Erişilebilirlik

'İran'da Pandora'nın Kutusu Açıldı'


İran'da seçimler sonrası başlayan gerginlik yatışmıyor. Başını seçimde Mahmud Ahmedinejad'ın en yakın rakibi olan eski Başbakan Mir Hüseyin Musavi'nin yandaşlarının çektiği muhalefet seçime hile karıştırıldığı iddiasında ısrarlı. İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, seçim sonuçlarının kabul edilmesi yönündeki sözlerinin ardından bir kez daha açıklama yaparak itiraz süresinin uzatılabileceğini söyledi. Uzmanlar, Hamaney'in böylece tepkileri biraz yumuşatmaya çalışıyor olabildiğini düşünüyor.

Ancak İran dışarıya kapalı bir kutu gibi. Yabancı basın mensuplarının özgür haber yapmalarının engellenmesi nedeniyle, halk çağın nimetlerini de kullanarak haber akışını sağlamanın yollarını buldu. İnternet teknolojisi, sansürün kollarının uzanamayacağı kadar geniş imkanlar sunabiliyor.

İran'daki protestocuların çektiği görüntüler, Youtube, Facebook ve Twitter gibi sosyal paylaşım ağları sayesinde saniyeler içinde dünyaya yayılıyor. Durum böyle olunca, hükümetin tüm baskısına rağmen, dünya İran'da olan biteni "halkın gözünden" izleyebiliyor.

İran'da yabancı gazetecilerin bürolarından çıkarılarak gözaltına alınması tüm dünyadan tepkilere yol açıyor. Gazetecilere uygulanan baskının bir korkutma taktiği olduğunu savunanlar da var, baskıcı rejimlerin kolunun en kolay ulaştığı yerin medya olduğunu söyleyenler de. Sebep ne olursa olsun İran'da yaşananlar uluslararası toplumun en önemli gündem maddesi haline geldi.

Beyaz Saray'da Tutum Değişikliği

Amerikan Başkanı Barack Obama da gerginliğin başından bu yana takındığı tavırdan biraz uzaklaşarak İran'da uygulanan baskıyı sert bir dille kınadı. Obama, daha önce "İran'ın içişlerine karışmak istemediğini" söyleyerek sessiz kalmaya çalışıyordu. Ancak muhalifleri Obama'nın bu tavrını ona karşı kullanmaktan çekinmedi. Durum böyle olunca, Beyaz Saray'dan beklenen açıklama geldi.

Aslında uzmanlar, İran'da da Amerika'da da hükümetin başındaki isimlerin değişmesinin çok da önemli olmadığı konusunda birleşiyor. Devlet politikaları ve ulusal çıkarlar geceden sabah değişmiyor çünkü. Fakat İran'da her ne kadar nükleer program ve dış politika konularında son sözü dini lider Hamaney'in söylediği bilinsede son yaşananlardan sonra halkın politikaya artan ilgisinin ve bu toplumsal hareketin ülke içinde bazı dengeleri değiştirebileceği görüşü de hakim.

Prof. Dr. Haluk Şahin'le İran'da Yaşananları Konuştuk

Amerika'nın Sesi'nin Washington'daki stüdyolarından her Çarşamba günü yayınlanan Alo Washington programına konuk İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Şahin de İran'da seçimlerden sonra yeni bir dönemin başladığını düşünenlerden.

Şahin, "İran uzun süredir baskıcı rejim altında yaşayan bir ülke, buna karşılık iyi eğitimli, kültür geleneği güçlü olan bir toplum söz konusu. Artık orada tencerenin kapağı biraz fazla sıkı geliyor. İran halkı öyle zannediyorum ki daha açık bir rejime yönelmek için fırsat bekliyordu. Bu seçim de onu sağladı" diyor.

Seçimde hile yapıldığı iddialarına katıldığını söyleyen Şahin'e göre, pandoranın kutusu açıldı.

"Dışarıya çıkan cinleri tekrar kutunun içine sokmak kolay olmayacak. Hamaney'in taviz verici bir takım cümleler kullanması dolayısıyla, örneğin itiraz süresinin uzatılması ve hilenin ilk günlerde ilan edilenin ötesinde olduğunun kabul edilmesi gibi şeylerin ardından İran halkı kolay kolay geriye dönemez gibi geliyor bana" şeklinde konuşuyor Şahin.

Prof. Dr. Haluk Şahin, İran'da baskıyla susturulan basının yerini sosyal iletişim ağlarının almasını da "kaçınılmaz" olarak görenlerden. Şahin, "günümüzde sansür haber akışının kesilmesine yetmiyor" diyor. Şahin şöyle konuşuyor:

"Yepyeni bir durumla karşı karşıyayız. Hemen hemen her savaşa, ya da her sosyal patlamaya denk düşen bir iletişim teknolojisi olduğunu gördüm. Şu anda İran yeni bir aşamanın işaretini veriyor. Tabii bu aşama benzer şeyler olduğu takdirde başka yerlerde de olabilecektir. Bunun ilk örneklerini 1999 yılında Seattle'daki Dünya Ticaret Örgütü'ne karşı girişilen kalkışmada da görmüştük. Orada da örgütlenme cep telefonları aracılığıyla yapılıyordu."

Haluk Şahin'le söyleşimizin tamamını sağ üst köşedeki bağlantıya tıklayarak dinleyebilirsiniz.


XS
SM
MD
LG