ANKARA —
Türkiye'de iktidar partisi AKP tarafından hazırlanan 126 maddelik torba yasa teklifi, 'internet ortamında yargı kararı olmaksızın sansür mü uygulanacak' sorusunu gündeme taşıdı. Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu gündemindeki teklife göre, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'na (TİB) 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle hakim yetkisi tanınıyor. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı da, 'gecikmesinde sakınca var' gerekçesiyle doğrudan internet içeriğine erişim engellemesi yapabilecek.
Başbakan Erdoğan, Gezi Parkı eylemleri başladığı Haziran ayında Twitter aracılığıyla örgütlenilmesi ve bilgi paylaşımı yapılması nedeniyle "Sosyal medya denilen şey burada şu anda toplumun ve toplumların bana göre baş belasıdır" demişti. O günlerde Türkiye'de Arap Baharı'nda bazı ülkelerde yaşandığı gibi internete müdahale olabileceği endişesi yaşanmıştı. Aradan aylar geçti ve şimdi Türkiye'de hükümet - cemaat çatışması yaşandığı bugünlerde internet aracılığıyla çok sayıda bilgi-belge paylaşımı yapılması, ayrıca önümüzdeki günlerde AKP yöneticileriyle ilgili görüntü kayıtları paylaşılacağı gibi iddialar söz konusu.
AKP ise, TBMM'deki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile ilgili tasarıya hafta içinde eklemelerde bulundu. Böylece Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu gündeminde 126 maddelik torba yasa teklifi ortaya çıktı. Torbadaki sürpriz ise, internet ile ilgili erişim engellemesini düzenleyen hükümler oldu. Başbakan Erdoğan'ın 'baş belası' dediği internetteki her türlü içeriğe yargı kararı olmaksızın müdahale kapısı açacak maddeler dikkat çekti.
Meclis'teki torba yasa teklifine göre, öncelikle merkezi Ankara’da olmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği kurulacak. Tüm internet erişim sağlayıcıları, artık Birlik üyesi olmak zorunda kalacak. Erişim sağlayıcı, her türlü içerik ile ilgili kendilerine Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nca (TİB) tarafından ulaştırılacak 'erişim engelleme' kararını derhal uygulayacak. Ancak Birlik, eğer TİB'in kararını mevzuata uygun görmezse önce erişimi yine de engelleyecek ama sonra itiraz edebilecek.
Kim nereye tıkladı saklanacak
Erişimi sağlayıcılar, suç oluşturma ihtimali gerekçesiyle internette içerikleri kullananlar hakkındaki erişim kayıtlarını da saklamakla yükümlü olacak. Dolayısıyla internette kim, neye tıklarsa bu bilgi kayıt altında olacak. Eğer herhangi bir içerik suç unsuru taşıyorsa buna erişenlere ilişkin de hukuki işlem yolunu açacak şekilde kayıt tutulacak.
Bakan talimatı yetecek
En kritik hükümler ise 'özel hayatın gizliliği ihlali' gerekçesiyle getirilecek. İnternet ortamında yapılan yayın içeriğinde 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' olduğu iddiasıyla gerçek veya tüzel kişiler mahkeme yerine doğrudan TİB'e başvurabilecek. TİB, içeriğe erişimin engellenmesine karar verirse bunu Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne bildirecek ve TİB'in kararı 24 saat içinde uygulanacak.
En dikkat çekici hüküm ise, 'gecikmesinde sakınca var' gerekçesiyle TİB Başkanı veya TİB'in bağlı olduğu bakan emri doğrultusunda da erişimin engellenebilecek olması. Bu durumda yargı kararı yokken Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı talimatı, internete müdahale edilmesi için yeterli olacak.
Hakim kararı hükümsüz kalacak
TİB'e 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle başvuran gerçek ve tüzel kişiler, 24 saat içinde sulh ceza hakimine de başvurmak zorunda olacak. Hakim ise, en geç 48 saat içerisinde ihlal olup olmadığına karar verecek ve TİB'e bildirecek. Ancak tam da bu noktada ciddi bir sıkıntı var.
Teklifte, "Erişimin engellenmesi konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır" deniyor. Böylede eğer TİB, hakim kararı ortaya çıkmadan 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle içeriğe erişimin engellenmesine karar verirse ve içerik hakim kararından önce TİB kararı uyarınca internetten kaldırılırsa ne olacak? Hakim, 'ihlal yok' kararı alsa dahi öncesinde TİB'in kararı uyarınca içeriğe erişim engellenmiş olduğunda hakim tarafından verilen karar 'hükümsüz olacak' görünüyor.
Muhalefet: Yargı denetimi dışında sansür gelecek
AKP Sözcüzü Hüseyin Çelik, 'sansür' tartışmasını yersiz bulduğunu vurguladı. Çelik, "Türkiye Çin değil, olmaz. Ama internet ile ilgili düzenleme yapmayalım mı?" dedi. Ancak muhalefet Çelik'in aksine düzenleme ile ciddi ve yargı denetimi dışında bir sansür düzenlemesi getirildiği görüşünde.
Torba yasa teklifi görüşmeleri ise, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Çarşamba günü başladı. Muhalefet, torba yasa teklifine eklenmiş internet ile ilgili bu düzenlemeleri Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşmeye karşı çıktı ve mutlaka asli komisyon olarak Adalet Komisyonu'nda değerlendirilmesi gerektiğini bildirdi. AKP ise, torba halinde düzenlemeyi komisyondan geçirerek TBMM Genel Kurulu gündemine getirmeye kararlı.
CHP'li Aydın Ayaydın, internet düzenlemesini kritik gördüklerini belirterek, "TİB Başkanı'na hakim yetkisi veriyorsunuz. Adeta dokunulmazlık getiriyorsunuz" dedi.
BDP'li Adil Zozani de, TBMM Başkanı Cemil Çiçek ve Başkanlık Divanı'na yazılı itirazda bulunacağını belirterek, "Plan ve Bütçe Komisyonu olarak görev alanımız kapsamında olmayan bir düzenlemeyi görüşmeye başlıyoruz, bu durum Meclis İç Tüzüğü'ne aykırı" diye konuştu.
Şimdi CHP, MHP ve BDP milletvekilleri önerge verilmesi ve konuşma talepleriyle komisyondaki görüşmeleri yavaşlatacak görünüyor. Komisyonda hükümet sırasında ise, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Lütfi Elvan sansür eleştirilerini yanıtlamaya çalışacak. Ancak AKP, gerekirse haftasonu da görüşmelere devam edilerek, internet düzenlemesini önümüzdeki hafta Meclis Genel Kurulu'na taşımayı hedefliyor.
Başbakan Erdoğan, Gezi Parkı eylemleri başladığı Haziran ayında Twitter aracılığıyla örgütlenilmesi ve bilgi paylaşımı yapılması nedeniyle "Sosyal medya denilen şey burada şu anda toplumun ve toplumların bana göre baş belasıdır" demişti. O günlerde Türkiye'de Arap Baharı'nda bazı ülkelerde yaşandığı gibi internete müdahale olabileceği endişesi yaşanmıştı. Aradan aylar geçti ve şimdi Türkiye'de hükümet - cemaat çatışması yaşandığı bugünlerde internet aracılığıyla çok sayıda bilgi-belge paylaşımı yapılması, ayrıca önümüzdeki günlerde AKP yöneticileriyle ilgili görüntü kayıtları paylaşılacağı gibi iddialar söz konusu.
AKP ise, TBMM'deki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile ilgili tasarıya hafta içinde eklemelerde bulundu. Böylece Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu gündeminde 126 maddelik torba yasa teklifi ortaya çıktı. Torbadaki sürpriz ise, internet ile ilgili erişim engellemesini düzenleyen hükümler oldu. Başbakan Erdoğan'ın 'baş belası' dediği internetteki her türlü içeriğe yargı kararı olmaksızın müdahale kapısı açacak maddeler dikkat çekti.
Meclis'teki torba yasa teklifine göre, öncelikle merkezi Ankara’da olmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği kurulacak. Tüm internet erişim sağlayıcıları, artık Birlik üyesi olmak zorunda kalacak. Erişim sağlayıcı, her türlü içerik ile ilgili kendilerine Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nca (TİB) tarafından ulaştırılacak 'erişim engelleme' kararını derhal uygulayacak. Ancak Birlik, eğer TİB'in kararını mevzuata uygun görmezse önce erişimi yine de engelleyecek ama sonra itiraz edebilecek.
Kim nereye tıkladı saklanacak
Erişimi sağlayıcılar, suç oluşturma ihtimali gerekçesiyle internette içerikleri kullananlar hakkındaki erişim kayıtlarını da saklamakla yükümlü olacak. Dolayısıyla internette kim, neye tıklarsa bu bilgi kayıt altında olacak. Eğer herhangi bir içerik suç unsuru taşıyorsa buna erişenlere ilişkin de hukuki işlem yolunu açacak şekilde kayıt tutulacak.
Bakan talimatı yetecek
En kritik hükümler ise 'özel hayatın gizliliği ihlali' gerekçesiyle getirilecek. İnternet ortamında yapılan yayın içeriğinde 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' olduğu iddiasıyla gerçek veya tüzel kişiler mahkeme yerine doğrudan TİB'e başvurabilecek. TİB, içeriğe erişimin engellenmesine karar verirse bunu Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne bildirecek ve TİB'in kararı 24 saat içinde uygulanacak.
En dikkat çekici hüküm ise, 'gecikmesinde sakınca var' gerekçesiyle TİB Başkanı veya TİB'in bağlı olduğu bakan emri doğrultusunda da erişimin engellenebilecek olması. Bu durumda yargı kararı yokken Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı talimatı, internete müdahale edilmesi için yeterli olacak.
Hakim kararı hükümsüz kalacak
TİB'e 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle başvuran gerçek ve tüzel kişiler, 24 saat içinde sulh ceza hakimine de başvurmak zorunda olacak. Hakim ise, en geç 48 saat içerisinde ihlal olup olmadığına karar verecek ve TİB'e bildirecek. Ancak tam da bu noktada ciddi bir sıkıntı var.
Teklifte, "Erişimin engellenmesi konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır" deniyor. Böylede eğer TİB, hakim kararı ortaya çıkmadan 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle içeriğe erişimin engellenmesine karar verirse ve içerik hakim kararından önce TİB kararı uyarınca internetten kaldırılırsa ne olacak? Hakim, 'ihlal yok' kararı alsa dahi öncesinde TİB'in kararı uyarınca içeriğe erişim engellenmiş olduğunda hakim tarafından verilen karar 'hükümsüz olacak' görünüyor.
Muhalefet: Yargı denetimi dışında sansür gelecek
AKP Sözcüzü Hüseyin Çelik, 'sansür' tartışmasını yersiz bulduğunu vurguladı. Çelik, "Türkiye Çin değil, olmaz. Ama internet ile ilgili düzenleme yapmayalım mı?" dedi. Ancak muhalefet Çelik'in aksine düzenleme ile ciddi ve yargı denetimi dışında bir sansür düzenlemesi getirildiği görüşünde.
Torba yasa teklifi görüşmeleri ise, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Çarşamba günü başladı. Muhalefet, torba yasa teklifine eklenmiş internet ile ilgili bu düzenlemeleri Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşmeye karşı çıktı ve mutlaka asli komisyon olarak Adalet Komisyonu'nda değerlendirilmesi gerektiğini bildirdi. AKP ise, torba halinde düzenlemeyi komisyondan geçirerek TBMM Genel Kurulu gündemine getirmeye kararlı.
CHP'li Aydın Ayaydın, internet düzenlemesini kritik gördüklerini belirterek, "TİB Başkanı'na hakim yetkisi veriyorsunuz. Adeta dokunulmazlık getiriyorsunuz" dedi.
BDP'li Adil Zozani de, TBMM Başkanı Cemil Çiçek ve Başkanlık Divanı'na yazılı itirazda bulunacağını belirterek, "Plan ve Bütçe Komisyonu olarak görev alanımız kapsamında olmayan bir düzenlemeyi görüşmeye başlıyoruz, bu durum Meclis İç Tüzüğü'ne aykırı" diye konuştu.
Şimdi CHP, MHP ve BDP milletvekilleri önerge verilmesi ve konuşma talepleriyle komisyondaki görüşmeleri yavaşlatacak görünüyor. Komisyonda hükümet sırasında ise, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Lütfi Elvan sansür eleştirilerini yanıtlamaya çalışacak. Ancak AKP, gerekirse haftasonu da görüşmelere devam edilerek, internet düzenlemesini önümüzdeki hafta Meclis Genel Kurulu'na taşımayı hedefliyor.
