Erişilebilirlik

Berlin Duvarı'nın Yıkılışının 20'inci Yıldönümü Yaklaşıyor


9 Kasım 1989, 20’inci Yüzyıl tarihinin dönüm noktalarından biri olarak algılanıyor. Soğuk Savaş’ın sembolü olan Berlin Duvarı’nın bu tarihte yıkılması, İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda, Sovyetler Birliği’nin baskısı altında ayakta kalan totaliter rejimlerin de sonu sayılıyor. Berlin Duvarı’nın yıkılışı ve iki Almanya’nın birleşmesi, Sovyetler Birliği’nin parçalanması ve Doğu Avrupa’daki ülkelerin demokrasiye geçişleri ile sonuçlandı.

Berlin Duvarı, 13 Ağustos 1961’de Doğu Almanya yönetiminin verdiği kararla, ülkeden kitlesel kaçışları engellenmesi amacıyla kuruldu. 1945'den 1961 yılına kadar çoğu çalışabilir yaştaki yaklaşık 3 milyon kişi Doğu Almanya ve Doğu Berlin'den Batı Almanya’ya kaçtı. Bunu önlemek isteyen komünist rejim 13 Ağustos 1961 tarihinde önce Doğu’dan Batı Berlin'e geçilen 13 noktayı kapattı, ardından da Doğu ve Batı Berlin arasındaki sınırdaki geçişleri önlemek için dikenli telle engeller koymaya başladı, aynı yıl tarihe ‘Utanç Duvarı’ olarak geçen sınır duvarının inşası başladı. O günlerde Berlin’deki ABD ve Sovyet askerlerini karşı karşıya, dünyayı da yeni bir savaşın eşiğine getiren duvar 28 yıl boyunca Berlin'i ve ülkeyi böldü. Duvarın doğu tarafında özel güvenlik birimleri, yüksek gözetleme kuleleri, otomatik silahlar, mayın tarlaları ve köpeklerle eşi benzeri görülmemiş bir kontrol mekanizması oluşturdular. Ancak buna rağmen, yaklaşık 5000 kişi yüzerek, tünel kazarak, balonlarla yada valizlerin içine saklanarak Demokratik Almanya Cumhuriyeti’nden kaçmayı başardı. Duvarı aşıp Batı’ya kaçmak isterken 133’ü Berlin’de, geri kalanı da Almanya’yı bölen sınırda toplam 1250 kişi yaşamını yitirdi. Berlin Duvarı'nın kurbanları arasında iki de Türk çocuğu bulunuyor. Duvar yakınlarında Berlin’in Türk mahallesi Kreuzberg’de Spree Nehri'ne düşen 8 yaşındaki Cengaver Katrancı ve 5 yaşındaki Çetin Mert adlı Türk çocukları 1987’de Doğu Alman sınır güvenlik yetkililerinin yardım etmemesi nedeniyle can verdiler.

Berlin Duvarı sadece Alman ulusunu değil, Avrupa’nın ortasında farklı rejimleri de birbirinden ayırdı. Ancak eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov’un göreve gelmesiyle başlayan ‘perestroyka’ rüzgarları Doğu Almanya’ya da hızla geldi. 1987 Haziran’ında Berlin’e gelen dönemin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan, Sovyet liderine: ‘Sayın Gorbaçov, bu duvarı yıkın!’ şeklinde bir çağrı yaptı.

Doğu Alman yönetimi ise, değişime ve açılıma yanaşmadığını ülkedeki muhaliflere baskıyı artırarak gösterdi.

7 Ekim 1989'da kuruluşunun 40. Yıldönümünü kutlayan Demokratik Almanya Cumhuriyeti’ni ziyaret eden, Gorbaçov, ‘Yaşam geç kalanları cezalandırır’ sözleri ile adeta duvarının sonunun geldiğinin haberini verdi.

Nitekim bundan sonraki günlerde olaylar birbirini kovalamaya başladı, ülkenin çeşitli kesimlerinde özgürlük isteyen halk rejimi protestoya başladı. Devlet ve Komünist Parti Başkanı Erich Honecker, sağlık durumu el vermediği gerekçesiyle, 18 Ekim’de tüm görevlerinden istifa etti, yerine getirilen Egon Krenz ise daha saydam ve özgürlükçü politika izleyeceklerini duyurdu. Buna rağmen protestolar sürdü, 4 Kasım'da bir milyondan fazla Doğu Alman, Doğu Berlin'de bir gösteri yürüyüşü yaptı. Bunun akabininde Demokratik Alman hükümeti, yurtdışına çıkışları kolaylaştıran seyahat kanunlari ile ilgili yeni düzenlemelere girişti. 9 Kasim 1989 tarihinde konuyla ilgili düzenlenen basın toplantısında hükümet sözcüsü Günther Schabovski’nin, sonradan yanlış olduğu anlaşılan yorumu ise duavrın sonunu getirdi. Bir gazetecinin yeni seyahat uygulamalarının ne zaman yürürlüğe gireceği yönündeki sorusunu, Schabovski ‘bildiğim kadarı ile bu akşamdan itibaren’ şeklinde cevapladı. Bu açıklamayı duyan yüzbinlerce Doğu Berlinli, Batı’ya geçmek üzere sınır kapılarına hücum etti, Parti Başkanı Krenz, Batı Almanya sınırı da olmak üzere bütün sınır kapılarının açıldığını bildirdi. Batı ve Doğu Berlinliler 28 yıl sonra yeniden kucaklaştılar, bütün bunlar tek bir kurşun bile atılmadan gerçekleşti, Berlin tarihinde yaşadığı en büyük bir coşkuya sahne oldu. Bir yıl sonra, 3 Ekim 1990'da da Demokratik Almanya Cumhuriyeti kendi topraklarını Almanya Federal Cumhuriyeti'ne dahil etme kararı aldı. Oluşturulan Doğu Almanya’daki beş eyalet Federal Almanya Cumhuriyeti’ne katıldı ve iki Almanya’nın birleşmesi tamamlandı.

İlgili bağlantılar

XS
SM
MD
LG