2009 yılının sonuna yaklaşırken Ortadoğu barış sürecinde ilerleme sağlanamadı. Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimleri konusunda anlaşma olmazken Doğu Kudüs’ün statüsü konusundaki gerginlik de devam ediyor.
İsrail 2009 yılına Gazze’ye operasyonla girdi. 2008 Aralık ayında başlayan operasyon, militanların İsrail’e füze saldırılarını önlemeyi amaçlıyordu. Operasyon sırasında Gazzeli militanlar da roketlerle İsrail’deki sivil yerleşim yerlerini hedef aldı.
Operasyonda bini aşkın kişi öldü. Ölenlerin 13’ü dışında hepsi Filistinli, çoğu da masum sivillerdi.
2009 yılı başında sağcı eski Başbakan Benyamin Netanyahu, bu göreve yeniden seçildi. Netanyahu işbaşına gelir gelmez görüşmeler yerine, Filistinlilerin ekonomisini güçlendirerek bölgeye barış getirme sözü verdi.
Başkan Obama aynı dönem göreve başladığında Ortadoğu barışına ağırlık verdi. Yönetim, tarafları masaya oturtmak amacıyla özel temsilci George Mitchell’ı gönderdi. Mitchell bir yıl içinde bölgeye birçok kez gitti, ama bir anlaşma sağlayamadan eli boş dönmek zorunda kaldı.
Bunun yanı sıra kamera karşısında da görüşmeler oldu. Benyamin Netanyahu, Eylül ayında New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantıları sırasında Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’la el sıkıştı. Ama görüşmeden somut bir ilerleme çıkmadı.
Filistinli liderler, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te Yahudi yerleşim inşaatlarını genişlettiği sürece İsrail’le görüşme yapmamakta ısrar ediyor. Amerika’nın Sesi’ne demeç veren Filistin Başbakanı Selam Feyyad siyasi sürecin başlatılmasını istediklerini söyledi. Selam Feyyad’ın dikkat çektiği nokta, güçlü, güvenilir, gerçekleştirilebilir bir siyasi sürecin başlatılmasıydı. Feyyad “Bu süreç Filistin topraklarındaki işgale son vermeli,” diye konuştu.
Filistinlilerin Batı Şeria’da el Fetih, Gazze’deyse Hamas arasında bölünmesi de ayrı bir sorun oldu. İsrail işgali devam ettikçe el Fetih de sabrı tükenen Filistinliler arasında destek kaybetmeye başladı.
Başkan Obama, geçen Haziran’da Kahire’de yaptığı konuşmayla çok sayıda Filistinliyi umutlandırdı. Obama, konuşmasında Filistin halkının durumunun hoşgörülemeyeceğini, Amerika’nın, Filistinlilerin meşru taleplerine sırtını dönemeyeceğini söyledi.
Ancak Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın Kudüs’te İsrail’in tavrını öven açıklaması, Filistinlileri hayal kırıklığına uğrattı. Clinton açıklamasında, görüşmelerden önce yerleşim birimlerine yeni inşaatların yapılmayacağı yönünde İsrail başbakanından güvence aldığını söylemişti. Kasım ayında da Netanyahu, yerleşim inşaatlarını geçici askıya aldığını açıkladı.
Ancak yerleşimciler, Netanyahu’yu iktidara getiren seçmenler içinde önemli bir grubu oluşturuyor. İnşaat yasağına karşı çıkan bu grup Netanyahu aleyihrne gösteriler düzenledi. Bu gösteriler yeni yılda siyasi durumunun karışacağının işareti olarak görülüyor.
Ha’aretz gazetesi yorumcularından Akiva Eldar, mevcut çıkmazdan kurtulmak için İsrail’in inandırıcı adımlar atması gerektiği görüşünde. Eldar “İsrail’den beklemeyeceğim ya da istemeyeceğim adımları Araplardan atmalarını bekleyemem,” diye konuşuyor. Eldar’a göre tüm adımlar karşılıklı ve orantılı olmalı.
Bu arada İsrail, Batı Şeria’nın ekonomisni güçlendirmek kontrol noktalarını kaldırma, mal ve insan dolaşımını hızlandırma politikasını sürdürüyor. Ancak Filistinliler, kendi devletlerini kurma hedefine İsrail’in tasarladığı süreden çok daha hızlı ulaşmak istiyor. Nitekim Filistinliler, bu yıl kendi devletlerini tek yanlı kurma tehdidinde bile bulundu.
Gelinen bu aşamada 2009 yılı, İsrail ve Filistinliler’in arasının en çok açıldığı yıl oldu.