Erişilebilirlik

Sıtmanın Sırrı Çözülüyor - 2003-01-10


Uluslararası bir bilim adamları grubu sıtma hastalığına yolaçan organizmanın genetik haritasını çıkarttı. Bu organizmayı insanlara taşıyan sivrisineğin de genetik haritasının yapılan çalışma sırasında çıkarıldığı bildiriliyor.

Buluş, hastalığın tedavisi ve önlenmesi için yeni ilaçların geliştirilmesi çalışmalarını hızlandıracak.

Her yıl beş yüz milyon kişi sıtmaya yakalanıyor. Bu kişilerin yüzde doksanı Afrika’nın güneyinde yaşıyor.

Hastalıktan dolayı her yıl 2 buçuk milyondan fazla kişi hayatını kaybediyor. Ölenlerin çoğunluğunun çocuk olması, durumun ne denli ciddi olduğunun anlaşılması açısından çok önemli.

Tedavi için kullanılan eski ilaç ve yöntemler, artık eskisi gibi sonuç vermediği için yeni ilaçlara olan ihtiyaç da iyice arttı.

İngiliz Doğa ve Amerikan Bilim dergilerinde bu konuda ayrıntılı makaleler yayınlandı. Genetik haritaların çıkarılmasına 10 farklı ülkeden 160dan fazla bilimadamı katkıda bulundu. Birçok kamu kuruluşu ve özel sektör de projeye maddi destek verdi.

İngiliz ve Amerikalı bilimadamları özellikle sıtmaya yolaçan sivrisinek üzerinde çalıştılar. Dişi sinekten geçen sıtmanın en tehlikeli sıtma olduğu ortaya çıktı.

Bilimadamları çalışmalarına 760 sivrisinekten genetik veri toplayarak başladı. Bilgisayarlar sivrisineğin 14bin gene sahip olduğunu hesapladı. Bunlardan 79’u sineğin koku alma duyusuyla ilgili. 72 gen de tat duyusuyla bağlantılı. Bu iki önemli bilginin sivrisineği insandan uzak tutacak yeni kimyasal maddelerin geliştirilmesinde kullanılabileceği belirtiliyor.

Bilimadamlarının keşfettiği diğer önemli nokta da sivrisinek insan kanı içtikten sonra hangi genin buna tepki verdiği oldu. Bu genlerden bazıları kandaki demiri ayrıştırarak sivrisineğin hayatını koruyor. Örneğin bu genin görevi engellenirse sivrisinek yaşama şansını kaybeder.

Asıl sıtma organizmasına gelince… Bunun da 5bin 300 geni olduğu belirlendi. Bu genlerin üçte ikisi insan genleriyle herhangi bir benzerlik göstermiyor. Dolayısıyla bu organizmaya karşı üretilecek ilaçlar insana zarar vermeyecek…

Bilimadamları sıtma organizmasının kan hücrelerini etki altına almasına yarayan genleri keşfetmeyi de başardılar. Bu organizma vücudun savunma sistemini etkisiz hale getirebilen 200den fazla özel gene sahip. Bu genlerin işlevinin durdurulması halinde sıtmanın tedavisi mümkün olacak.

XS
SM
MD
LG