WASHINGTON —
Suriye kimyasal silahlarını uluslararası denetim altında imha etmeye razı oldu. Cuma günü Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kabul ettiği Suriye kararı, bu ülkeye bağlayıcı sorumluluklar yüklüyor.
Karara göre Suriye’nin elindeki kimyasal silahların denetlenmesi Salı günü başlayacak ve 30 günlük süre içinde tamamlanacak. 2014 yılı ortasına kadar da bu silahların tamamen imha edilmesi öngörülüyor. Suriye’nin bu kararlara uymaması durumundaysa, Güvenlik Konseyi, askeri operasyon dahil, cezai yaptırımları değerlendirmeye alacak.
Bu noktada asıl görev, bağımsız olmakla birlikte Birleşmiş Milletler’le koordineli çalışan ve tüm dünyada kimyasal silahların imha edilmesi görevini üstlenen bir çokuluslu örgüte düşüyor.
Merkezi Lahey’de bulunan Kimyasal Silahları Yasaklama Örgütü (OPCW), kimyasal silahların geliştirilmesi, üretimi, satışı, depolanması ve transferini yasaklayan Kimyasal Silah Sözleşmesi’ni uygulamakla yükümlü. Sözleşmeye 189 ülke üye. Ekim ayı ortasında Suriye de bu sözleşmeye taraf olacak.
Bir yandan Rusya’nın baskısı, bir yandan da Amerika’nın askeri müdahale tehdidinin ardından Esat rejimi, kimyasal silahlarının imhası için Washington ve Moskova arasında varılan anlaşmaya razı olmak zorunda kalmıştı.
Suriye’nin kimyasal silahlarının denetlenmesinden OPCW sorumlu.
Kitle imha silahlarının yayılmasını önlemek için mücadele veren güvenlik örgütü Ploughshares Fonu’nun başkanı Joseph Cirincione, öncelikle Suriye’nin kimyasal silahlarını denetlemeye gidecek OPCW uzmanlarının güvenliğini sağlaması gerektiğini söylüyor. “Denetçilerin güvenliği için ülkeye bölük bölük asker sokamazsınız” diyen Cirincione, bu sorumluluğun Esat yönetimine düştüğünü belirtiyor. Kimyasal silahların önemli bir bölümünün hala rejimin kontrolündeki bölgelerde olmasını iyi bir gelişme diye niteleyen Cirincione, bazı tesislerin çatışma bölgesinin içine düştüğünü, Suriye hükümetinin kesinlikle bu bölgelerde isyancılarla ateşkes yapması gerektiğini savunuyor.
Denetçilerin işi zor
Denetçiler Suriye’ye ayak basar basmaz Şam hükümetinin dökümlerini sunduğu kimyasal silah tesislerini bir bir incelemeye başlamak zorunda. Şu anda Silah Kontrol Birliği’nde kitle imha silahı uzmanlığı yapan Greg Thielmann’a göre burada güven sorunu, kaygı duyulacak en önemli unsur. Uzmana göre Suriye’nin sunduğu kimyasal silah tesislerinin dökümleri dışında, başka tesislerin olabileceği kaygısı her zaman var olacak.
“Bu daha önce yaşandı” diyen Thielmann, Libya’da devrik Kaddafi yönetiminin tüm kimyasal silahlarını imha ettiklerini düşündüklerini, ama 2011 yılındaki devrimden sonra eski rejimin varlığını gizlediği hardal gazı stokları bulduklarını hatırlatıyor.
Charles Duelfer, 2003 yılında Amerika’nın Irak’ı işgalinden sonra devrik lider Saddam Hüseyin’in kimyasal silah stoklarını inceleyen grubun başında görev yapmış. Duelfer’a göre Suriye’deki kimyasal silah denetçileri bazen “anlık kararlar” almak zorunda. Yani denetçilerin taleplerinin yerel yetkililer tarafından geciktirilerek yanıtlanması, kuşkuyla karşılanmalı.
Duelfer, Irak’ın kimyasal silahlarının ülke içinde imha edildiğini, aynı şeyin Suriye için de yapılması gerektiğini söylüyor.
Greg Thielman ise, iç savaş yaşanan bir ülkede bu silahları bir yerden bir yere taşımanın zorluğuna dikkati çekiyor. Özellikle Rusya’nın bu silahları imha kapasitesine sahip olduğu için, silahların tesislerden alınarak Rusya’ya gönderilmek üzere limanlara taşınmasının ne denli tehlikeli olduğuna dikkati çeken uzman, sorumluluğun yalnızca bu silahları denetlemek ve imha etmekle sınırlı kalmadığını, bu silahların istikrarsız ortamda kontrol altında tutulması ve sivil halkın korunmasının da o denli zorlu bir iş olduğunu söylüyor.
Suriye’nin dökümünü yaptığı silahların denetimi 30 gün içinde, imhası da 2014 ortasına kadar tamamlanmak zorunda. Ancak uzmanlar, bu tarihi “fazla iyimser” bulduklarını söylemekten kaçınmıyor.
Karara göre Suriye’nin elindeki kimyasal silahların denetlenmesi Salı günü başlayacak ve 30 günlük süre içinde tamamlanacak. 2014 yılı ortasına kadar da bu silahların tamamen imha edilmesi öngörülüyor. Suriye’nin bu kararlara uymaması durumundaysa, Güvenlik Konseyi, askeri operasyon dahil, cezai yaptırımları değerlendirmeye alacak.
Bu noktada asıl görev, bağımsız olmakla birlikte Birleşmiş Milletler’le koordineli çalışan ve tüm dünyada kimyasal silahların imha edilmesi görevini üstlenen bir çokuluslu örgüte düşüyor.
Merkezi Lahey’de bulunan Kimyasal Silahları Yasaklama Örgütü (OPCW), kimyasal silahların geliştirilmesi, üretimi, satışı, depolanması ve transferini yasaklayan Kimyasal Silah Sözleşmesi’ni uygulamakla yükümlü. Sözleşmeye 189 ülke üye. Ekim ayı ortasında Suriye de bu sözleşmeye taraf olacak.
Bir yandan Rusya’nın baskısı, bir yandan da Amerika’nın askeri müdahale tehdidinin ardından Esat rejimi, kimyasal silahlarının imhası için Washington ve Moskova arasında varılan anlaşmaya razı olmak zorunda kalmıştı.
Suriye’nin kimyasal silahlarının denetlenmesinden OPCW sorumlu.
Kitle imha silahlarının yayılmasını önlemek için mücadele veren güvenlik örgütü Ploughshares Fonu’nun başkanı Joseph Cirincione, öncelikle Suriye’nin kimyasal silahlarını denetlemeye gidecek OPCW uzmanlarının güvenliğini sağlaması gerektiğini söylüyor. “Denetçilerin güvenliği için ülkeye bölük bölük asker sokamazsınız” diyen Cirincione, bu sorumluluğun Esat yönetimine düştüğünü belirtiyor. Kimyasal silahların önemli bir bölümünün hala rejimin kontrolündeki bölgelerde olmasını iyi bir gelişme diye niteleyen Cirincione, bazı tesislerin çatışma bölgesinin içine düştüğünü, Suriye hükümetinin kesinlikle bu bölgelerde isyancılarla ateşkes yapması gerektiğini savunuyor.
Denetçilerin işi zor
Denetçiler Suriye’ye ayak basar basmaz Şam hükümetinin dökümlerini sunduğu kimyasal silah tesislerini bir bir incelemeye başlamak zorunda. Şu anda Silah Kontrol Birliği’nde kitle imha silahı uzmanlığı yapan Greg Thielmann’a göre burada güven sorunu, kaygı duyulacak en önemli unsur. Uzmana göre Suriye’nin sunduğu kimyasal silah tesislerinin dökümleri dışında, başka tesislerin olabileceği kaygısı her zaman var olacak.
“Bu daha önce yaşandı” diyen Thielmann, Libya’da devrik Kaddafi yönetiminin tüm kimyasal silahlarını imha ettiklerini düşündüklerini, ama 2011 yılındaki devrimden sonra eski rejimin varlığını gizlediği hardal gazı stokları bulduklarını hatırlatıyor.
Charles Duelfer, 2003 yılında Amerika’nın Irak’ı işgalinden sonra devrik lider Saddam Hüseyin’in kimyasal silah stoklarını inceleyen grubun başında görev yapmış. Duelfer’a göre Suriye’deki kimyasal silah denetçileri bazen “anlık kararlar” almak zorunda. Yani denetçilerin taleplerinin yerel yetkililer tarafından geciktirilerek yanıtlanması, kuşkuyla karşılanmalı.
Duelfer, Irak’ın kimyasal silahlarının ülke içinde imha edildiğini, aynı şeyin Suriye için de yapılması gerektiğini söylüyor.
Greg Thielman ise, iç savaş yaşanan bir ülkede bu silahları bir yerden bir yere taşımanın zorluğuna dikkati çekiyor. Özellikle Rusya’nın bu silahları imha kapasitesine sahip olduğu için, silahların tesislerden alınarak Rusya’ya gönderilmek üzere limanlara taşınmasının ne denli tehlikeli olduğuna dikkati çeken uzman, sorumluluğun yalnızca bu silahları denetlemek ve imha etmekle sınırlı kalmadığını, bu silahların istikrarsız ortamda kontrol altında tutulması ve sivil halkın korunmasının da o denli zorlu bir iş olduğunu söylüyor.
Suriye’nin dökümünü yaptığı silahların denetimi 30 gün içinde, imhası da 2014 ortasına kadar tamamlanmak zorunda. Ancak uzmanlar, bu tarihi “fazla iyimser” bulduklarını söylemekten kaçınmıyor.
