Erişilebilirlik

Hazar'ın Altına Yeni Boru Hattı


Dünyanın en büyük petrol ve doğal gaz yataklarına sahip Orta Asya’nın Hazar havzasında, son zamanlarda yeni kaynaklar da ortaya çıkarıldı. Amerikalı bir diplomat, kapasite ve üretimi arhtırmaya talip olan Batılı ülkelerin, bölgede ikinci bir boru hattının inşasını da desteklediklerini söylüyor. Ancak Hazar’a komşu ülkelerden Rusya ile İran bu projeye karşı çıkıyor. New York’ta Dış İlişkiler Konseyi’nde düzenlenen toplantıda, bu konu da ele alındı.

Gürcistan’dan geçen Bakü-Ceyhan petrol boru hattı, Batı piyasalarına günde bir milyar varil petrol sevkediyor. Batılı ülkelerle Azerbaycan tarafından desteklenen bu hat, Rusya’yı devre dışı bırakıyor. Moskova eskiden bu bölgede petrol çıkarılmasını ve taşınmasını tamamen kontrol altında tutuyordu.

Şimdi de Amerika, Avrupa Birliği ve Kazakistan yine Rusya’yı devre dışı bırakacak ikinci bir boru hattı inşa edilmesini istiyor. Trans-Caspian adlı bu hattın Kazakistan’ın Kaşgan petrol yataklarından başlayıp, Hazar Denizi’nin altından geçerek Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattına bağlanması düşünülüyor. Bu sayede Batılı ülkelere sevkedilecek petrol miktarı büyük çapta artacak.

Güney ve Orta Asya işlerinden sorumlu Amerika Dışişleri Bakan Yardımcısı Evan Feigenbaum, eski Sovyet cumhuriyetlerinden Kazakistan ve Türkmenistan’ın ihraç yollarını çeşitlendirmekle büyük kazançlar elde edeceklerini söylüyor:

'Bağımsız olmak, çeşitli seçeneklere sahip olmak anlamına gelir. Sadece bir değil birkaç boru hattı, birden çok pazar ve birden çok mal alıp satabildiğiniz bir ortağınızın olması, bağımsızlık sağlar. Amerika’nın dünyanın bu bölgesinde yapmak istediği de, kapasiteyi arttırmaktır.'

Türkmenistan Orta Asya’nın en büyük, henüz kullanılmayan petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahip ülkesi. Yeni Türkmen hükümeti Amerika’nın öncülüğündeki Trans-Caspian boru hattını desteklyor. Ancak Ekim ayında İran’da düzenlenen Hazar Denizi bölgesel toplantısında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, gelecekte inşa edilecek her boru hattının bölge ülkelerinin onayını alması gerektiğini öne sürdü. Hazar Denizi bölgesiyle ilgili olarak, Petrol ve Zafer: Hazar Denizi’nde İmparatorluk ve Zenginlik Arayışı adlı kitabın yazarı Steve Levine, İran ve Rusya’nın Batıya karşı siyasi koz peşinde olduklarını söylüyor:

'Rusya’yla İran bu konuda bir fırsat ittifakı kurdu. Fakat aynı zamanda Putin ve Ahmedinejad, Batı’nın işlerini karıştırmaktan da zevk alıyor.'

Bu yılın başında Türkmenistan hükümeti Hazar Denizi’nin kuzeyinden geçecek bir boru hattı için Rusya ve Kazakistan’la görüşmeler yaptı.

Feigenbaum Amerika ve Avrupa ülkelerinin, Türkmenistan’ın bu planını desteklediğini ve Rusya’yı safdışı bırakmaya çalışmadıklarını söylüyor:

'Burası kuzeye ve batıya açılmaya uygun bir bölge. Bunu anlıyor ve saygı duyuyoruz. Fakat günümüzün ekonomik dinamikleri doğu ve güneyi gösteriyor.'

Türkmenistan geçen hafta petrol ve doğal gaz konusunda, 500 enerji uzmanının katıldığı uluslararası bir konferans düzenledi. Bu uzmanlar Türkmenistan’ın dev kaynaklarının üretime ve ihracata açılmasını istiyor. Ancak Türkmenistan bugüne kadar tek boru hattı anlaşmasını Çin’le imzaladı.

XS
SM
MD
LG