İran’a, nükleer tesislerinde uranyum zenginleştirme işlemini durdurması karşılığında bir ekonomik teşvik paketi öneren ülkeler, şimdi Tahran’dan gelen yanıtı değerlendiriyor. Ayrıntıları açıklanmamakla birlikte İran, yanıtında, nükleer programıyla ilgili görüşmelere hazır olduğunu bildirdi. Amerika ise, İran’ın uranyum zenginleştirme işlemine durdurmaması halinde Güvenlik Konseyi’nden, yaptırım kararı almasını isteyeceğini belirtti.
İran’ın, ayrıntıları açıklanmayan yanıtını vermesinden sonra, bir İngiliz araştırma şirketinin açıkladığı kamuoyu yoklamasına göre, Amerika’nın terörle mücadeleye başlamasından bu yana İran’ın, Orta Doğu’da itibarı güçlendi. Chatham House diye de bilinen İngiliz Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü tarafından yapılan çalışmaya göre, Irak, Afganistan ve Lübnan’daki çatışmalar İran’ı oldukça güçlü bir konuma getirdi. Uzmanlar, İran’ın, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında doğabilecek görüş ayrılıklarından yararlanmak isteyeceğini düşünüyor. Bu ülkeler tarafından yapılan öneriye İran’ın verdiği yanıtın ayrıntıları henüz açıklanmadı. Ancak İran Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Laricani, ciddi görüşmelere hazır olduklarını söyledi. Chatham House uzmanlarından Rosemary Hollis, İran’ın yaklaşımının, Avrupa’da destek bulabileceğini çünkü Avrupalıların yaptırımlara hemen başlanmasından yana olmadığını oysa Washington’un, tam tersi bir tutum içinde olduğunu belirtiyor.
Uzman, İran’ın zaman kazanmak için görüşmek istiyor olabileceğini ancak sonucun, Washington’un sabırlı davranıp davranmayacağına bağlı olduğunu söylüyor.
İran nükleer programının barışçı olduğunu, Batılı ülkeler ise Tahran’ın nükleer silah geliştirmek istediğini iddia ediyor. Konsey üyesinin 5 üyesi ve Almanya, İran’a, nükleer faaliyetlerinden vazgeçmesi karşılığında bir ekonomik teşvik paketi önerdi. Fransa, uranyum zenginleştirme işlemlerinin hemen durdurulmasının, görüşmelere başlamak için ön koşul olduğunu tekrarladı. Eğer İran uranyum zenginleştirmeyi bırakmayacağını açıklarsa, o zaman Amerika, Tahran’a karşı hemen ağır ekonomik yaptırımlar uygulanması için harekete geçecek. Ancak Rosemary Hollis’e göre, Rusya ve Çin’in muhalefetiyle karşılaşan Amerika istediği yaptırım kararlarını çıkarmakta zorlanacak.
İngiliz uzman Güvenlik Konseyi’nden gerçek anlamda cezalandırıcı yaptırımlar çıkacağını zannetmiyor. Rosemary Hollis, ham petrol fiyatlarının daha da artmasını kimsenin istemediğini, bu yüzden İran’ı tamamen karşılarına almaktan kaçınacaklarını düşünüyor.
Londra’daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi uzmanlarından Mark Fitzgerald ise, İran’a sert yaptırımlar uygulama ihtimalinin düşük olmasının, sadece petrol zenginliğinden kaynaklanmadığını düşünüyor.
Uzman, petrolün yanısıra, İran’ın Orta Asya’daki stratejik öneminin de göz önünde tutulması gerekeceğini belirtiyor. Fitzgerald, Rusya ve Çin’in, İran’da ekonomik çıkarları olduğunu ayrıca Rusya’nın, güney sınırlarındaki radikal İslamcı gruplarla yeni bir çatışma istemediği için İran konusunda dikkatli davranacağını söylüyor.
Güvenlik Konseyi kararına göre, İran’ın, uranyum zenginleştirme işlemlerine 31 Ağustos tarihinde son vermesi gerekiyor.
