Erişilebilirlik

'TBMM MİT'i Denetleyebilecek mi?’ Tartışması


Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) artık yasama yani TBMM denetimine tabi olacak denilerek yasal düzenleme yapıldı ancak muhalefete göre ortada gerçek bir denetim yetkisi yok

“Türkiye'de istihbarat devleti kuruluyor” eleştirileri üzerine Cumhurbaşkanı Abdullah Gül “MİT'i denetleyecek mekanizma kurulmalı” mesajını Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay'a dolayısıyla hükümete iletmişti. Başbakan Erdoğan'ın onayını alan Atalay, bugün kendi imzasıyla Meclis'te MİT'i denetlemekle görevli olacak, Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu kurulması için önerge verdi. Ancak muhalefetten ise 'denetim komisyonu önergesi değil' eleştirisi geldi ama MİT yasa teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda adün akşam kabul edildi.

Cumhurbaşkanı Gül, 'İstihbarat devleti kuruluyor' diye eleştirilen ve MİT'i süper yetkilerle donatacağı belirtilen yasa teklifini mercek altına almış, Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile görüşmüştü. Bununla ilgili görüşme yaptığını dün açıklayan Gül, "Bütün yasalarda olduğu üzere bu yasayı da yakından takip ediyorum. İlgili sayın bakanı, ilgili sayın müsteşarı çağırıp fikirlerimi söylemişimdir. Şüphesiz ki bu tip yasalar tartışmalı konulardır işin doğası gereği. Nereden bakarsanız öyle ama gayet dikkatli bir şekilde görüşlerimi paylaşıp tavsiye ettim nihayetinde TBMM’nin kararıdır, yasayı TBMM yapar milletvekillerinin vereceği bir karar" demişti.

Başbakan Yardımcısı Atalay da, Gül'ün MİT'e yasama denetimi getirilmesi önerisini ilettiği Başbakan Erdoğan'ın onayını aldıktan sonra dün Meclis Genel Kurulu’ndaydı. Böylece 15 maddelik teklife, Atalay'ın imzasıyla MİT'in nasıl denetleneceğiyle ilgili bir madde eklenmesi için önerge hazırlandı. Hükümet’in hazırladığı o önergede 14’ncü madde olarak kabul edilerek, MİT ile ilgili yeni düzenleme TBMM Genel Kurulu’nda yasalaştı.

MİT yasasına son dakikada eklenen denetimle ilgili o maddeye göre; Meclis'te 17 kişilik Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu adıyla bir ihtisas komisyonu kurulacak. Bu komisyon, MİT'in yanı sıra Jandarma ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nü denetleyecek.

Mali suçları araştırdığı gerekçesiyle Maliye Bakanlığı'na bağlı MASAK da artık bu yeni komisyonun denetimine tabii olacak.

TBMM Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) Komisyonu'nda olduğu gibi bu yeni komisyon; MİT, Emniyet veya MASAK ile ilgili raporlar üzerinden denetim yapabilecek. MİT'in raporları Başbakanlık aracılığıyla Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu'na iletilecek. Komisyon, o raporları görüşecek ve 90 gün içinde kendi raporunu hazırlayıp Meclis Başkanlığı'na sunacak. Ancak o raporlarda ‘devlet sırrı’ niteliğindeki bilgilere yer verilmeyecek.

Komisyon gerekli gördüğünde MİT'ten veya diğer kurumlardan yetkilileri çağırıp bilgilendirme talep edebilecek.

Komisyon'un TBMM işleyişindeki yerine alabilmesi için ayrıca bu yasa Cumhurbaşkanı Gül’ün onayı ardından Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla TBMM İç Tüzüğü'nde de değişiklik yapılması gerekecek.

Muhalefet: ‘Komisyon’un denetim yetkisi yok’

Bu madde görüşmeleri sırasında ise, TBMM Genel Kurulu’nda hareketli dakikalar yaşandı. Arka arkaya söz alan BDP adına Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi ve MHP Grup Başkanvekili Yusuf Halaçoğlu, kurulacak yeni komisyon ile MİT üzerinde herhangi bir yasama denetimi sağlanamayacağını ifade ettiler. Kaplan, ABD ve İngiltere’deki istihbarat örgütlerini denetleme modellerinden örnekler verirken; Hamzaçebi, “Bunun neresi denetim komisyonu. Başbakanlık’tan gelecek, orada hazırlanacak raporlar görüşülecek” dedi. Halaçoğlu da, maddeyi “Dostlar alışverişte görsün” sözüyle yorumladı.

Muhalefetten yükselen eleştiriler üzerine Başbakan Yardımcısı Atalay, kürsüye geldi ve “TBMM'ye çok önemli bir fonksiyon kazandırıyoruz. Yürütme imzasıyla gel bizi denetle diyoruz. Biz bu komisyonu bir denetleme komisyonu olarak görüyoruz. Önemli bir reform olarak görüyoruz” dedi. Komisyon’un denetleme yetkisine sahip olduğunda ısrarcı olan Atalay, MİT’in süper yetkilerle donatılacağını da reddetti.

Ancak Atalay’ın reddetmesine karşılık MİT’e TBMM’de bugün kabul edilmiş yasayla verilmiş yetkiler oldukça dikkat çekici. MİT, artık Türkiye’de herkesten ve her kurumdan bilgi alacağı yeni yasal zemine kavuştu.

MİT artık her şeyi öğrenecek

MİT, kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Bankacılık Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlar ile diğer tüzel kişiler ve tüzel kişiliği bulunmayan kuruluşlardan bilgi, belge, veri ve kayıtları alabilecek, bunlara ait arşivlerden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden ve iletişim alt yapısından yararlanabilecek, bunlarla irtibat kurabilecek. Bu kapsamda talepte bulunulanlar, kendi mevzuatlarındaki hükümleri gerekçe göstermek suretiyle talebin yerine getirilmesinden kaçınamayacak.

Yabancıların ülkeye giriş, çıkışları, vize, ikamet, çalışma izni ve sınır dışı edilmesi gibi konularda, ilgili kurum ve kuruluşlardan talepte bulunabilecek.

Telekomünikasyon kanallarından geçen dış istihbarat, milli savunma, terörizm ve uluslararası suçlar ile siber güvenlikle ilgili verileri toplayabilecek.

Yabancı unsurların ülkenin ve vatandaşların iletişim güvenliğini tehdit eden faaliyetlerinin engellenmesine yönelik çalışmalar yapabilecek, ilgili kurum ve kuruluşlardan talepte bulunabilecek.

MİT, yerli, yabancı her türlü kurum, kuruluş, tüm örgüt veya oluşumlar ile kişilerle doğrudan ilişki kurabilecek, uygun koordinasyon yöntemlerini uygulayabilecek.

Önleyici istihbarat elde etmek ve analiz yapabilmek amacıyla, MİT Müsteşarı veya yardımcısının onayıyla yurt dışında veya yabancılar tarafından gerçekleştirilen iletişim ile ankesörlü telefonlarla gerçekleştirilen iletişim ve MİT mensuplarının, MİT'te görev almış olanların veya görev almak üzere başvuranların iletişimi tespit edilebilecek, dinlenebilecek, sinyal bilgileri değerlendirilebilecek ve kayda alınabilecek.

MİT’e bilgi vermeyene ceza

Bu yasa kapsamındaki, görev ve yetkilerin kullanılmasını engelleyenlere 3 yıldan 5 yıla kadar, ihmal ve suiistimal suretiyle önleyenlerle, yükümlülükleri yerine getirmeyenlere 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilecek. Dolayısıyla MİT’e bilgi vermemek hapis cezasıyla cezalandırılacak.

Basına hapis cezası

MİT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri, yetkisiz olarak alan, temin eden, çalan, sahte olarak üreten, bunlar üzerinde sahtecilik yapan, bunları yok eden kişiye 4 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilecek.

MİT mensupları ve ailelerinin kimliklerini herhangi bir yolla ifşa edenler ile MİT mensuplarının kimliklerini sahte olarak düzenleyen veya değiştiren ya da bu sahte belgeleri kullananlar, 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak.

Bu bilgi ve belgelerin radyo, televizyon, internet, sosyal medya, gazete, dergi, kitap ve diğer tüm medya araçları ile her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim araçları vasıtasıyla yayımlanması, yayılması veya açıklanması halinde, sorumlu müdürler ile bunları yayınlayanlara 3 yıldan 9 yıla kadar hapis cezası uygulanacak.
  • 16x9 Image

    Yıldız Yazıcıoğlu

    Yıldız Yazıcıoğlu, 1994-1998 döneminde Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nde lisans eğitimini tamamladı. Mesleğe 1997 yılında Cumhuriyet’te stajyer olarak başladı. 1998-2000 döneminde yüksek lisans eğitimine devam etti. 2000 – Mayıs 2009 döneminde Milliyet’te mesleki kariyerini cumhurbaşkanlığı ve parlamento muhabirliği noktasına taşıdı. 2009 - 2011 yıllarında ABD’nin başkenti Washington DC’de kariyerini sürdürdü ve farklı medya kuruluşları için temsilcilik – yorumculuk görevlerini yürüttü. Bu dönemde VOA Türkçe’de eğitim aldı ve görev yaptı. Ardından Ankara’ya dönüşünde Habertürk TV’de, ArtıBir TV’de görevler üstlendi. Şu anda VOA Türkçe ekibinde görev almayı sürdürüyor.

STÜDYO VOA

Köprü kazasının ardından milyarlarca dolarlık tazminat bekleniyor – 28 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG