Erişilebilirlik

Nesli Tükenmekte Olan Kelaynaklar Afrika'da


Doktor Çağan Şekercioğlu'nun Etiyopya'dan gönderdiği elektronik mesaj:

Ülkenin ilk halkalama istasyonunu kurmak için Etiyopya’dayım. “BirdLife Etiyopya’nın” davetiyle, Suriye'de uydu vericisi takılan 3 kelaynağı bulma operasyonuna katıldım.
Geçen hafta bulundukları koordinatlara gitmemiz çok zor oldu. Bozuk bir yoldan Debre Birhan kasabasına gittik. Oradan toprak yolla bir saat daha yolculuk yaptıktan sonra çobanların kullandığı bir patikaya saptık. 2-3 saat daha taşlı yollardan geçtikten sonra Land Rover'lardan birinin süspansiyonunu kırdık. Patikanın da sonuna geldiğimizde, GPS'ime göre hayvanların en son noktasından hala 6.5 km uzaktaydık.

BirdLife Etiyopya elemanları kırık LandRover'i tamir ettirmek için Debre Birhan'a geri döndüler. Ben ve iki kişi yakın bir köyde kalmaya karar verdik. Dört dilim kuru ekmekten oluşan aksam yemeğimi yedikten sonra, aç bitap jipin arka koltuğunda uyumaya çalıştım. Böcekler ve 2650 metre irtifadaki 10 derecelik buz gibi hava yüzünden, sabahı iple çektim.

Sabah 6 da yola çıkıp 2 saat sonra kuşların koordinatlarına 4.5 km uzaktaki bir göle geldik. Flamingo, bölgeye özgü endemik mavi kanatlı kaz ve bizim göçmen su kuşları vardı. Orada dün dönen arkadaşlarla tekrar buluştuk ve devam ettik. Fotoğraf çektiğim için gruptan koptum. 20 dakika sonra ikinci bir göletin kenarında gözüme ilişen büyük ve kara kuşlara dürbünle bakar bakmaz aradığımız kelaynaklar olduğunu gördüm. Teleskopla bacak halkalarını ve antenini dahi görebiliyordum. Bağırıp herkesi çağırdım ve birbirimize sarıldık. 4 tane vardı ve aradığımız 3 vericili kus da içlerindeydi. Gecen hafta oldukları yerden 3.5 km uzaktaydık ve bize verilen radyo takip cihazı çalışmıyordu.

Bulundukları 100 kilometrekarelik yolsuz alanda onlara rastlayabilmek büyük şanstı. Vericisiz, halkasız ve özgürce goc eden bir kelaynağı da görüp gönül rahatlığıyla listeyebildim. Kuşlar çobanlara alıştıklarından bayağı yanlarına yaklaşmamıza izin verdiler ve iyi fotoğraflar aldım. Hâlâ göç ediyor olmaları çok ümit verici. Darısı bizim kelaynakların basına...

Kelaynak nedir?
(Birecik Kelaynak Üretme İstasyonu'nun İnternet sitesinden)
Kelaynaklar (Geronticus eremita) eskiden Türkiye’den Kuzey Afrika’ya, Arap Yarımadası’ndan Fas’a kadar çok geniş bir bölgede ürerlermiş. 17. yüzyılda Avrupa’nın ortasında, Alp Dağları’nda bile ürediği bilinmektedir.

Fakat avcılık, üreme alanlarında rahatsız edilmeleri, yaşam alanlarının değişmesi ve beslenme alanlarında kullanılan zirai ilaçlardan zehirlenmeleri sonucunda sayılarında ciddi azalma ve dağılım gösterdikleri alanlarda daralma meydana gelmiştir.

Bugün kelaynaklar dünyanın en çok tehdit altında olan kuşlarından birisi.

Kelaynaklar Fas’ın güney batısında iki alanda, çok ufak bir koloni ile Suriye’de ve tüm Avrupa’da sadece Türkiye’de yaşamaktadırlar.

Yaşam özellikleri ve Davranışları Kelaynakların başında tüy olmaması isminin Kelaynak olmasının sebebidir. Boğazı ve gagası erişkinlerde koyu kırmızıdır.

İlk yumurtadan çıktıklarında yavruların kafaları ve boğazları tüylüdür ve yaşları ilerledikçe bu tüyler yok olur. Siyah tüyleri güneş ışığının farklı açılarında parlak yeşil, kavuniçi ve mor renklerini yansıtır, uçuşları ise hayrete düşürecek kadar nadir ve zariftir.

XS
SM
MD
LG