Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyesi 5 ülkeyle Almanya’nın katıldığı doğrudan görüşmeler ise yarın başlayacak.
P5+1 grubunun İran’la yaptığı görüşmelerin son turu bir yıl önce yapılmıştı.
Grup, Tahran hükümetini, nükleer enerji geliştirme kisvesi altında atom bombası geliştirmeye çalışmakla suçluyor. İran iddiayı reddediyor diğer ülkeler gibi nükleer enerjiden yararlanma hakkı olduğunu savunuyor.
İran’ın görüşmelerdeki temsilcisi Sait Celali hükümetinin İstanbul’da yeni öneriler sunacağını söylemiş ancak ülkesine baskı yapılmasının ters etkisi olacağı uyarısında bulunmuştu.
Önceki görüşmelerde olduğu gibi bundan da somut bir sonuç çıkması beklenmiyor.
Farda uranyum zenginleştirme tesisi Tahran’ın 160 kilometre güneyinde bir dağın içine inşa edildi.
Haberlere göre batılı diplomatlar müzakerelerde bu tesisin derhal kapatılmasını isteyecek. Nükleer silah uzmanı David Cliff anlatıyor: “Bu tesis İranlılar tarafından gizlice inşa edilmişti ve 2009 yılının Eylül ayında batılı ülkeler tarafından keşfedilmişti. Yakın zamanda bu tesis kullanıma açıldı ve zenginleştirilmiş uranyum üretimine başladı.“
İstanbul’daki müzakerelere Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi, Amerika, İngiltere, Çin, Rusya, Fransa ile Almanya ve İran katılıyor.
Tahran nükleer silah geliştirmeye çalıştığı iddialarını reddediyor ve nükleer programının enerji ihtiyacını karşılamak için geliştirdiğini savunuyor. İran, zirveye yeni girişimler getireceğini açıkladı.
Amerika ve Avrupa Birliği İran’a yönelik yaptırımları sıkılaştırdı.
Uzmanlar Tahran’ın Çin ve Rusya’dan gelebilecek sınırlı desteğe sahip olduğunu düşünüyor. Pekin hükümeti P5+1 ülkelerinin “esnek ve pragmatik olmasını istedi.
Bu arada, İran’daki liderin de kendi aralarında bölünmüş olduğu düşünülüyor. Cliff, “Bomba üretmek mi yoksa nükleer silah kapasitesinin geliştirmek mi… Bu konuda İran içinde bir karar verilmiş değil. Kapasitenin geliştirilmesiyle ileride karar verilecek olursa gerekli malzemenin bulunması, bilimsel ve teknik birikimin sağlanması hedefleniyor,” diyor.
Bu aşamaya gelindiğinde İsrail ve Amerika askeri seçeneğe başvuracaklarını bildirdi. Kraliyet Birleşik Hizmetle Enstitüsü uzmanı Andrea Berger, yine de diplomatik çözüm bulunacağı konusunda iyimser: “Müzakerlere katılan taraflar bu sürecin son girişim olduğunu belirtmiş değiller. Hatta, müzakerelerin takvimine bakarsanız bu taraflar sürecin devam edeceğini umut ediyor.”
İran’ı hedef alan yaptırımlar sıkılaştırıldıkça batıyla İran arasında gerginlik artıyor. Çözüm arayışları devam etse de Amerikan yönetimi bu sürecin sonsuza kadar süremeyeceğini, tüm seçeneklerin masada olduğunu vurguluyor.
