Rusya’yla siyasi ve ekonomik kriz yaşayan Türkiye, doğal gaz konusunda yeni partner olarak Katar’ı seçti. İki ülke liderleri doğal gaz alışverişi için ön mutabakat zaptını imzaladı. Dünyanın en büyük ikinci doğal gaz ihracatçısı olan Katar’ın Türkiye’ye ne vadede ve ne miktarda doğalgaz satacağı ise henüz netleşmedi.
Türkiye’yle Rusya arasında yaşanan siyasi krizin ilk etkileri tarım ürünleri ihracatı, vizesiz seyahat ve müteahhitlik hizmetlerinde görüldü. Ancak herkesin kafasını kurcalayan en büyük soru, Rusya’nın Türkiye’ye doğal gaz ihracatında bir problem yaratıp yaratmayacağı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dün Katar’a giderken uçakta yaptığı açıklama Türkiye’de kafaları biraz daha bulandırdı. Zira Cumhurbaşkanı kendisini takip eden gazetecilere, “Biz hayat boyu doğalgazla yaşamadık biliyorsunuz. Doğalgazla tanışalı ne kadar zaman olduğu belli. Bu millet çileye alışık bir millettir. Kaldı ki Rus doğalgazı olmazsa ‘biz yandık bittik’ diye bir durum yok. Rusya dışında birçok ülkeden doğalgaz aldığımızı zaten dile getirdim” dedi.
Erdoğan, bu sözlerinden birkaç saat sonra Katar lideri Şeyh Tamim El Hamad Bin Sani’yle Türkiye’ye sıvılaştırılmış doğal gaz ithal edilmesi üzerinde anlaşma sağladı.
Türkiye ve Katar doğal gaz alışverişinde ön mutabakat imzaladı
BOTAŞ ile Katar milli petrol şirketi (Qatar Petroleum) arasında imzalanan ön mutabakat zaptı, Türkiye'nin bu ülkeden uzun vadeli ve düzenli LNG ithalatı yapmasının önünü açıyor.
Henüz Katar’dan Türkiye’ye yapılacak ithalatın miktarı, vadesi ve fiyatı üzerinde bir anlaşma sağlanmış değil. Taraflar bunun en kısa zamanda netleştirilmesi ve resmi anlaşmanın yapılması üzerinde uzlaştı.
Katar, Türkiye'de LNG terminali kurmayı da değerlendirmeye alacak. Aslında Türkiye ile Katar Taner Yıldız’ın Enerji Bakanlığı görevini üstlenmiş olduğu 2013’te de bu konuda görüşmüş ancak bir sonuca ulaşamamıştı.
Aydın Sezer: ‘Katar gazı 17 yıldır Türkiye’nin gündeminde’
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Türkiye’nin Moskova Eski Ticaret Müşaviri ve enerji uzmanı Aydın Sezer, 1990’lı yılların sonundan beri Katar’dan sıvılaştırılmış doğal ihracatı konusunun Türkiye’nin gündeminde olduğunu söylüyor.
“Katar hamlemiz yeni değil. Bu ülkeden doğal gaz ithalatı sevdamız, 1998’den beri devam ediyor. Yani 17 yıllık mazisi var. 1998 1999 2000 yıllarında Mavi Akım müzakere edilirken devrede Katar da vardı. Ancak Türkiye’nin LNG terminal kapasitesi yetersizdi. O tarihte sadece Marmara Ereğlisi’nde mevcut olan LNG terminalinin kapasitesi Cezayir (4,4 milyar metreküp) ve Nijerya’dan alınan (1,3 milyar metreküp) LNG’ye yetiyordu. Üstelik Katar’dan gemiyle taşınması maliyeti de bunun üzerinde eklendiğinde düşünülmedi.”
Aydın Sezer: ‘Katar gazı, Rus gazına alternatif olamaz’
Aydın Sezer, Katar’dan Türkiye’ye doğal gaz hattının kurulmasının da düşünüldüğünü ancak önce Irak Savaşı ardından da Suriye Savaşı’nın bu projeyi suya düşürdüğünü söylüyor.
Peki bugün Katar’dan doğal gaz ithal etmek Rusya’dan ithal etmekle mukayese edildiğinde fizıbıl olabilir mi? Enerji uzmanının bu soruya verdiği yanıt olumsuz.
“Katar’dan alınacak doğal gaz kesinlikle daha pahalıya mal olacak. Öncelikle şu anda elimizde iki tane dönüştürme terminali var. Bir tanesi Marmara Ereğlisi’nde ki onun Nijerya ve Cezayir’den gelen LNG ile kapasitesini doldurduğunu söyledim. Ege’deki özel terminal ise spot çalışıyor. Yüzer terminaller devreye sokabiliriz ama o zaman da astarı yüzünden pahalıya gelir. Önümüzdeki 5-10 yıl terminaller yapsanız dahi miktar ve fiyat olarak Rus gazının alternatifi olamaz.”
Aydın Sezer: ‘Rusya’nın Türkiye’ye doğal gaz satışını kesmesi hem teknik hem de mali olarak zor’
Moskova Eski Ticaret Müşaviri’ne göre, Rusya’nın Türkiye’ye doğal gazı kesmesi neredeyse tamamen ihtimal dışı. Sezer, bunun hem teknik hem de mali olarak mümkün olmadığı kanaatinde:
“Türkiye, Rusya’dan 30 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyor. Bunun 14 milyar metreküpü Batı Hattı’ndan geliyor. Bunu Rusya teknik olarak iki nedenden kesemez. Bir aynı gaz Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan’a da gidiyor. Onlar da bu isten zarar görür. İki bu gazın 4 milyar metreküpü BOTAŞ’a 10 milyar metreküpü özel şirketlere gidiyor ki bu şirketlerin önemli bir bölümünde Rus ortaklığı var. Yani bu gazı keserse Rusya aslında kendi ayağına da sıkmış olur. Mavi Akım ise 16 milyar metreküp geliyor. Bunun yarısı İtalyan ENI şirketinin. ENI, Kazakistan’dan Rusya’ya sağladığı gazı Türkiye’de geri alıyor. Bir anlamda taşıttırıyor. Bunu keserse hem ENI’ye hem İtalya hem de Kazakistan ekonomisine vurulacak. Bu da ihtimal dahilinde değil. Hepsini geçtim Rusya bunları yaparsa kendi ekonomisine darbe vurur, kendi ayağına sıkar.”
Rusya’nın Soğuk Savaş’ın en sıcak yaşandığı 1960’lı yıllardan beri Almanya ve Avusturya’ya doğalgaz sattığını vurgulayan Aydın Sezer, Türkiye’nin Karadeniz komşusunun Batı’ya doğal gaz satış sicilinin temiz olduğunu söylüyor.
Türkiye’nin doğal gaz ithalatında Rusya, 30 milyar metreküple ilk sırada. Onu 10 milyar metreküple İran, 6 milyar metreküple Azerbaycan, 4,4 milyar metreküple Cezayir ve 1,3 metreküple Nijerya takip ediyor.
Katar doğalgaz ihracatını aslen Asya ülkelerine yapıyor
Katar’ın en önemli doğal Rusya ve İran’dan sonra kanıtlanmış en büyük doğal gaz rezervine sahip ülkesi olan Katar. Dünyanın kanıtlanmış doğal gaz rezervinin %14’üne sahip olan (25 trilyon metreküp) Ortadoğu’nun bu küçük ülkesi yılda 125 milyar metreküp doğal gaz ihraç ediyor. Katar, 201 milyar metreküp doğal gaz ithal eden Rusya’nın ardından dünyanın en çok doğal gaz ihraç eden ikinci ülkesi.
Katar, bu doğalgazın %72’sini Japonya (%36,6), Güney Kore (%15,6), Çin Halk Cumhuriyeti (%8,2), Hindistan (%6) ve Tayvan (%5,6)’a gönderiyor.
