NATO’nun soğuk savaşın sona ermesinden bu yana en önemli değişime imza atacağı Madrid zirvesinde ikinci gün, aile fotoğrafı ve liderlerin resmi oturumu ile başladı.
Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın ittifaka üyeliğine “teröre verdikleri destek” nedeniyle koyduğu vetoyu, dün yazılı güvenceler aldıktan sonra kaldırmasının ardından, “derin bir nefes alarak” zirveye gelen NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, liderleri tek tek karşıladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, güne Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile baş başa görüşerek başladı. İki lider, zirvenin yapıldığı IFEMA Sergi ve Fuar Sarayı’nda 09.35’te görüştü.
Fransa Cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamada iki liderin Ukrayna'nın tahıl ihracatına izin vermenin yollarını bulmanın ve Odessa limanında güvenliği sağlamanın önemini ele aldığı kaydedildi.
Elysse'den yapılan açıklamaya göre Macron, İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılma planlarını da memnuniyetle karşıladı.
Görüşmenin ardından Macron ve Erdoğan, 10.30’daki aile fotoğrafına en son gelen liderler arasında yer aldı.
Gelenek olduğu üzere, ABD Başkanı Joe Biden aile fotoğrafına gelen en son lider oldu. Salına girişte, Biden, Erdoğan, Johnson ve Stoltenberg’in, zirve başlamadan önce dörtlü sohbeti dikkat çekti. Samimi havada geçtiği gözlenen sohbetin ardından liderler gülümseyerek objektiflere poz verdi.
Genel Sekreter Stoltenberg ve evsahibi İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in açış konuşmasının ardından toplantı basına kapatıldı. Kapalı bölümde ilk gündem maddesi Rusya-Ukrayna savaşı ve NATO’nun bu savaşa vereceği yanıt konusu tartışıldı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirve öncesinde gündemi, "İleri savunmamızı güçlendireceğiz. İttifak'ın doğu kısmındaki muharebe gruplarımızı tugay seviyelerine çıkaracağız. NATO Mukabele Gücü'nü dönüştüreceğiz ve halen 40 bin olan yüksek hazırlıklı kuvvetlerimizin sayısını 300 binin üzerine çıkaracağız" sözleriyle açıklamıştı.
Erdoğan’ın yoğun gündemi
Zirve dolayısıyla ikili görüşmeler yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macron’un ardından İngiltere Başbakanı Johnson ve ABD Başkanı Joe Biden ile de biraraya gelecek.
Erdoğan’ın, yarın sabah da Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, Avusturya Başbakanı Karl Nehammer, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte ile de görüşmesi planlanıyor.
44 ülke temsilcisi salonda
Zirveye NATO üyesi 30 ülkenin devlet ve hükümet başkanları ile AB üyesi olup, NATO’ya üye olmak isteyen Gürcistan, Finlandiya ve İsveç ile NATO üyesi olmayan AB ülkeleri Malta, Kıbrıs Rum Kesimi, Bosna-Hersek ve İrlanda’nın yanısıra Asya Pasifik ülkeleri Avustralya, Güney Kore, Yeni Zelanda ve Japonya devlet başkanları katıldı. AB Konsey ve Komisyon Başkanı da katılımcılar arasında.
Zirvede önce Rusya-Ukrayna savaşını görüşen 44 ülke temsilcisi, ardından NATO’nun gelecek 10 yılının “yol haritasını” çizecek "Madrid Stratejik Konsepti" tartışmalarına geçecek.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitri Kuleba Madrid zirvesine şahsen katılırken, Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, video konferans yoluyla zirveye katılan 40 ülke liderine seslendi.
Zelenski, NATO’nun açık kapı politikasını "Kiev metrosunun eski turnikelerine" benzeterek, Ukrayna’nın NATO’ya üye olarak kabul edilmemesini eleştirdi.
NATO’nun "Doğu kanadında genişleme" anlayışını yeniden ele almasını isteyen Zelenski, "NATO’nun açık kapı politikası bizim Kiev’in eski turnikeleri gibi, açık görünüyorlar ama içeri girdiğinizde ücret ödememişseniz birden kapanıyor. Ukrayna az mı bedel ödedi? Hem Avrupa’nın, hem de tüm uygarlığın korunmasına katkımız hala yetersiz mi? Peki başka neye ihtiyacınız var?" diye konuştu.
Zelenski, Rusya’ya karşı yürüttükleri savaşta kendilerini savunmak için daha fazla silah ve mali yardıma ihtiyacı olduğunu belirterek, NATO’dan 5 milyar Euro yardım talep etti.
Rusya’nın saldırılarının Ukrayna ile sınırlı kalmayacağını savunan Ukrayna lideri, "Moskova’nın Litvanya’ya hükmetmeye çalıştığını belirterek" kendilerinden sonra sıranın Litvanya'ya geleceğini ima etti.
NATO’nun yarın da devam edecek toplantılarında üye ülkelerin savunma harcamalarını bütçelerinin yüzde ikisinin üzerine çıkarmaları, NATO’nun Doğu kanadının güçlendirilmesi ve Ukrayna için yeni yardım paketi ile AB-NATO işbirliğinin güçlendirilmesi konuları ele alınacak.
ABD Başkan Joe Biden, Genel Sekreter Stoltenberg ile yaptığı açıklamada, Avrupa'daki Amerikan askeri varlığının güçlendirildiğini duyurdu.
Biden, NATO zirvesinde yaptığı açıklamada, ABD'nin İspanya, Polonya, Romanya, Baltık Devletleri, İngiltere, Almanya ve İtalya'daki "askeri konumunu güçlendireceğini" açıkladı. Joe Biden ABD'nin bu yıl "Rusya'nın saldırgan girişimlerine yanıt olarak Avrupa'da yirmi bin ek asker" konuşlandırdığını hatırlattı.
Biden, ABD’nin İspanya'nın Rota kentindeki deniz üssündeki muhriplerinin sayısının dörtten altıya çıkarılacağını, aynı zamanda Polonya'da ABD ordusunın "5. daimi karargahını" kuracaklarını da duyurdu.
ABD Savunma Bakanlığı, Polonya’daki üssün NATO'nun Doğu kanadındaki ilk kalıcı Amerikan varlığı olacağını belirtiyor. Joe Biden, Romanya'da konuşlanacak toplam beş bin askerden oluşan "ek bir tugayı daha tutacaklarını", Baltık müttefikleriyle tatbikatları yoğunlaştıracaklarını” da kaydetti.
Stoltenberg’den “Rusya tehdit” vurgusu
Genel Sekreter Stoltenberg de Türkiye ile yaşanan veto krizinin aşılmasının ardından İsveç ve Finlandiya'nın üyeliğe davet edilmesi, yeni Stratejik Konsept belgesinin kabul edilmesi, ittifakın caydırıcılık ve savunmasının güçlendirilmesi ve Ukrayna’ya verilen askeri desteğin artırılması gibi zirvede “son derece tarihi kararlar alacaklarını” söyledi.
Stoltenberg, Stratejik Konsept belgesinde, Rusya'nın NATO'nun güvenliğine doğrudan tehdit oluşturduğunu, bugüne kadar belgede yer almayan Çin içinse doğrudan tehdit değil ancak “NATO değerleri ve çıkarlarına karşı davranışları desteklediği” ifadesinin yer alacağını belirtti.
NATO zirvesine katılan Norveç de ABD, İngiltere ve Almanya'nın benzer kararlarının ardından Ukrayna'ya “üç adet çoklu roketatar sistemi vereceklerini” duyurdu.
Norveç Savunma Bakanı Bjorn Arild Gram, Norveç Çoklu Fırlatma Roket Sistemi’nin, pratikte İngiltere’ye gönderileceğini ve bunları Ukrayna'ya kendi ekipmanıyla tedarik edeceğini belirtti. Bjorn Arild Gram, "Bu, müttefikler arasındaki iyi bir işbirliği örneğidir" dedi.
