Yaptırımlar İran'da Turizmi Nasıl Etkiliyor?

İran’a seyahat sözkonusu olduğunda Amerika ve diğer ülkelerin tartışmalı nükleer programından dolayı Tahran Hükümeti’ne yönelik yaptırımlarına ilişkin sorular akla geliyor. Yaptırımlar hiçbir zaman İran’ın turizm sektörünü hedef almasa da etkileri birçok yerde hissediliyor.

Manhattan’daki Absolute Travel seyahat acentası, 10 yıldır İran’a Amerikalı turist gönderiyor. Acentanın sahibi Ken Fish İran’daki işleri yürütmek için Tahran’da bir tur operatörüyle işbirliği yaptığını söylüyor: “Birlikte iş yapacağım şirketi seçerken onlarla bağlantıya geçtim. Benimle buluşmalarını istedim. El sıkıştık ve ortak iş yapacağımızı söyledim. 11 yıldır ortaklığımız devam ediyor.”

Amerika’nın uyguladığı yaptırımlardan seyahat ve turizm sektörü muaf tutuluyor. Ancak yaptırımlar nedeniyle Amerikan seyahat acentaları İran’daki ortaklarına doğrudan para transferi yapamıyor. 10 bin dolarla sınırlı olan havalelerin öncelikle New York’taki Merkez Bankası tarafından onaylanması gerekiyor. Ken Fish gibi işadamları da başka yöntemlere başvuruyor: “Bu büyük bir sorun değil. İran’daki bankalarla çalışmıyoruz. Avrupa kentlerinde ya da Dubai’deki bankaları kullanıyoruz.”

Ancak bankaların havale ücreti alması, bu tur operatörü gibi küçük çaplı işletmelerin kar marjını azaltıyor.

Yaptırımlar ayrıca kredi kartı hizmetlerinin kısıtlanması nedeniyle İran’a giden turistlerin rahat para harcamalarını da engelliyor.

Yaptırımlar Batılıların İran’a yatırım yapmasını da engelliyor. Örneğin Kiş Adası’nın 1970’li yıllarda turizm cenneti olması planlanıyordu. Ancak iktisatçı Fariborz Ghadar, bunun gerçekleşmediğini söylüyor: “Kiş Adası’nı Google’da aradığınızda son derece lüks otellerle karşılaşıyorsunuz ancak bunlar sadece İnternet’te var. Hiçbiri inşa edilmedi. Beş yıl önce tamamlanması planlanan otel inşaatları geri kalmış durumda.”

Avrupalıların yeriniyse başka oyuncular alıyor.

Danışman Sohrab Sobhani, Harvard International Review’da İran ekonomisi üzerine yayınlanan makalenin yazarlarından. Sobhani, “Bu doğal bir durum. Çinliler ve diğer Uzakdoğulular İran’da kendileri için bir pazar olduğunu gördüklerinde petrol ve doğalgazın yanısıra turizm sektörüne de yatırım yapmaya başlayacak,” diyor.

Ancak Fariborz Ghadar bunun turizm sektörüne çok da katkı sağlamayacağını söylüyor: “Çin’de Pekin ya da Şangay’a gittiğinizde otellerin hepsinin Meridian, Hyatt gibi Batı menşeli olduğunu görürsünüz. Çin’de eğer Batılılar iş yapıyorsa, İran’da Çin kökenli uzmanlık ve beceri görmek istemezler”

Yaptırımlara ve yabancı yatırımların azalmasına rağmen İran’da bazı olumlu gelişmeler de var. İran’ın konaklama sektörüne yapılan yatırımlar beş yılda iki kat arttı. Ülke çapında 500 küçük otel inşa edildi.

İran’da işgücünün yaklaşık yüzde 2’si turizm sektöründe çalışıyor. Bu iş alanlarının çoğu son 10 yılda oluşturuldu. Gelecekteyse ülke turizmini özel sektörün geliştirmesi bekleniyor.