ABD başkanlık seçimlerinin sonuçlarını belirleyen delege oylarının Kongre ortak oturumunda sayılması genellikle rutin, törensel bir süreç. Ancak Başkan Donald Trump'ın Demokrat Joe Biden'ın zaferine meydan okuyan girişimleri nedeniyle tüm dikkatler 6 Ocak’taki Senato ve Temsilciler Meclisi’nin bu oturumunda.
Kongre sayımı, Seçiciler Kurulu'nun 14 Aralık’ta resmen seçtiği Biden'ın zaferini yeniden doğrulamanın son adımı. Oturum, Anayasa gereği zorunlu ve birkaç farklı adım içeriyor.
Trump'ın seçimlerde sahtekarlık yapıldığına dair kanıtsız iddialarını yineleyen bazı Cumhuriyetçiler, sonuçlara resmen itiraz ederek ortak oturumdaki oylamada baskı unsuru olmayı planlıyor; ancak bu girişimin büyük ihtimalle başarısız olması bekleniyor.
Oturumda seçim sonucuna yönelik herhangi bir itirazın hem Temsilciler Meclisi hem de Senato'da en az birer üye tarafından yapılması bekleniyor. Bir grup Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyesi, itiraz için bir senatör arıyordu. Bu destek 20 Aralık’ta, 2024 başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti aday adayı olması beklenen Missouri Senatörü Josh Hawley'den geldi.
Hawley'nin desteği, Senato Çoğunluk Lideri Mitch McConnell'in Cumhuriyetçi senatörlerin bu itirazlara boşuna katılmamaları yönündeki açıklamalarına rağmen geldi.
Hawley’nin ardından da Cumartesi günü Cumhuriyetçi Senatör Ted Cruz’un öncülük ettiği 11 Cumhuriyetçi senatör daha, Kongre’nin 6 Ocak’ta Seçiciler Kurulu üyelerinin oylarını resmen saymak için toplandığında Seçilmiş Başkan Joe Biden’ın zaferine itiraz edeceklerini açıklamıştı.
Kongre Ocak'ta toplandığında süreç nasıl işler?
Federal yasaya göre Kongre, her eyaletin kendi seçim sonuçlarının kaydını içeren mühürlü sertifikaları açmak için 6 Ocak'ta toplanmak zorunda. Oylar odaya kutularda getirilir.
Kongre’nin iki kanadının iki partiden temsilcileri sonuçları yüksek sesle okur ve resmi bir sayım yapar. Başkan Yardımcısı, Senato Başkanı sıfatıyla oturumu yönetir ve kazananı açıklar. Bu yıl bu görev Başkan Yardımcısı Mike Pence’te.
Anayasa ne gerektiriyor?
Anayasa, Kongre'nin delege oylarını toplamasını ve saymasını gerektirir. Beraberlik varsa Temsilciler Meclisi her eyaletin bir oya sahip olacağı bir oylamayla başkanlığa karar verir. Bu 1800'lerden beri olmadı ve Biden'ın Trump karşısında 232’ye karşı 306 delege toplaması seçim galibiyetinde belirleyici oldu.
Ortak oturum nasıl başlar?
Temsilciler Meclisi ve Senato oyları saymak için öğle vakti toplanıyor. Eğer Başkan Yardımcısı başkanlık edemezse, geçici olarak Senato’daki çoğunluk partisinin en uzun süre görevde bulunan senatörü oturumu yönetiyor. Bu isim şu anda Iowa'dan Cumhuriyetçi Senatör Chuck Grassley.
Başkan, seçiciler kurulu oylarının sertifikalarını eyaletlerin alfabetik sırasına göre açar ve sunar. Kongre’nin iki kanadından atanan her iki partiden "saymanlar", daha sonra her sertifikayı yüksek sesle okurlar. Saymanlar, oyları kaydeder ve sayar. Oturuma başkanlık eden isim, hem başkan hem de başkan yardımcılığı için kimin oyların çoğunu kazandığını açıklar.
Bir itiraz varsa ne olur?
Saymanlardan biri, bir eyaletten gelen sertifikayı okuduktan sonra, herhangi bir üye ayağa kalkabilir ve herhangi bir gerekçeyle o eyaletin oyuna itiraz edebilir. Ancak oturum başkanı, yazılı olmadıkça ve hem Temsilciler Meclisi hem de Senato üyesi tarafından imzalanmadıkça itirazı dinlemeyecektir.
Böyle müşterek bir talep varsa, ortak oturum askıya alınır; Temsilciler Meclisi ve Senato durumu değerlendirmek için ayrı oturumlara gider. İtirazın kabul edilebilmesi için her iki kanadın da salt çoğunluğu gerekir. Eğer iki kanat da aynı fikirde değilse, ilk açıklanan seçim oyları sayılır.
Böylesi bir itirazın değerlendirildiği en son oturum 2005 yılındaydı. Her ikisi de Demokrat olan Ohio temsilcisi Stephanie Tubbs Jones ve California Senatörü Barbara Boxer oylamada usulsüzlük olduğunu iddia ederek Ohio'nun seçim oylarına itiraz etmişti. Her iki meclis de itirazı tartıştı ve reddetti.
Gelecek oturumda itirazlar karşılık bulur mu?
Temsilciler Meclisi’nin Demokratlar tarafından kontrol edildiği ve McConnell dahil Senato’daki çok sayıda Cumhuriyetçi’nin Biden'ın zaferini kabul ettiği göz önüne alındığında, bu son derece düşük bir ihtimal.
McConnell, 15 Aralık'taki özel görüşmede de Cumhuriyetçi senatörlerden Temsilciler Meclisi’nin hiçbir itirazına katılmamalarını istemişti.
Diğer birçok kıdemli Cumhuriyetçi de aynı fikirde. Senato'nun iki numaralı Cumhuriyetçisi, Güney Dakota Senatörü John Thune, bu ayın başlarında, Senato'nun olası itirazları oylamak zorunda kalması durumunda, bunun hüsranla sonuçlanacağını söyledi. Thune, "nihai sonucun ne olacağını bildiğinizde" senatörleri oylamaya sokmanın mantıklı olmadığını söyledi.
Cumhuriyetçi Teksas Senatörü John Cornyn, Kongre’deki Cumhuriyetçiler’in böyle bir çabasının "boşuna" ve hata olacağını söyledi.
Birçok seçim yetkilisinin ve geçen hafta istifa eden Adalet Bakanı William Barr'ın da doğruladığı gibi, seçimlerde yaygın bir sahtekarlık kanıtı bulunmuyor.
Pence'in rolü ne?
Başkan yardımcısının oturuma başkanlık etmesi, genellikle tuhaf bir durum. Çünkü bir başkasının zaferi ile birlikte kendi yenilgisini ilan etmekle de görevli olabilir. Pence için de geçerli olan bu durum gerginlik de yaratabilir çünkü yardımcısı olduğu Başkan Trump yenilgiyi reddediyor.
Ancak Mike Pence rahatsız edici bir duruma sokulan ilk başkan yardımcısı olmayacak. 2001'de Başkan Yardımcısı Al Gore, Cumhuriyetçi George W. Bush'a kıl payı kaybettiği 2000 başkanlık seçimlerinin sayımına başkanlık etti. Gore, birçok Demokrat'ın itirazını sıra dışı bir şekilde reddetmek zorunda kaldı. 2016'da Biden, Trump'ı kazanan ilan eden sayıma başkanlık etti. Biden ayrıca Senato desteği olmayan Demokrat temsilcilerin itirazlarını da düşürdü.
Kongre oyları saydıktan sonra sırada ne var?
Ortak oturum, Trump ve ekibi için şimdiye kadar etkisiz olduğu kanıtlanmış mahkeme davalarının ötesinde, itirazlar için son resmi şans.
Cumhuriyetçi Teksas Senatörü John Cornyn bu ayın başlarında, "En iyi çabalarınıza rağmen başarısız olduğunuzu anlamanız gereken bir zaman geldiğini düşünüyorum" dedi.
