Fransa
Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy tarafından önerilen ve Türkiye’nin dikkatle
izlediği Akdeniz için Birlik Projesi bu pazar günü harekete geçiyor. Avrupa
Birliği üyesi 27 ülke ile Akdeniz’e kıyısı olan 17 ülkenin devlet başkanlarının
katılacağı zirveden Akdeniz ve Ortdaoğu için önemli barış ve işbirliği
mesajları çıkması bekleniyor. Uzun süredir
projeye temkinli yaklaşan Başbakan Tayyip Erdoğan da zirveye katılıyor.
Akdeniz Birliği fikri, Fransa’nın Türkiye’yi Avrupa Biriği’nden dışlamak
için ortaya attığı bir fikir olarak doğdu. Fransa Cumhurbaşkanı ve Avrupa
Birliği dönem başkanı Nicolas Sarkozy, Avrupa Birliği’ne katmak istemediği
stratejik açıdan önemli ülkeleri “Akdeniz Birliği” çatısı altında toplamak
istedi.
Ancak Türkiye, daha öneri gelir gelmez bu projeye açık tepkisini koydu.
Ardından başta Almanya olmak üzere bazı Avrupa Birliği üyesi ülkeler “birlik
içinde birlik” yaratılacağı eleştirisini getirerek “katılmazsak desteklemeyiz”
diyerek sert tavır aldı. Bunun üzerine, projenin özü bütünüyle değişti. Önce
bütün AB ülkeleri projeye dahil edildi. Ardından Birliğin adı da “Akdeniz için
Birlik” olarak değiştirildi. Özetle Birlik Türkiye için bir tehdit olmaktan
uzaklaşarak başka bir hedefe yöneldi.
Son iki haftadır başta Libya olmak üzere Arap ülkelerinin “İsrail’in katılmasına ilişkin” protestoları
da Sarkozy’nin bu ülke liderleriyle doğrudan görüşmeleriyle aşıldı. Toplantıya
katılıp katılmayacağını son dakikaya kadar açıklmayan Baybakan Recep Tayyip
Erdoğan ise olumlu yanıtını Sarkozy ile önceki gün yaptıkları telefon
görüşmesinin ardından bildirdi. Erdoğan bu kararını birlik sonuç bildirgesinde
Türkiye lehine değişiklik yapılması ve ilişkilerin düzeltilmesi vaatleri
üzerine aldı. Yaklaşık bir yıldır Akdeniz için Birlik Konferansı’na hazırlanan
Fransız Dışişleri sonunda en yüksek sayıda katılımla AB ve Akdeniz ülkelerini
Pazar günü bir araya getirmeyi umut ediyor.
Paris’te Grand
Palais’de toplanacak konferansa 27 AB ülkesi ve 17 Akdeniz ülkesi olmak üzere
44 ülke devlet ve hükümet başkanının katılması bekleniyor. Sarkozy ve Mısır Devlet Başkanı Hüsnü
Mübarek eş başkanlığında yapılacak Konferansın ardından, Akdeniz’in Avrupa ve
Afrika kıyısından birer ülke, birliğin sekreteryasını üstlenecek.
Zirveden beklenen
en önemli siyasi mesaj Türkiye’nin ev sahipliğinde başlayan Suriye-İsrail
dolaylı barış görüşmelerine hız verilmesi ve iki ülke liderinin Paris’te bir
araya gelmesi. Cumhurbaşkanı Sarkozy’nin konferansın hazırlanmasından sorumlu
özel danışmanlarından büyükelçi Alain le Roy, İsrail ve Filistin Devlet
Başkanları’nın dünyanın gözü önünde bir araya gelmesinin önemine işaret ediyor.
Büykelçi Le Roy, 44 ülke liderinin başta enerji, çevre, iklim, balıkçılık
ve Akdeniz kıyılarının temizlenmesi gibi somut projeler üzerinde çalısacaklarını
belirtiyor. Le Roy, Filistin ve İsrail’in de bu ortak konular etrafında bir
araya gelebileceğini projenin Akdeniz ve Avrupa Birliği arasında önemli bir
köprü olacağına inandıklarını belirtiyor.
Peki, daha önce
başarısızlığa uğrayan Barselona sürecinin bir devamı niteliğindeik Akdeniz
Birliği projesi bu sefer umulan bayarışe elde edebilecek mi?
Londra Avrupa Reform Merkezi uzmanlarından Clara O’Donnell, Akdeniz Birliği
projesinin Almanya tarafından sulandırıldığını öne sürüyor ve Arap ülkelerenini İsrail hakkındaki eleştirilerine
dikkat çekerek, İsrail’in üyeliğinin projenin politik içeriğini tehlikeye
soktuğuna inanıyor. Avrupa Komisyonu Dış İlişkiler’den sorumlu üyesi Benita
Ferrero-Waldner ise Akdeniz’in iki yakasının bir araya gelerek çevre, iklim,
enerji gibi günümüzün en önemli sorunlarını tartışmasının bölge için büyük bir
şans olduğunu savunuyor.
Birlik tarafından daha önce başlatılan Barselona sürecinin yeniden hayata
geçirildiğine işaret eden Waldner, yeni projede, ölü doğan Barselona
sürecindeki hataların tekrarlanmayacağını belirtiyor.
Projenin bayarısı konusunda hangi görüşün gerçekleşeceğinin ilk ipuçları
ise bu pazar Grand Palais’deki büyük randevuda ortaya çıkacak.
Paris muhabirimiz Arzu Çakır'ın haberini yukarıdaki bağlantıdan dinleyebilirsiniz.
