Amerikan siyasi sistemi iki büyük partiye dayanıyormuş gibi görünse de, Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti dışından adaylar da Başkanlık yarışında yer alabiliyor. Yıllardır başkanlığa aday olan üçüncü parti temsilcileri şimdiye kadar hiçbir zaman seçimi kazanamadı. Yine de bu politikacıların seçimlerin gidişatını değiştirdiğini söylemek mümkün.
Demokrat Parti başkan adayı Bill Clinton, ikinci kez başkan olmak isteyen baba George Bush’u 1992 seçiminde yenilgiye uğrattı. Başkan Bush’un babası George Bush, 6 milyon oy farkıyla Clinton’un gerisinde kaldı. Ama seçimin diğer adayı Liberal Partili Ross Perot, bu seçimde 20 milyon oy toplamayı başardı. Çoğu siyasi gözlemci, Perot’ya verilen bu oyların, Clinton ve Bush arasındaki mücadelenin sonucunu değiştirdiğine inanıyor:
Demokrat ve Cumhuriyetçi Partiler, Amerika’nın en büyük iki partisi. Ancak onun dışında Yeşil Parti, Liberal Parti ve Sosyalist Parti de mevcut. Bu partilerin adayları başkanlık seçimlerini hiçbir zaman kazanamadı. Uzmanlara göre bunun nedeni, seçim sistemi. Johns Hopkins Üniversitesi uzmanlarından Benjamin Ginsberg durumu şöyle açıklıyor: “Aslında seçim sistemi ulusal bazda değil. Yani aynı günde 50 eyalette birden ayrı başkanlık seçimi yapılıyor. Seçimi en fazla eyalette kazanan aday başkan oluyor.”
Ralph Nader, 1996 ve 2000 yıllarında Yeşil Parti’den, 2004’te de bağımsız aday olarak yarıştı. Ona göre üçüncü partilerin sorunu yalnızca seçim sistemi değil: “Seçim sisteminde nispi temsil imkanı yok ve ikinci tur oylamaya fırsat verilmiyor. Çok partili siyasi sistemin gelişmesini teşvik etmiyor.”
Üçüncü partiler, ‘seçim bozguncusu’ olarak adlandırılıyor. Ralph Nader’ın 2000 yılındaki adaylığı da birçok uzman tarafından böyle değerlendirildi.
2000 yılındaki seçimin sonucu en son Florida eyaletindeki oy sayımına kaldı. Cumhuriyetçi Parti adayı, Başkan George Bush, Demokrat rakibi Al Gore’u bu eyalette yalnızca 537 oy farkıyla geçti. Gore bütün ülkede daha fazla sayıda oy almasına rağmen, Florida’daki bu küçük oy farkı Bush’a o yıl seçim zaferi kazandırdı. Nader ise o seçimde Florida’dan 97 bin oy aldı. Bu yüzden Nader, seçime girip Gore’un toplayabileceği oyları ziyan etmekle suçlandı.
Siyasi gözlemcilere göre, Demokrat ve Cumhuriyetçi Partiler dışında yarışan adayların başkanlık seçimlerini kazanamamasında başka nedenler de var. Washington’daki Amerikan Üniversitesinden profesör Candice Nelson anlatıyor: “Savundukları konuların destek görmesi durumunda bu adayları iki büyük partiden biri sahipleniyor. Bu yüzden de üçüncü partilere siyaset sahnesinde yer kalmıyor.”
Adları az duyusa da üçüncü partiler seçim sonuçlarını etkiliyor.