Erişilebilirlik

İran’ın Nükleer Programıyla İlgili Tartışmalar Sürüyor


Batılı ülkeler, Rusya ve Çin, İran’ı bir askeri tesisini uluslararası atom enerjisi denetçilerine açmaya çağırdı. İran'la müzakerelerin başlayacağı beklentisine rağmen İran’ın bu konuda direnmesi kaygı yaratıyor.

Tartışmanın kaynağı, İran’ın nükleer tesisleri. İran gelişmiş santrifüjlerin yardımıyla uranyum zenginleştiriyor. Çok fazla zenginleştirilmiş uranyumla silah yapmak mümkün.

İran, Uluslararası Atom Enerji Dairesi’nin denetçilerinin bir tesisini incelemesine izin vermemişti.

Uluslararası Atom Enerji Dairesi'nden Herman Nackaerts, “Maalesef bir anlaşma olmadı. İzin vermediler ve bir ilerleme sağlayamadık,” diyor.

İran nükleer programının barışçı olduğunu savunuyor. Dışişleri Bakanı Ali Ekber Salihi, açıklamalarına inanmayan ülkelerin iki seçenekleri olduğunu söylüyor: “Bir seçenek işbirliği ve karşılıklı etkileşim, diğer yolsa karşı karşıya gelip çatışmaya girmek. Nükleer programının barışçı olduğundan emin olan İran İslam Cumhuriyeti, daima birinci seçeneği tercih etmiştir.”

Ancak Salihi’yle aynı görüşte olmayan Atom Enerji Dairesi bir rapor yayınladı ve İran’ın nükleer programının potansiyel askeri boyutlarına yer verdi.

Üst düzey Batılı yetkililer, daha önce İran’la görüşmelerin hiç sonuç vermediğine işaret ederek, Tahran hükümetinin yeni bir görüşme için bazı güvenceler vermesi gerektiğini savunuyor: “İran’la yeni bir görüşme, herşeyden önce nükleer programa odaklanmalı. İkinci olarak ilerleme yönünde karar vermeden önce Tahran hükümeti çabalarının devam edeceği konusunda bize güvence vermeli. Yani İran uluslararası yükümlülüklerini yerine getirinceye kadar çalışmaların devam etmesi gerekiyor.”

Ancak bunun ilk yolu İran’ın tüm tesislerini denetime açmasından geçiyor.

İran uzmanı Mark Fitzpatrick, İran’ın önce işbirliği önerip sonra caymasının, Tahran’ın siyasi sahnesinin hala aşırı muhafazakarların kontrolunda olduğunu gösterdiğini söylüyor: “Atom Enerji Dairesi’nin eli boş dönmesi, İran’daki tartışmaların bir göstergesi. Bir yandan dışişleri bakanlığı, diğer yandan aşırı muhafazakarlar. Görünen o ki aşırı muhafazakarlar yine galip, yine işbirliği yok.”

Amerika Dışişleri Bakanlığı’nın İran’dan sorumlu eski yetkiisi Dennis Ross, uluslararası yaptırımların İran’daki aşırı muhafazakar liderlerin hesaplarını değiştirebileceğini söylüyor: “Bir yandan baskıyı arttırırken, diğer yandan da İranlı liderlere bir çıkış yolu göstermeli. Baskıyı azaltmanın yolunu görürlerse de onlara o yoldan geçmeleri için fırsat verilmeli.”

Batılı yetkililer de böyle bir taktiğe hazırlanıyor. Ama yine de İranlı yetkililerin politika değişikliğine gidip gitmeyeceği konusunda ikna olmuş değiller.


XS
SM
MD
LG