Dünyada sık sık yeni bulaşıcı hastalıklar ortaya çıkıyor. Bunların aşısı da bulunmuyor. Bu yeni hastalıkların en son örneğini, Akut Solunum Yolları Enfeksiyonu’nda (SARS) yaşadık. İnanması belki size güç gelecek ama bu hastalıkları çok basit bazı kontrol mekanizmalarıyla durdurmak mümkün. Bu basit çareler, sabun, maske, eldiven ve koruyucu giysiler.
Bu yılın başında birçok ülkede bilim adamları, tıp personeli, politikacılar ve kan-organ bağışlayıcıları SARS virüsünü durdurabilmek için çok yoğun bir mücadele verdiler.
California Üniversitesi araştırmacılarından James Lloyd Smith ile bir grup arkadaşı, SARS’a karşı savaşa girerken silah olarak yanlarına matematikçileri aldılar. Bu uzmanlar, matematik formüller kullanarak SARS salgınını duracak en etkili yöntemleri araştırdı.
Bu formülleri kullanarak yapılan çalışmalar sonunda, hastahanelerde ellerin iyice yıkanması ile koruyucu giysilerin, SARS’ın yayılmasını durduracak etkili yöntemler olduğu ortaya çıktı.
Bu basit yöntemlerin, hastahanelerde enfeksiyon yayılmasını önleyecek klasik uygulamaların bu kadar büyük bir güce sahip olduğunu görmekten hem şaşırdık, hem de memnun olduk. Eldiven ve hastahane önlüğü giymek, maske takmak gibi her ülkenin maddi gücü dahilinde bulunan işler, SARS ve diğer solunum yol enfeksiyonlarının yayılmasını durdurmaya yeterli oluyor.
Araştırmacılar matematik formüllere uygulayarak SARS için bir yayılma modeli kurdular. Bu modelde uygulanan önlemler arasında karantinaya almak, hastahane içi temasların önlenmesi, hastaların hastahaneye ne kadar çabuk götürüldükleri gibi birçok faktör devreye kondu. Sonuçta tüm önlemler uygulanabilirse, hastalığın yayılması da o kadar etkili bir şekilde önleniyor.
Bu sonuç kimse için sürpriz olmadı. Ancak hiçbir başka önlem almak mümkün değilse, hastahane içi hijyene dikkat etmek, öteki her hangi bir önleme kıyasla daha etkili oluyor.
Örneğin çok pahalıya mal olan isolasyon tesislerini inşa etmek mümkün değilse, sağlık tesislerinde hijyen düzeyini artırmak, salgını dizginlemek için daha etkili.
Dünya Sağlık Örgütü yetkililerinden Christopher Dye salgınları önlemenin en önemli yolu hakkında şöyle konuşuyor:
"Salgınları kontrol altına almak için çoğu zaman, yüksek teknolojiye ihtiyacımız yoktur. Bu araştırma bize, her gün aldığımız kolay pratik önlemler konusunda güvence verdi. Yaptıklarımız, şimdi artık daha sağlam bir temele dayanıyor."
Lloyd Smit, Toronto ve Taiwan’da hastahane içinde uygulanan çok sıkı hijyen kurallarının biraz gevşetilmesi sonucu hastalığın yeniden azdığına da dikkati çekti.
Araştırmayı yayınlayan Londra Kraliyet Derneği bu araştırmanın yetkililere, salgın hastalık dönemlerinde kıt kaynakları en etkili şekilde tahsis etme imkanı vereceğini belirtiyor.