Erişilebilirlik

'Türkiye Ekonomik Reformları Sürdürmeli'


Washington’daki Heritage Vakfı, yaklaşık 14 yıldır aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 150’ye yakın ülkenin ekonomik açıdan ne kadar özgür olduğunu belirlemeye çalışıyor. Vakfın, Wall Street Journal gazetesiyle ortaklaşa hazırladığı son raporda Türkiye, 74. sırada yer alıyor. Rapora göre ekonomik özgürlüklerin şampiyonu Hong Kong.

Melek Çağlar, 2008 ekonomik özgürlükler endeksi yazarlarından Heritage Vakfı ekonomi uzmanı Anthony Kim’le konuştu.

MÇ – Sayın Kim, isterseniz ekonomik özgürlük endeksiyle başlayalım. Bu endeks nasıl hazırlanıyor ve bu çalışmada ne amaçlanıyor?

AK – Ekonomik özgürlükler endeksi, Heritage Vakfı ve Wall Street Journal tarafından ortaklaşa hazırlanıyor. Ülkelerin ticaret ve yatırımlar açısından nasıl bir ortam sunduklarını, bireylere ne derece ekonomik fırsatlar tanıdıklarını belirlemeye ve bunu derecelendirmeye çalışıyoruz. Endekste 10 farklı ekonomik özgürlüğü değerlendirmeye alıyoruz. Bunlar arasında ticaret, işletme, mali politikalar, mülk edinme, istihdam, yatırım, para politikaları, yolsuzluk durumu gibi faktörler yer alıyor.

MÇ – Ekonomik özgürlükler endeksinde her yıl Türkiye de inceleniyor. Sizce Türkiye nasıl bir performans sergiledi son raporda?

AK – Türkiye açısından sevindirici gelişmeler olduğunu söyleyebiliriz. Son yıllarda Türkiye ekonomik özgürlükler alanında ilerliyor. Son raporda, Türkiye 74. sırada. Her ne kadar Türkiye ilk 50’ye girememiş olsa da yine de bu iyi bir haber. Biliyorsunuz 2001 yılında Türkiye ağır bir mali kriz geçirdi, ama, bu zor durumdan çıkmayı başardı. Son yıllarda Türkiye’nin ekonomik özgürlükler alanında önemli kazanımlar elde ettiğini gördük. Raporda da görüldüğü gibi 2001-2002 yılında Türkiye’nin grafiği düşerken, daha sonra yavaş yavaş yükseliyor. Eğer başlattığı ekonomik reformları sürdürür, maliye, finans ve bankacılık reformlarını devam ettirirse Türkiye ileriki yıllarda ekonomik özgürlükler açısından daha iyi bir konumda olacaktır.

MÇ – Endekste ülkeler, ‘özgür’, ‘büyük ölçüde özgür’, ‘orta derecede özgür’, ‘çok az özgür’ ve ‘baskı altındaki ülkeler’ olarak tanımlanıyor. Türkiye hangi sınıfta bu yılki raporda?

AK – Beş farklı kategori var. Türkiye tam ortalarda. Dolayısıyla orta derecede özgür bir ülke. Türkiye’nin yapması gereken, ‘orta derecede özgür’ ve ‘tamamen özgür’ ülke olma yolunda gerekli reformları sürdürmek. Daha önce söylediğim gibi Türkiye uzun süredir reform yapıyor, ve bu reformların meyvelerini aldı, ama geldiği noktayla yetinmeyip, daha fazlası için çabalarını sürdürmesi gerekiyor.

MÇ – Ekonomik Özgürlükler Endeksi’nde en iyi ve en kötü performansı hangi ülkeler gösterdi?

AK – Hong Kong, son 14 yılda olduğu gibi bu yıl da liste başında. Hong Kong’un ardından Singapur, İrlanda, Avustralya ve Amerika geliyor. En kötüler sıralamasındaysa, Kuzey Kore var. Ayrıca Küba, Zimbabwe, Libya ve Burma listenin en altındaki ülkeler.

MÇ – Bu raporla ilgili yazılarınızda, ekonomik özgürlüklerle insan hakları arasında doğrudan bağ kuruyorsunuz. Bu konudaki görüşlerinizi biraz daha açar mısınız?

AK – Ekonomik özgürlük, bireysel özgürlümüzün bir parçası. Ekonomik hayallerinizi gerçekleştirmek yapacağınız tercihlere, alacağınız bireysel kararlara bağlı. Eğer bu kararları ekonomik açıdan özgür bir ülkede alıyorsanız, hayallerinizi gerçekleştirme şansınız daha yüksektir. Çünkü ekonomik özgürlükler, kararlarınızı hayat geçirmenize yardımcı olur. Bu nedenle ekonomik özgürlük, temel insan haklarının bir parçasıdır, kişisel tercihlerinizi, hayallerinizi ancak ekonomik açıdan özgür ortamlarda gerçekleştirebilirsiniz.

MÇ – Yine aynı şekilde yazılarınızda, siyasi özgürlüklerle ekonomik arasındaki doğrudan ilişkiye dikkat çekiyorsunuz. Bunu biraz açar mısınız?

AK – Evet, bu kesinlikle doğru. Siyasi özgürlüklerle ekonomik özgürlük arasında doğrudan bir bağ var. Ekonomist Dergisi’nin yan kuruluşu Ekonomi İstihbarat Birimi'nce hazırlanan Demokrasi endeksi var. Bu endeksteki ülkelerle bizim endeksteki ülkelerin sıralamasının sık sık örtüştüğünü görüyoruz. Bu da ikisi arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor.

MÇ – Ekonomik özgürlükleri ölçtüğünüz 10 farklı alana bakarsak, ticari özgürlüklerde iyi bir performans sergileyen Türkiye’nin mülkiyet hakları konusunda kötü bir karnesi olduğunu görüyoruz. Nedir aradaki bu farkın nedeni?

AK – 2008 yılı endeksinde, Türkiye’nin 10 ekonomik özgürlükten 7’sinde ilerleme sağladığını görüyoruz. Ama mali özgürlükler, yatırım ve mülkiyet haklarıyla ilgili özgürlüklerde ilerleme sağlanmadı. Türkiye’nin hala en zayıf olduğu nokta yolsuzluklar. Yolsuzlukların kökünün tam olarak kazınmaması Türkiye’nin gelişiminin önünde önemli bir engel. Yolsuzluklar, ekonomide şeffaflığı ortadan kaldırıyor, bu eğilimin fazlasıyla görüldüğü ülkelerde devletin etkin, adil ve şeffaf olması beklenemez. Onun için mülkiyet haklarının iyileştirilebilmesi açısından yolsuzlukların sona erdirilmesi gerekiyor.

MÇ – Anthony Kim teşekkür ederiz.

AK – Ben teşekkür ederim.

XS
SM
MD
LG