Amerikan anayasası siyasi partilerin başkan adaylarını nasıl belirleyeceği konusunda hükümler içermiyor. Süreç yıllar içinde gelişti ve bugün Demokrat ve Cumhuriyetçi partiler adaylarını belirlemek için önseçimler düzenliyor. Geleneksel olarak ilk önseçimin yapıldığı eyaletlerden biri New Hampshire...
Uzun yıllar önce başlayan bu geleneğin izlerini eyalet başkenti Concord’un her yerinde görmek mümkün. Ancak 1976’da göreve gelen Eyalet Bakanı William Gardner’dan önce, New Hampshire’ın siyasi arenada önemli bir yere sahip olduğu söylenemez. Gardner’in görevinin ikinci yılı olan 1977’de New Hampshire eyalet meclisi, ülkedeki ilk başkanlık önseçiminin New Hampshire’da yapılacağına dair bir yasa çıkardı. Bu tarihten sonra New Hampshire Amerikan siyasetine yeni bir canlılık kazandırdı.
Gardner şöyle diyor: "Herşeyden önce sıradan bir insana Amerika başkanı olma fırsatı sunuyor. Amerikan rüyasını canlı tutuyor çünkü herhangi bir kişinin kızı ya da oğlu bir gün bu ülkenin başkanı olma hayaliyle büyüyebilir; burada kazanmak için çok ünlü ya da zengin olmanıza gerek yok."
New Hampshire’ın nüfusu yaklaşık 1 milyon 300 bin. 2000 yılında yapılan nüfus sayımına göre yüzde 96’sı beyaz olan nüfusun çoğunluğu bağımsız, yani ne Demokrat ne de Cumhuriyetçi partili. Bu nedenle New Hampshire her iki partiden adayların seçim gezilerinin en önemli duraklarından biri. Eyalet aynı zamanda her iki parti adayı için de ele geçirilmesi önemli bir kale.
New Hampshire halkı bütün adaylara en zor soruları sorması ve en çetin konuları gündeme getirmesiyle tanınır.
Genellikle adaylar burada seçmenlerle bire bir iletişim kurmaya çalışır. Çünkü New Hampshire’ın siyasi kariyerleri için önemi büyüktür. Bu eyalet onları en yukarıya da taşıyabilir, en dibe de sürükleyebilir. Ancak New Hampshire bu özel statüsünü 2008 seçiminde kaybedebilir.
Gelecek yılki seçim için 10 eyalet, 5 Şubat Salı günü önseçim yapacağını açıkladı. Aynı tarihi hedefleyen en az 15 eyalet daha var. Bu nedenle de uzmanlar, bu tarihe “Süper Salı” adını taktı.
Cumhuriyetçi Parti New Hampshire Başkanı Fergus Cullen, eyaletlerin önseçim tarihini bu kadar erkene çekmesini eleştiriyor. Cullen’a göre bu, New Hampshire’daki ilk oylamanın ardından adaylara durum değerlendirmesi için yeterli süre bırakmıyor.
Cullen şöyle diyor: "Tarihlerdeki sıkışıklık nedeniyle bir kere geride kalan adayın yeniden yarışa devam etmek için gereken zamanı olmayacak. Beklenenden fazla oy alan adayınsa bunu başarıya ve paraya çevirme fırsatı olmayabilir. Adaylar kampanyalarına gelen bağış çeklerini bankaya bile yatıramadan diğer eyalete geçmek zorunda kalacak."
Sıkıştırılmış seçim takvimi, az tanınmış adayların seçmen önünde daha fazla görünür olma ve seçmenle daha fazla iletişim kurma yeteneğini kısıtlıyor. Ayrıca, oy verenlerle yüz yüze iletişim şansı azaldığı için kampanya reklamları daha büyük önem kazanıyor.
Ancak sıkıştırılmış seçim takvimine rağmen, New Hapshire önemini koruyor. Fran Egbergs adayların kampanya çalışmalarını yürüten ekipte görevlilerinden biri. Temsil ettiği adayın mesajlarını seçmenlere iletip, onun adına destek sağlamaya çalışıyor. Egberg, New Hamsphire'da, her oyun çok değerli olduğunu söylüyor: "“New Hampshire bağımsız bir eyalet. Geçen yıla kadar muhafazakar oyların sayısı hep yüksekti. Eyalet meclislerinin hepsi şu anda ilk kez Demokratların elinde. Önümüzdeki yıllarda Demokrat oyların sayısının artmasını bekliyoruz."
Amerikan siyasi kültüründe “mavi eyaletler” Demokratların seçildiği eyaletleri göstermek için kullanılır. New Hampshire eyaleti şu anda mavi eyalet, ama seçmenlerin çoğu genelde bağımsız hareket ediyor ya da kararsız.
Senatör Christopher Dodd Demokrat Partili sekiz başkan aday adayından biri. O da gelecek yıl partinin başkan adayı olmak için yarışıyor. Dodd’un karşısındaki adaylar, Hillary Clinton ve Barack Obama çok güçlü. Yine de New Hampshire önseçimleri şimdiye dek beklenmedik sonuçlar verdi. Dodd, buradaki önseçimlerde alacağı desteğin, adaylığını kesinleştireceğini umuyor.
New Hampshire seçmenleri, sağlık hizmetleri ve Irak savaşı gibi ciddi sorunlar yüzünden kaygılı. Bu seçmenlere ulaşıp kaygılarını giderecek çözümler önermek, adaylar açısından son derece önemli. New Hampshire önseçimlerine katılan adayların burada edindiği başarı, sonraki aylardaki başarı çizgilerini de önemli ölçüde etkileyecek.