Corona virüsüyle ilgili yetkilileri ilk uyaran isim olan genç Çinli doktorun ölümü, bir yandan doktora ülke genelinde övgülerin yağmasını diğer yandan da komünist yetkilileri siyaseti kamu güvenliğinin üzerinde tuttuğu eleştirilerini tetikledi.
Dr. Li Wenliang ölümünün ardından, Komünist Parti’nin bilgi akışı üzerindeki denetimine yönelik biriken öfke ve yetkililerin geçmişten bugüne hastalıkların yayılması, kimyasal sızıntılar, tehlikeli ürünler ya da mali dolandırıcılıklar gibi vakalarda yalan söylediği şikayetlerinin sembolü haline geldi.
34 yaşındaki doktor, görev yaptığı ve salgının ilk günlerinde hastaları tedavi ederken muhtemelen virüsü kaptığı Wuhan Merkez Hastanesi’nde yaşamını yitirdi.
Çin Hastalıkların Kontrolu Merkezi’nin baş bilimadamı Zeng Guang bir blog sitesinde yazdığı yazıda, ‘’Wuhan’daki salgınla ilgili daha ilk aşamalarında bilgi veren bir kahraman olan Dr. Li Wenliang ölümsüzdür’’ ifadesini kullandı.
Polis geçen Aralık ayında Li’nin de aralarında olduğu 8 doktora, ortaya çıkan virüs hakkında sosyal medya üzerinden arkadaşlarını uyardıkları için uyarı cezası vermişti. Çin yüksek mahkemesi daha sonra polisi eleştirse de iktidar partisi de salgın konusundaki bilgi akışı üzerinde denetimini sıkılaştırmıştı.
Blog sitesi Weibo’nun kullanıcıları, Li’nin son mesajının altına doktora sevgilerini dile getirdikleri yüz binlerce yorum yazdı.
Eleştiriler hızlı bir sansürle silindi
Kimi kullanıcılarsa virüsün ilk ortaya çıktığı düşünülen bir hayvan türünden ziyade suçu Çinli yetkililerin üzerine atan yorumlar yazdı, doktorun üzerine gidenlerin cezalandırılması gerektiğini belirtti. Sivri eleştirilerin süratle sansüre uğradığı ve siteden silindiği görüldü.
Başkent Pekin sokaklarında da halk hem doktorun ölümüne üzüntülerini dile getirdi hem de Çin’in Li’den ders çıkarması gerektiği yönünde değerlendirmelerde bulundu.
Xi hükümetinin doktorlara baskı politikaları mercek altında
Komünist Parti ve Devlet Başkanı Xi Jinping’le ilgili daha genel bir hoşnutsuzluğa işaret eden bazı yorumlara da rastlandı. En azından 1980’lerden bu yana iktidara gelen en güçlü Çin lideri olarak görülen ve 2018’de ömür boyu devlet başkanı kalmasına imkan tanıyan bir anayasa değişikliğini hayata geçiren Xi, 2012’de devlet başkanlığı koltuğuna oturmasından bu yana toplum üzerindeki denetimleri seviyesini arttırdı.
Wuhan’da yerel yönetim yetkilileri, Aralık ayında doktorlara, yerel bir yasama biriminin yıllık toplantısına gölge düşürmemek için, yayılan virüs hakkında dışarıya bilgi vermemelerini tembih etmekle suçlanıyor. Virüsün yayıldığı sırada doktorlara, tıbbi gereç bağışı çağrılarını içeren sosyal medya mesajlarını silmeleri talimatı verildiği belirtiliyor. Bu durum, yetkililerin kamu güvenliğinden çok imajı düşündükleri eleştirilerini hızlandırdı.
Li, eski sınıf arkadaşlarından oluşan bir sosyal medya grubunda virüs hakkında uyarıda bulunmasının ardından polis tarafından gözaltına alınmıştı.
Komünist Parti: ‘’Soruşturma başlattık’’
Doktor Li Wenliang’a muamelenin tetiklediği öfke üzerine iktidardaki Komünist Parti, ‘’halkın dile getirdiği meseleleri tam boyutuyla soruşturmak üzere’’ bölgeye bir inceleme heyeti göndereceğini açıkladı.
Hükümetin sessiz kalmayı tercih ettiği sırada arkadaşlarını uyarmaya çalışan 8 sağlık çalışanından biri olan Li, Weibo’daki blog hesabında yazı yazmıştı. Söz konusu yazıda 3 Aralık’ta 2002-2003 yıllarında 800’e yakın kişiyi öldüren SARS’a benzer bir virüse rastladığını belirtmişti. 7 hastasının virüse maruz kaldığını rapor ettikten sonra 3 Ocak’ta kendisini ziyaret eden polis tarafından yalan bilgi yaydığını kabul eden bir yazıyı imzalamaya zorlandığını ve bu davranışına devam ederse cezalandırılacağı yönünde uyarıldığını anlatmıştı.
Li’nin ölümünün ardından hükümet yanlısı Global Times gazetesinde bile 8 doktora yapılan muamelenin ‘yerel yetkililerin bulaşıcı ve öldürücü bir virüsle başa çıkmada ne kadar yetersiz olduğunu gösterdiği’’ yorumu yapıldı.
Japon tur gemisinde 41 yeni vaka
Bu arada Japonya karantina altındaki Diamond Princess tur gemisinde 41 yeni Corona virüsü vakasına daha rastlandığını açıkladı. 3700 yolcu ve mürettebat hala gemide 14 gün karantina altında tutuluyor.
Başbakan Shinzo Abe, Holland America’s Westerdam adlı bir başka gemideki yabancı yolcuların Japonya’ya alınmayacağını açıkladı. Abe virüs kaptığından şüphelenilen yolcular olduğunu söylese de merkezi Seattle’daki tur şirketi gemide kimsede virüs olmadığını savundu. 2000’in üzerinde yolcusu bulunan gemi halen Japonya açıklarında bekliyor ve yanaşacak başka bir liman arıyor. İkisi yabancı ve ikisi Japon en az 4 tur gemisinin daha ay sonuna kadar Japonya’ya vuracağı bilgisi verilirken, Ulaştırma Bakanı Kazuyohi Akaba ülke genelindeki liman yetkililerinden gemilere yanaşma iznini vermemelerini istedi.
Xi ve Trump telefonda görüştü
Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping telefon görüşmesi yaptı. Çin devlet medyasına göre Xi ABD’yi virüs salgınıyla mücadelede ‘’aklıselim’’ tedbirler almaya çağırdı.
CCTV’nin bildirdiğine göre, Xi görüşmede ‘’Umarız ABD tarafı salgını sakin bir şekilde değerlendirir ve yanıt olarak aldığı tedbirleri aklıselim bir hale getirir’’ mesajını verdi.
Pekin ABD’nin Wuhan’dan vatandaşlarını çıkardığını ama Çin’e herhangi bir yardım sağlamadığından şikayet etmişti.
ABD'den yardım duyurusu
Bununla birlikte ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Cuma günü yaptığı açıklamada, ABD'nin Corona virüsten etkilenen Çin ve diğer ülkelere yardım için 100 milyon dolara kadar bütçe ayırdığını belirtti.
Pompeo yazılı açıklamasında, bu yardım taahhüdünün ''hem doğrudan hem de çok taraflı örgütler yoluyla'' mevut fonlar üzerinden yerine getirileceğini kaydetti.
Mike Pompeo, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın ayrıca bu hafta Çin halkına maske, laboratuvar önlüğü, galı bez, solunum cihazı gibi hayati önemde tıbbi malzemeden oluşan 17,8 tonluk bağışın nakliyesini sağladığını bildirdi.
Başkan Trump daha sonra paylaştığı bir Twitter mesajında, ‘’Çin’de büyük bir disiplin yürütüldüğünü’’ ve Xi’nin virüsle mücadelede güçlü bir önderlik gösterdiğini yazdı.
Xi de Çin’in ‘’en kapsamlı ve katı tedbirleri hayata geçirdiğini’’ ve çabaların ‘’kademeli olarak olumlu sonuçlar vermeye başladığını’’ belirtti.
Wuhan'da neler oluyor? Halk tedaviye ulaşabiliyor mu?
Wuhan’da binlerce yataklı iki yeni hastane inşa edilmesi, hastaların tedavisi için yeni mekanların oluşturulması ve binlerce ilave askeri ve sivil sağlık çalışanının kente gönderilmesine rağmen, karantina alanı içindekiler sağlık sisteminin ağır yükü kaldıramadığından şikayet ediyor.
Associated Press haber ajansına Wuhan’dan telefonla konuşan 22 yaşındaki Chen Jiaxin, babasının 28 Ocak’ta hastalandığını ama hiçbir hastanenin kendisini kabul etmemesi üzerine eve geri dönmek zorunda kaldığını anlattı. Chen, babasının ateşinin yükselmesi üzerine ambulans çağırdığında kendilerine sırada 400 kişinin olduğunun söylendiğini aktardı.
