Türkiye’nin 3 Ekim’de Avrupa Birliği’yle tam üyelik müzakerelerine başlayabilmesi için imzalamakla yükümlü olduğu Ankara Antlaşması’nı 10 yeni üyeye genişleten uyarlama protokolüne ilişkin pazarlıkların ilk raundu Brüksel’de gerçekleştirildi.
Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi Ertuğrul Apakan başkanlığındaki Türk heyetiyle, Avrupa Birliği Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü yetkilileri arasında gerçekleştirilen toplantı dört saat sürdü. Toplantıda, uyarlama protokolü neredeyse kelime kelime ele alındı. Metine ilişkin ilk kapsamlı müzakere olma özelliği taşıyan toplantıda taraflar, özellikle de Türkiye savunduğu tezlerden taviz vermeme yoluna gitti. Ankara çabasını Avrupa Birliği kanadını iknaya yoğunlaştırdı.
Protokole ilişkin olarak küçük de olsa açılım sağlanan unsurların başını paraf konusu çekti. Avrupa Birliği, belgenin paraf edilerek bir an önce yürürlüğe sokulması gerektiği tezini yineledi. Türkiye ise parafın Türk sistemine uygun olmadığı konusunda diretti. Bunun üzerine “metinde mutabık kalındığı yönünde bir açıklamanın” sorunun aşılmasına yardımcı olacağı yönünde görüş belirdi. Üzerinde anlaşılamayan konuların anlaşılanlara oranla daha yoğun olduğu toplantıda hassas konulardan birini de TBMM’nin belgeyi onaylama süreci oluşturdu. Avrupa Birliği, bu onayın 3 Ekim’den önce verilmesinden yana. Ancak Türkiye bu sürecin ipotek altına alınamayacağı görüşünü koruduğundan kilitlenme yaşanmaya devam ediyor. Belgenin imzalanmasıyla birlikte Rum gemilerinin Türk limanlarına girişinin sağlanması yaklaşımı da tartışma yaratan bir başka konuydu. Türkiye bunun müzakere edilen metinde yer almadığı ve gümrük birliği kapsamında olmadığını vurguladı. Birlik kanadının da bunun farkında olduğu ancak Rumların bastırması nedeniyle konuyu gündemde tutmak zorunda kaldığı belirtiliyor.
Avrupa Birliği’nin “uyarlama yapılmasının gerekliği olduğu söyleminden” hareket eden Türkiye, uyarlama protokolünün sadece 10 yeni ülkeyi değil tüm üyeleri kapsayacak şekilde düzenlenmesini talep etti. Komisyon ise kendisine verilen yetkinin 10 yeni ülkeye yönelik olduğu görüşünü tekrarlayınca bu konuda da kilitlenme yaşandı. Avrupa Birliği’nin önüne zorlu bir müzakere ekibiyle çıkan Ankara ile Komisyon arasındaki anlaşmazlıkların derinliği aynı zamanda belgenin kriz yaratma potansiyelinin de göstergesi. Uyarlama protokolü gelecek hafta Türkiye’de gerçekleştirilecek olan Türkiye – Avrupa Birliği Troykası toplantısında bir kez daha ve en üst düzeyde masaya yatırılacak.