ise, Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Liu Jianchao, Pekin’in terörizmle mücadelede Amerika ile yakın ilişki içinde olduğunu belirtiyor. Sözcü, ülkesinin kendi deyimiyle bu ‘özel sorun’u uluslararası ve bölgesel hukuk kurallarına uygun şekilde çözeceğini söylüyor.
Öte yandan, ABD Savunma Bakanlığı askeri sözcüsü Barbara Burfeind, Guantanamo’dan serbest bırakmalar ve nakiller tamamlanıncaya kadar bu konuda açıklama yapamayacaklarını belirtti.