Erişilebilirlik

Çökmüş Devletler İçin Ne Yapılabilir


Başarısız ve zayıf yönetimlerin iş başında olduğu devletler çoğu zaman dış müdahalelere maruz kalıyor. Askeri müdahaleler söz konusu yönetimleri iktidardan uzaklaştırıyor ancak bu sefer ülkenin yeniden inşası gerekiyor. İşte bu noktada yeniden yapılanma çalışmalarının başarısı için güçlü bir iktidar ve istikrarlı dış yardım şart. Uzmanlar ayrıca çökmüş devletlerin yeniden kurulmasının ancak ekonomik gelişmeyle gerçekleşebileceğini belirtiyor.

Liberya’daki çoğu pazar yeri kullanılamaz durumda. Ancak ülke ekonomisinin belkemiği olan başkent Monrovia’da küçük iş sahiplerinin yeniden hayat bulması için bu durumdaki çarşılardan biri onarılmaya başlandı bile. Çarşıda dükkanı olan Jenna Şerif binanın yeniden inşa edilmesiyle satışlarının arttığını, ailesini geçindirip çocuklarını okula gönderebildiğini söylüyor. Bu çarşının yeniden inşasının masraflarını, yurtdışında yaşayan Liberyalılar karşılıyor. Bir zamanlar çökmüş bir devlet olarak sınıflandırılan Liberya’da 14 yıl süren iç savaştan sonra bu tür yardım çalışmaları çok arttı. Liberya’da barış, 2003 yılında Batı Afrika Ekonomi Birliği ve Birleşmiş Milletler’in katkısıyla sağlandı. Devlet Başkanı Ellen Johnson Sirleaf, 2006 yılında seçimle işbaşına geldi. Ancak Liberya’da ekonomik sistem hala tam olarak oluşturulabilmiş değil.

Her yıl çökmüş devletlerin listesini yayınlanan ‘Barış Fonu’ adlı sivil toplum kuruluşunun başkanı Pauline Baker, ekonomik kalkınma olmadan barış ve demokrasinin sürdürülemeyeceğini vurguluyor. Baker şöyle konuşuyor: “Liberya’da işgücü yetersiz. Ekonomik kaynaklar yok denecek kadar az. Başkentte bile elektrik yok. Halkın, demokrasiye inanmak için, demokrasiye geçişten yarar sağlandığını görmesi gerekiyor.”

Bir başka örnek Afganistan. Afganistan’a büyük oranda yardım yapılıyor. Taleban döneminde kızlar okula gidemiyordu. Artık durum değişiyor. Nasima Rahmani, kızlar okulunda öğretmen. Rahmani halkına ve ülkesine yardım etmek için öğretmen olmak istediğini anlatıyor. Genç kadın “Karanlık dönemler geçirdik. Öğretmen olup insanları karanlıktan kurtarmak istedim,” diye konuşuyor. Amerikan desteğiyle Afganistan’da bin 500 kilometre yol inşa edildi. Demokrat Partili Kongre Üyesi Adam Smith bu tür projelerin çok önemli olduğunu söylüyor. Smith şöyle konuşuyor: “Bu ülkelerde başarılı olabilecek işletmeler var. Ama yol yapımı gibi projeler için devletin desteğiyle altyapı çalışmaları gerekiyor. Fiber optik hatların inşası gerekiyor. Köprülere ihtiyaç var. Çökmüş devletlerin tam olarak kurtarılması için bu tür yardımların devam etmesi zorunlu.”

Ancak bu tür yardımların başarısız kaldığı durumlar da oluyor. Örneğin Haiti’de limanlarda çürümekte olan gıda konteynırları bulundu. Gıda yardımları bürokratik engeller nedeniyle haftalardır limanda bekletiliyordu. Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin Barışgücü operasyonlarından sorumlu yardımcısı Jane Holl Lute anlatıyor: “Yerel yetkililerin bu sürece katkıda bulunması son derece önemli. Bizim görevimiz yardım etmek. Bu yardımın kullanılmasını garanti etmek yetkililere ve halka düşüyor.” Birleşmiş Milletler’e göre çökmüş devletlerin kurtarılmasının uzun süren, masraflı ve zorluklarla dolu bir süreç olduğunu unutmamak gerekiyor.

XS
SM
MD
LG