Eski Sovyetler Birliği’nin 1979 yılında Afganistan’ı işgal etmesi milyonlarca Afganın komşu ülkelere kaçmasına yolaçmıştı. İran’da hala 2 milyon Afganlı mülteci bulunduğu tahmin ediliyor. Pakistan’da ise daha fazla. Afganlı mültecilerin en yoğun olduğu kentlerden biri Peşavar. Her zaman hareketli olan kent Amerika’nın Taleban’a karşı operasyonundan sonra daha da hareketlendi. Yıllardır başka ülkelerde yaşayan eski mücahit liderleri bile geri dönüyor ve başlıca konu tabii ki ülkelerinin geleceği. Peşavar’a dönen ünlü kişilerden biri Afganistan’ın Sovyet işgalinden kurtarılmasına çok emeği geçen eski mücahit lideri Abdül Hak. Sovyet askerlerinin çekilmesinden sonra mücahit grupları arasında çıkan iş savaştan bıkan Abdül Hak, on yıldır Küveyt’te yaşıyordu.
Çeşitli muhalefet grupları arasında birlik sağlamak için Peşavar’a dönen ünlü mücahit lideri, birliğin ancak Zahir Şah’ın geri dönmesiyle sağlanabileceğine inanıyor:
"Bazı taleban komutanları bile mevcut sistemden memnun değil. Düzenin çöktüğünü biliyorlar ve değişiklik istiyorlar. Birçok büyük aşiret reisi de aynı görüşte. Bu grupları sadece Zahir Şah biraraya getirebilir."
Bazı çevreler, Zahir Şah’ın 28 yıldır ülkesinden uzakta yaşamasının kendisi için çök büyük bir dezavantaj olduğunu, ülkesinde olup bitenlerle fazla bir ilişkisi olmadığını ileri sürüyorlar. Abdül Hak ise, tam aksine bunun Zahir Şah için avantaj olduğunu savunuyor, çünki ülkenin bu hale gelmesine yol açan olaylardan kimseninz onu sorumlu tutamayacağını söylüyor.
"Kralın dönmesine karşı çıkanlar da olacaktır ve bu doğaldır. Yüzde yüz birlik sağlamamız imkansızdır fakat en çok muhalefet liderini biraraya getirecek kişi Zahir Şah’dır."
Taleban liderleri Zahir Şah’ın geri dönmesi ihtimalini alay konusu yaparken, eski kralın yıllarca yurt dışında sürgünde yaşamış olması bazı muhalefet liderleri tarafından da iyi karşılanmıyor.
Merkezi Peşavar’da bulunan Afganistan Barış ve Birlik Konseyi’nden Pir Sayit İshak, Zahir Şah’ın her zaman Afganistan’la ilgilendiğini ülkesinden hiçbir zaman kopmadığını belirtiyor. Kendisi de bir zamanlar çok ünlü bir mücahit lideri olan Sayit İshak şöyle diyor:
"İlgilenmediği yalandır. Her zaman ilgilendi. İlgilenmekle kalmadı Afgan halkının sıkıntılaranı birçok kez dile getirdi."
Eski krala karşı çıkanlar arasında bile Afganistan’da kalıcı bir hükümet kuruluncaya kadar Zahir Şah liderliğinde geçici bir hükümetin görev yapabileceğine inananlar var.
Amerikan Kongre üyelerinden oluşan 11 kişilik bir heyet, geçen ay Roma’da Zahir Şah’la görüştü. Heyet, hem Zahir Şah’ı tanımak hem de Afgan muhalefet gruplarını birleştirecek karizmaya sahip olup olmadığnı anlamak istiyordu. Kongre heyetinin ardından, Kuzey İttifakı’ndan üst düzey temsilciler de Kral’la danışmalarda bulundu. Ancka bu görüşmelerin nasıl geçtiği bilinmiyor. Zahir Şah’a yakın çevreler görüşmelerin çok verimli ve son derece dostane bir havada geçtiğini Afganistan’daki son durum ve çözüm yollarının ele alındığını söylüyorlar. Zahir Şah ise, çeşitli basın yayın organlarına verdiği demeçlerde ülkesine dönmek istediğini söylüyor, Afganistan için çözümün, demokrasi ve özgürlük olduğunu vurguluyor.
Afganistan’ın nüfusu 20 milyon ancak 4 milyona yakın Afganlı en az 15 yıldır Pakistan ve İran’daki mülteci kamplarında yaşıyor. Yeni hükümeti bekleyen en önemli işlerden biri bu kişilerin ülkeye geri dönmelerini sağlamak olacak.