Kürtlerin yüzlerce yıllık söz edebiyat türlerinden olan Dengbejlik sanatı Diyarbakır’daki tarihi bir evde yaşatılmaya çalışılıyor. Sanatın son temsilcileri bu evde sanatlarını icra ediyor. Dengbejlerin üyesi olduğu dernek kapatıldı, ev de kapatılma riski taşıyor.
Diyarbakır’ın tarihi surları içinde kalan bir evde her gün sesler yükseliyor. İçerdekiler müzik enstrümanı kullanmadan, şarkı söylüyorlar. Kimisi bir aşkı anlatıyor, kimisi savaşı kimisi ise iki aşiret arasında geçen bir kan davasını… Olaylar bu şekilde nesilden nesile aktarılıyor. Yaşları 60’ın üstünde çok sayıda dengbejin buluştuğu bu ev, yüzlerce yıllık geleneğin yaşatılmaya çalıştığı bir mekan aynı zamanda.
Dengbejler genellikle köyden köye dolaşarak, söyledikleri şarkılarla hayatlarını sürdürürlerdi. Sayıları gün geçtikçe azalan dengbejler bölgenin birçok kentinde dağınık olarak yaşıyordu. Diyarbakır’da ya kahvehanelerde ya da evlerde söylerlerdi. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 2007 yılında dengbej evini açınca, Diyarbakır ve çevresindeki dengbejler burada toplanmaya başladı.
Dengbejler haftanın 7 günü sabahtan akşama kadar burada sanatlarını icra ediyor. Dengbejleri hem Diyarbakır’dan hem de başka şehirlerden dinlemeye gelenler var. Dengbej evinin müdavim sanatçılarından biri de Naif Subaşı. 45 yıldır dengbejlik yapıyor. Subaşı dengbejliğin önemini şu cümlelerle anlatıyor ;”Dengbejlik Kürtlerin tarihidir. Kürtler var olduğundan ve bu bölgede yaşamaya başladığından beri dengbejlik var. Erkek kardeş ölmüş, kız kardeşi üzerine söylemiş, oğul ölmüş ana söylemiş, koca ölmüş karısı söylemiş. Yani hem aşk hem ölüm var dengbejlikte. Kürtlerin varlığıdır varlık nedir? tarihtir. Kim dengbejliği yasaklarsa Kürtleri yasaklar. Dengbejlik küçük bir şey değildir. Çok büyük bir olaydır. Kim yasaklarsa, kim söylemeyin derse Kürtlerin yokluğunu ister. Mesela bir Şeyh Sait isyanı. Eski dönemde yaşayanların büyükleri anlatmış onlara Şeyh Sait olayını. Eğer Şeyh Sait üzerine söylenmeseydi, eminim bugün halk derdi ‘Şeyh Sait diye biri varmış, asılmış’. Bu kadar olurdu. Ağıtı söylenince insan hüzünleniyor. Asıldığını anlıyor ve keşke olmasaydı diyor.”
Dengbejlerin üyesi olduğu Dicle Fırat Kültür Merkezi Kanun Hükmünde Kararnameyle kapatıldı. Ancak onlar sanatlarını sürdürmeye devam ediyor. Dengbej evi 10 yıl boyunca, sadece Sur’da çatışmaların yaşandığı dönemde kapalı kaldı. Ancak ev sakinleri, son yaşanan gelişmeler nedeniyle evin kapatılmasından endişeli.
