Erişilebilirlik

Doğal Afetin Endonezya ve Sri Lanka'da İsyan Hareketlerine Etkisi


26 Aralik’taki deprem ve tsunami felaketi çesitli Güney Asya ülkelerinde, uzun süredir hükümetlere baskaldirmis olan isyancilarin etkin oldugu bölgeleri de vurdu. Ancak tsunaminin isyancilarin savas kapasitesini veya yönetimlerin isyancilari bastirma girisimlerini nasil etkiledigi henüz bilinmiyor.

Tsunami kurbanlarina yardim ulastirmakta, bazi ülkelerdeki isyan hareketleri nedeniyle zorluklar yasaniyor. Felaketten en fazla etkilenen iki bölge, Sri Lanka’nin güneyi ile Endonezya’ya ait Sumatra adasinin Açe (Aceh) bölgesi, Asya'da en uzun süredir devam eden isyan hareketlerinin besigi...

“Tamil Kaplanlari” adli isyanci grup Sri Lanka hükümetine karsi yillardir savasirken, Aceh’teki ayrilikçilar da bagimsizlik kazanabilmek için Endonezya ordusuna karsi silahli isyan hareketi yürütüyor. Ancak bu iki ayri isyan hareketinin, savaslarini yürütebilme yeteneginin dogal afetten nasil etkilendigi henüz bilinmiyor. Uzmanlar, bu iki hareketten, kendi denetimi altindaki bölgeyi yöneten, Sri Lanka’daki “Tamil Kaplanlari”nin daha iyi örgütlendigi düsüncesinde. Tsunami felaketi yasandiginda üç yillik bir ateskes yürürlükteydi, ancak çatismalarin yeniden baslamasi ihtimali bas göstermisti. Simdi Sri Lanka hükümet ve Tamil Kaplanlari, yardimlarin dagitimi konusunda karsilikli olarak suçlamalarda bulunuyor.

Dünya çapinda yapilan dis yardimlari izleyen, Washington’daki Küresel Gelisme Merkezi’nden Steven Radelet, Sri Lanka hükümeti ve isyancilarin isbirligi yapmasinin, bugüne kadar basarisiz kalan baris çabalarini güçlendirecegine inaniyor:

"Bence isyancilarin, kendi denetimlerindeki bölgelerde, hükümetin de diger yerlerde yardim operasyonunun kontrolünü üstlenmesi mümkün. Böyle bir durum, ya görüsmeleri hizlandirir ya da anlasmazligin iyice açiga çikmasina neden olur. Ama ben Sri Lanka konusunda biraz daha iyimserim.”

Endonezya’nin Aceh vilayetindeki durum ise durum biraz daha belirsiz. Örgütlenme düzeyi Tamil Kaplanlari’ndan daha düsük olan ve kendisini Özgür Aceh Hareketi diye adlandiran isyanci grup, gözle görülür bir gerilla gücü olmaktan çok, bir yer alti hareketini andiriyor. Bölgede resmi olmayan bir ateskes devam ediyor. Ama kisaca GAM diye bilinen Özgür Aceh Hareketi, yardimlarin dagitimi konusunda örgütlü bir güç olarak etkinlik göstermiyor.

Uluslararasi Kriz Grubu’ndan, Endonezya’daki isyancilar konusunda uzman olan Sidney Jones, GAM liderlerinin, bölgenin yüksek yerlerinde üslendigini, bu nedenle tsunamiden kurtulduklarini düsünüyor. Jones, isyancilara lojistik destek saglayan yandaslarinin olusturdugu sebekenin felaketten ne ölçüde etkilendigini görmek gerektigini belirtiyor:

"Asil soru, isyancilara lojistik destek veren yandaslarinin ne durumda oldugu... Çünkü isyancilar, barinaklarinin bulundugu tepelerde yiyecek ve malzeme ihtiyacini karsilamak için yandaslarina güveniyordu.”

Jane's Defense Weekly dergisinin editörü Peter Felstead, Endonezya’daki isyanci Özgür Aceh Hareketi’nin savas gücünü yeniden olusturmasinin yillar alabilecegini ancak Sri Lanka’daki Tamil Kaplanlari örgütünün daha çabuk toparlanabilecegini söylüyor:

"Bence Özgür Aceh Hareketi gibi bir örgütün, kaybettigi kadrolarin boslugunu doldurmasi ve bölgede yeniden etkin bir güç olusturmasi yillar sürebilir. Baska yerlerde ise bu süreç, bu kadar uzun olmayabilir.”

Endonezya ve Sri Lanka’da silahli kuvvetler, tsunamiden yararlanarak, güç kaybeden isyancilara saldiracak mi? Uzmanlar, Endonezya’da bu ihtimalin daha yüksek oldugunu ancak böyle bir girisimin her iki ülkede de söz konusu olabilecegini belirtiyor. Washington’daki Küresel Gelisme Merkezi’nden Steven Radelet, böyle bir adimin, Endonezya’nin dogrudan seçimle isbasina gelen ilk devlet baskani olan Susilo Bambang Yudhoyono için bir hata olacagini savunuyor:

"Eger askeri açidan avantaj saglamak amaciyla bu durumdan faydalanmaya kalkarsa, yeni görüsmeleri tehlikeye sokmus olur ve ters tepki riskini göze almak zorunda kalir. Bence kavgadan biraz uzak durmak kendi çikarlarina daha uygun. Eger bunu basarabilirlerse, yardim malzemelerini dagitabilirler. Yardim ve yeniden insa çalismalarina katkida bulunabilirler. Bu nedenle, en azindan önümüzdeki birkaç ay içinde bu avantajdan faydalanmaya ve isyanci grubu vurmaya kalkismalari benim için sasirtici olur.”

Bu arada Endonezya hükümeti Aceh’deki yabanci yardim görevlilerinin, bölgedeki seyahatlerini askeri birliklerin esliginde yapmasini ve yardim çalismalarina katilan yabanci güçlerin Mart ayinda ülkeyi terk etmesini istedigi bildirildi. Ancak en son haberlere göre, Endonezya Savunma Bakani Juwono Sudarsono, önceki gün Jakarta'da ABD Savunma Bakan Yardimcisi Paul Wolfowitz'le yaptigi görüsme sirasinda, daha önce açikladiklari 26 Mart tarihinin kesin bir süre olmadigini, sadece, yabanci askeri birliklerin yardim çalismalarini bu tarihe kadar tamamlamasini arzu ettiklerini söyledi.

XS
SM
MD
LG