Yemek yeme isteğini doğal yollardan kontrol altına alarak şişmanlık sorunuyla mücadele etmek mümkün olabilir mi? Amerikalı uzmanlar, deney farelerinin vücudunda aşırı gıda tüketimini ve kilo almayı doğal olarak sınırlayan bir kimyasal madde buldu. Bu buluş, obesite tedavisiyle uğraşan araştırmacılar için yeni ufuklar açabilir. Ancak araştırmacıların önce vücudun enerji dengesiyle bağlantılı bir dizi hormonun işlevini tam olarak anlaması gerekiyor.
Son 10-15 yıl içindeki araştırmalarda, vücut ağırlığını belirlemede etkili olduğu anlaşılan çok sayıda yeni hormon keşfedildi. Dünya çapında obezitenin yayılması, bu konudaki araştırmalara hız verdi. Bu alanda çalışan uzmanlardan biri de Cincinnati Üniversitesi Obezite Araştırma Merkezi’nden Matthias Tschop anlatıyor: "Vücudun enerji dengesi, besin tüketimi, ağırlık ve genel olarak vücut yapısı üzerinde etkili olan yüzlerce faktör bulunduğunu biliyoruz. Ancak bunların hangilerinin daha önemli olduğu ve birbirlerini nasıl etkilediği konusunda yeterli bilgi sahibi değiliz.”
Bu karmaşık tabloya son zamanda Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi uzmanları tarafından yeni bir faktör daha eklendi. Tayvan kökenli biyolog Aaron Hsueh ve meslektaşları, farelere enjekte edildiğinde, hayvanın tükettiği besin miktarını ciddi ölçüde azaltan ve obestatin adı verilen bir hormon buldu. Doktor Şuvey anlatıyor: "Tüketilen besin miktarındaki azalma yüzde 50’nin üzerinde oldu. Sekiz gün gibi bir süre içinde farenin vücut ağırlığı yaklaşık yüzde 20 oranında düştü. Bu deneyde kullandığımız sağlıklı bir havyan. Bu normal bir hayvan ve aldığı besin miktarındaki azalma yüzde 50’yi geçtiği için vücut ağırlığının da yarı yarıya azalmasını bekleyemezdik. Ağırlığının yarıdan fazlasını sekiz gün içinde kaybeden bir canlı sağlıksız olacaktır.”
Doktor Şuvey’in araştırmasını yayımlayan Science - Bilim dergisine göre, altı yıl önce farelerde iştah artışına yol açan ghrelin hormonunu bulan araştırmacılar canlılarda vücut ağırlığını etkilerin bütün faktörleri ortaya çıkarmış olduklarını inanmışlardı.
Ancak en son buluş, bu düşüncenin yanlışlığını ortaya koydu. Dahası, gıda tüketimini sınırlayan obestatin ile iştah artıran ghrelin’in aynı gen tarafından üretilen kardeş hormonlar olduğu da keşfedildi. Bir genin iki farklı protein üretmesi çok ender rastlanan bir olay, özellikle de söz konusu hormonların bir birine tamamen zıt etkileri olduğu göz önüne alınırsa.
Cincinnati Üniversitesi’nden Matthias Tschop iki hormonun ortak kökene sahip olması sayesinde, daha önce hayvanlar üzerinde yapılan ghrelin deneylerinin yol açtığı kafa karışıklığının da giderilebileceğini düşünüyor. Sadece ghrelin’in iştah açıcı etkisinden haberdar olan uzmanlar, bu gene sahip olmayan hayvanların niçin kilo vermediğini anlamakta zorluk çekiyordu.
Obestatin’i bulan Stanford Üniversitesi araştırmacıları, bu hormonun sağlık nedenlerinden dolayı kilo vermek zorunda olan insanlar için iştah kesici bir etkisi olabileceğini belirtiyor. Araştırma Amerikan ilaç firması Johnson and Johnson tarafından desteklendi ve buluşa ilişkin haklar da firmaya ait bulunuyor.
Ancak Cincinnati Üniversitesi uzmanı Mathias Tschop bu buluş sayesinde üretilecek ilaçlar konusunda ihtiyatlı olmak gerektiğini belirtiyor. Uzman, hormonun fareler üzerindeki etkisini anlatırken, gıda tüketimindeki azalmaya oranla kilo kaybının çok az olduğuna dikkat çekiyor: "Obestatin ve ghrelin arasındaki dengenin ne kadar önemli olduğunu ve henüz bilmediğimiz başka etkenlerin de bunlarla bağlantılı olup olmadığını bilmiyoruz. Ama bu, hiç kuşkusuz çok önemli bir buluş. Özellikle obeziteden şikayetçi hastaların umutlanması konusunda henüz erken, ama doğru yolda ilerliyoruz.”
Doktor Şuey’in araştırmasında bundan sonraki adım, genetik olarak obestatin üretmeyen deney fareleri oluşturmak. Böylece, bu hayvanların bir iştah kesici olmadığında da obez olup olmadığı incelenecek. Eğer obez olurlarsa, farelere obestatin enjekte edilecek ve durumun düzelip düzelmeyeceği gözlenecek. Sonuçta bu yöntemin işe yarayıp yaramadığı ve şişman insanlar için de kullanılıp kullanılamayacağı ortaya çıkacak.