Erişilebilirlik

ABD'de Önseçimler Adayları Zorluyor


Amerika’da başkanlık yarışı özellikle Demokrat Parti cephesinde kıran kırana geçiyor. Belli kotanın üzerinde delege oyuna sahip olan isim, Kasım ayında partinin başkan adayı olmaya hak kazanacak. Ancak önseçimlerde iki iddialı aday, Hillary Clinton ve Barack Obama bir türlü arayı açıp zaferlerini ilan etmeyi başaramadı. Uzmanlara göre bunun en büyük nedeni delege sayısının belirlenmesindeki kurallar.

1988 yılındaki kurultaydan önce Demokrat Parti’de ön seçimlerde oyların sayılmasına ilişkin kural en çok oy alanın bütün delegeleri kazanması şeklindeydi. Michael Dukakis Jesse Jackson’u mağlup ederek partisinin başkan adayı oldu. Ancak Jackson kuralların adayların ön seçimlerde birinci olmasalar bile delege kazanmalarını sağlayacak şekilde değiştirilmesini istedi. Uzmanlar, Demokrat Parti’deki kuralın 20 yıldır ilk kez büyük bir sınavdan geçeceği görüşünde. Barack Obama ve Hillary Clinton yarışta birbirlerine son derece yakın gidiyor. Demokrat Partili strateji uzmanı Tad Devin’e göre Clinton ve Obama arasındaki yarışta kimin öne geçeceği, büyük olasılıkla 4 Mart’taki önseçimlere kadar belli olmayacak. Tad Devine, Dukakis kampanyası adına 1988 yılında Demokrat Parti’de başkan adayı seçilme kurallarını hazırlamıştı.

Nispi temsile dayalı sistemde delegeler oyların yüzde 30’unu ya da daha fazlasını alan iki aday arasında paylaştırılıyor. Devine bu sistemin Clinton ve Obama gibi önemli siyasi desteğe ve yeterli fona sahip iki aday olduğu zaman sorun çıkardığını belirtiyor. Çünkü birbirine yakın iki aday olunca delege toplama konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Cumhuriyetçi Parti’deyse Demokrat Parti’nin tam tersine bazı eyaletlerde ön seçimi kazanan adayın bütün delegeleri alması sistemi var. Örneğin Florida’daki ön seçimlerde Senatör John McCain, oyların yüzde 36’sını aldı ve eyaletteki bütün delegeleri kazandı. Massachusetts eyaleti eski valisi Mitt Romney ise yüzde 31 oranında oy toplamış olmasına rağmen hiç delege alamadı.

Demokrat Parti’deyse durum farklı. Florida’da Clinton, oyların yüzde 50’sini aldı, Obama’nın aldığı oy oranıysa yüzde 33. Ancak Clinton, Florida eyaletinde, Demokrat Parti Ulusal Komisyonu’nın izin verdiği tarihten daha erken bir tarihte ön seçim yapıldığı gerekçesiyle hiçbir delege alamadı. Siyasi gözlemciler, karışıklığın, iki partinin farklı kurallar uygulaması yüzünden çıktığını düşünüyor. Merkezi Washington’daki muhafazakar Amerikan Enterprise Enstitüsü seçim uzmanı John Fortier anlatıyor: “Karışıklık yaşanmasının ana nedeni, merkezi bir seçim sistemimiz olmaması. Ön seçimlerde bile merkezi bir sistem yok. Siyasi partiler bazı kurallar koymaya çalışıyor, ancak eyalet bazında, partilerin kendi istediklerini yapma özgürlükleri var. Partilerin eyaletlere verebilecekleri tek ceza, kurallara uymadıkları takdirde, ön seçim sonuçlarının kurultayda dikkate alınmaması ve delegelere yer verilmemesi olabilir.”

Hillary Clinton ve Barack Obama, Florida’daki ön seçim sonuçlarının sayılıp sayılmaması konusunda zıt görüşlere sahip. Clinton, parti kurultayına, Floridalı delegelerin de katılmasını istiyor. Obama’ysa birbirlerine, Florida’da kampanya yapmama sözü verdikleri gerekçesiyle önseçim sonuçlarının sayılmaması gerektiğini savunuyor.

XS
SM
MD
LG