Turgut Özal döneminde Amerika'nın Ankara büyükelçisi olan Morton Abramowitz, Amerika'nın Sesi Türkçe bölümüne Türkiye'nin Amerika, İsrail ve Avrupa Birliği'yle ilişkilerini değerlendirdi. Century Foundation adlı düşünce kuruluşu uzmanlarından emekli Büyükelçi Abramowitz, bundan sonraki siyasi dönemin iyi değerlendirilmesi durumunda, Türkiye'nin Avrupa Birliği yolunda önemli mesafe alacağını söyledi. Büyükelçi Abramowitz, ayrıca Amerikan Kongresi'nde görüşülmesi beklenen Ermeni soykırımı iddialarıyla ilgili tasarıların geçme olasılığına dikkati çekti. Büyükelçi Morton Abramowitz, Evrim Bunn'ın sorularını yanıtladı:
Abramowitz'le Söyleşinin Tam Metni:
VOA: Sayın Büyükelçi Abramowitz, Türkiye’de AK Parti kökenli yeni bir cumhurbaşkanı ve aynı partili bir başbakan var. Sizce bu durum Türkiye’nin dış politika önceliklerini nasıl etkileyecek?Abramowitz: Ak Parti iktidarı süresince Türkiye’nin izlediği dış politikaya baktığımda gördüğüm manzara çok net. Türkiye’nin dış politika önceliği Avrupa Birliği üyeliği yolunda ilerlemek. Ak Parti’nin yetki gücü şimdi çok büyük. Önemli soru şu: Ak Parti bu büyük yetkiyle nasıl bir yol izleyecek? Umudum Avrupa Birliği’ne girseler de girmeseler de reform programına devam etmeleridir. İktidarda hangi parti olursa olsun, Türkiye hep Avrupa’ya dönük olmuştur. Dolayısıyla ben Ak Parti’nin bundan sonra da Avrupa Birliği’ne girmeyi kolaylaştıracak reformlara öncelik veren çok yönlü bir diplomasi izleyeceğine inanıyorum.
VOA: Sizce Türkiye’de uyum içinde işleyen bir devlet ve hükümet sistemi olması Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye karşı tavrını etkileyecek mi?
Abramowitz: Avrupa’nın Türkiye’ye karşı izlediği tavır bir çok yerde olumsuz ve bu büyük bir sorun. Bazı kesimlerde Türkiye gibi büyük bir ülkeyi sindirememekten doğan İslam fobisi de var ama olaylar ve durumlar her zaman değişir. Türkiye yıllık yaklaşık yüzde 8’lik büyümeye ve reformlara devam ederse bu Avrupa’daki havayı da değiştirir. Türkiye’nin önündeki en büyük bir sorun Kıbrıs meselesi olacaktır. Şubat’ta Kıbrıs’ta yapılacak seçimler hem Türkiye’nin AB süreci hem de iç politikası açısından önemli sonuçlar doğurabilir.
VOA: Son günlerde Amerika’daki önde gelen Yahudi kuruluşlarından İftira ve İnkarla Mücadele Birliği’nin Ermeni soykırımını tanıyan açıklaması Türkiye-İsrail ilişkileri açısından soru işaretleri yarattı. Değerlendirmeniz nedir?
Abramowitz: Türk-İsrail ilişkilerinde son yıllarda büyük ilerleme kaydedildi. Öte yandan Ak Parti’nin İsrail’e karşı bir mesafe koyduğu da doğru. İsrail özellikle Ermeni meselesinde Türkiye’den yana tavır aldı. Meselenin ahlaki boyutuyla siyasi çıkarlarını dengelemeye çalıştı. Ancak her nedense Türkiye’de İsrail’in Amerikalı Yahudileri kontrol ettiğine dair bir kanı var. Bu çok komik. Amerikalı Yahudiler Ermeni meselesi hakkında çelişkili görüşler taşıyor. Türkler bunu anlayamıyor.
VOA: Amerikalı bir uzman olarak Türkiyedeki yeni siyasi gelişimin Türk-Amerikan ilişkilerini nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz?
Abramowitz: Maalesef beni en çok kaygılandıran şey Türk kamuoyunda Amerika’ya verilen desteğin çok düşmüş olması. Yüzde 9’luk destek çok kötü. Nedeni kısmen Irak, kısmen PKK meselesi. Ben bu durumun, Amerikan Kongresi soykırım tasarısını muhtemelen geçirecekken kısa dönemde değişeceğini sanmıyorum. Tabii Kongre'nin tutumu değişebilir. Ancak eğer Ermeni tasarısı geçerse bu, Türk kamuoyunu çok kötü etkiler. Önemli olan Türk ve Amerikan hükümetlerinin tasarı geçtikten sonra etkisini azaltmak ve ikili ilişkilerin önemini vurgulamak için ne yapacakları. Bu kolay olmayacak.