Başbakan Ahmet Davutoğlu, İstanbul’da ‘‘gerekli talimatlar verilmiştir, sınır güvenliğimiz bağlamında hiç taviz vermeyiz. Her ülkenin Türkiye’nin sınırlarına saygı duymasını bekleriz’’ dedikten sonra Genelkurmay Başkanlığı tsk.tr adlı resmi sitesinden sekiz adet F-16 uçağının Türkiye-Suriye hudut hattı boyunca devriye uçuşu icra ettiği sırada Suriye’de konuşlu SA füze sistemleri tarafından toplam bir dakika 30 saniye süre ile tacizde bulunulduğunu açıkladı.
Bu Suriye’de konuşlu Rus askeri gücünün son dört gündeki dördüncü tacizi oldu. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Hakan Güneş, bu durumu Rusya’nın ‘güç gösterisi’ olarak yorumluyor.
Hakan Güneş: Rusya’nın tacizleri gövde gösterisi
Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Dr. Güneş, ‘Rusya’nın sınır ihlali yalnızca Türkiye’ye dönük değil tüm bölge başkentlerine yönelik bir şov. Zaten Hazar Denizi’ndeki savaş gemilerinden Suriye’deki hedefleri vurması da bu güç gösterisini tamamlıyor’ dedi.
İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi, her ne kadar çeşitli tepkiler gelse de Rusya’nın Suriye’deki hamlelerinin Amerika'nın kırmızı çizgileri için bir ihlal oluşturmadığı görüşünde.
Hakan Güneş: Sıcak temas uzak ihtimal
Ancak Türkiye, IŞİD dışındaki hedeflerin Rusya savaş uçakları ve füzeleri tarafından vurulmasından rahatsız. Bunu da dile getirmekten kaçınmıyor. Peki sınır ihlalleri ve bu tür saldırılar Türkiye ile Rusya arasında sıcak bir çatışmaya neden olur mu? Doktor Güneş, bunu hiç de yakın ihtimal olarak görmüyor:
‘‘Dün Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü uzun basın toplantısında sivil ölümlerinin propaganda olduğunu belirtti. Rusya, Batı’nın ılımlı olarak tanımladığı normu ılımlı olarak anlamıyor. Elinde silah olanı terörist olarak tanımlıyor. Rusya, tüm bu güçleri hedefine aldı. Zaten IŞİD ve rejim arasındaki ara tampon genellikle ‘ılımlı olarak’ tanımlanan İslami Cephe, ÖSO ve El Nusra güçleri var. IŞİD’e ulaşmak diğer silahlı grupları bertaraf etmekten geçiyor. Bu konuda büyük ölçüde Amerika ve Rusya’nın anlaştığını düşünebiliriz. Türkiye gibi ABD’nin önemli müttefikin ısrarları elbette önemli tansiyon biraz bundan yüksek. Kısa sürede azalacaktır. Ayrıca Türkiye’nin Rusya’yla yaptığı ticaret, toplam dış ticaretinin %14’üne tekabül ediyor’.
Rusya, Türkiye’nin turizm, tekstil, yaş gıda gibi alanlarda önemli bir dış ticaret partneri. Ama daha da önemli Rusya, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu doğalgazın yaklaşık %54’ünü tedarik ediyor. Ve iki ülke arasında Mavi Akım’dan sonra Türk Akımı da proje aşamasında. Ancak Rus enerji devi Gazprom, boru hattının kapasitesini yarı yarıya düşürmesi iki ülke arasında enerji alanında soğuk rüzgarlar estiği şeklinde yorumlandı. Türkiye eski Moskova Ticaret Müşaviri Aydın Sezer, Gazprom’un kararının Suriye’deki gerginlikle hiçbir ilgisi bulunmadığını söylüyor.
Aydın Sezer: Türk Akımı, talih kuşuydu ama hükümet değerini anlamadı
Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan enerji uzmanı, ‘Türk Akımı’nın kapasitesinin yarıya indirilmesiyle Suriye’de yaşananlar arasında hiçbir bağ yok. Enerji piyasasını takip eden herkes 15-20 gündür bunu bekliyordu. Sebep şu Rusya, Ukrayna’yı devre dışı bırakarak Avrupa’ya gaz götürmek istiyor. 85 milyar metreküp gazın Avrupa’ya ulaştırmak için Putin, 66 milyar metreküplük Türk Akımı’nı teklif etti. Bu Türkiye’nin başına konan talih kuşuydu ama Ankara mayıs ayına kadar işi ağırdan aldılar. Türkiye sonra gaza bastı ama Ruslar, 7 Haziran Seçimleri sonrası Almanya ile Kuzey Akım 2’yi imzaladı. Ukrayna’yı by- pass edecekler hatlardan biri, 55 milyar metreküp gaz Almanya’ya gitti. Türkiye’ye de 66 milyar metrekübün yarısı kaldı. Yani Almanya hızlı davranıp pastayı kaptı’ dedi.
Enerji uzmanına göre, Türkiye’nin fiyat indirimi ve Kırım sorunu gibi konulardaki ısrarının Rusya’nın bu kararında etkili oldu.
Sezer: Rusya, Türkiye’yi dikkate değer bulmuyor
Aydın Sezer, Rusya’nın Suriye’de yapmak istediklerini de şöyle özetliyor:
‘‘Rusya, Birleşmiş Milletler’de Suriye’nin meşru hükümetinin Esad olduğunu söylüyor. Bu ülkeye gidişinde de bunu dikkate aldı. Yani Suriye’deki varlığını bu hukuki temele dayandırdı. Suriye’ye koalisyon güçlerinin müdahalesinde bir BM kararı yok. Arkalarına NATO ve Batı’yı alan kimileri jandarmalığına soyunmuş durumda. Türkiye’nin Suriye politikası da uluslararası hukuktan kaynaklanmıyor. Suriye’nin Türkiye’nin ‘iç işi’ olduğu bile söylendi. Rusya, Moskova’daki cami açılışından sonra bu operasyonları yapması Türkiye’yi dikkate değer bulmadığını gösteriyor’.
