Başkan Barack Obama, Amerikan göçmenlik sistemine köklü değişiklikler getiren kararlar açıkladı. Obama planın ne toplu bir af, ya da toplu sınırdışı içerdiğini söyledi.
Dün gece televizyonda Amerikalılar’a hitap eden Obama, göçmenlik reformu konusunda yürütme kararını (kanun hükmünde kararname) açıklayarak Cumhuriyetçi muhalefetin tepkisine yol açtı. Obama konuşmasında Kongre'yi devre dışı bıraktığı suçlamalarını yalanladı.
Göçmenlik sisteminin yıllardır bozuk olduğunu vurgulayan Başkan Obama, Amerika’ya kuralına ve yasalara uygun bir şekilde gelerek yerleşen göçmenler olduğunu ve ancak kuralları delen kişilerin yasal göçmenlere saygısızlık ettiğini kaydetti.
Obama, bundan böyle Amerika’ya kaçak girip en az beş yıl yaşayan ve vatandaş ya da yasal oturma hakkına sahip çocukları olan yabancıların sınırdışı edilme korkusu olmadan geçici oturma hakkına sahip olacağını açıkladı. Başkan, bu kişilerin sabıka kaydı olmaması ve vergi ödemeye razı olması gerekliliğinin altını çizdi. Başkan Obama bu kişilerin gözlerden uzak yaşamak zorunda kalmadığını ve yasal sisteme dahil olma şansı bulunduğunu belirtti. Obama'nın bu açıklaması, yaklaşık 4 buçuk milyon kaçak yabancının sınırdışı edilme tehlikesinden kurtulması anlamına geliyor. Amerika'da toplam 11 milyon kaçak yabancının yaşadığı tahmin ediliyor. Obama'nın geçici oturma izni verdiği, kaçak yabancı konumundaki anne-babalar, aynı zamanda çalışma iznine sahip olacak, ancak oy verme gibi temel vatandaşlık hakkı ya da Başkan'ın çıkarılmasında öncülük ettiği, Obamacare adıyla da anılan sağlık sigortası sisteminden yararlanamayacak.
Başkan Obama 2012 yılında da, anne ve babaları tarafından yıllar önce Amerika'ya kaçak olarak getirilen ve kayıt altına alınmayan yaklaşık 270 bin yabancıya oturma izni veren bir karara imza atmıştı.
Başkan, Amerika’ya kısa bir süre önce kaçak giriş yapan ya da gelecekte kaçak girme girişiminde bulunacak yabancıların kesinlikle bu plana dahil edilmeyeceğini vurguladı.
Suça karışmış tüm kaçak yabancıların sınırdışı edileceğini açıklayan Obama, Amerika’ya kaçak girmeyi planlayan herkesin yakalanma ve sınırdışı edilme şansının yüksek olduğunu hatırlattı.
Yürütme kararının tamamen yasal olduğunu savunan Obama, son 50 yılda tüm başkanların kanun hükmünde kararname çıkardıklarını söyledi.
Başkan Obama, kendisini Kongre’yi devre dışı bırakmakla suçlayan Cumhuriyetçi siyasetçilere de önlerine gelen yasayı oylamaları çağrısında bulundu. Göçmenlik reformu Demokrat Partili üyelerin çoğunluğundaki Senato’dan bir yıl önce geçmişti. Ancak Cumhuriyetçi Partililer’in çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi, tasarıyı oylamaya sunmayı reddetti.
Cumhuriyetçiler, kaçak yabancıların Amerika’da kalmalarına izin vermenin, suçlulara af çıkarmaktan farksız olduğunu savunuyor. Muhalefet ayrıca kaçak girişin sıkça yapıldığı Meksika sınırında güvenliğin daha fazla arttırılmasını istiyor.
Senato gelecek yasama döneminden itibaren Cumhuriyetçi Parti’nin denetimine geçecek. Bu dönemde Senato’da çoğunluk üyelerin grup lideri haline gelecek olan Cumhuriyetçi Senatör Mitch McConnell, partisinin Obama’yı önlemek için bir dizi seçeneği gözden geçirdiğini söyledi. Bu seçenekler arasında yine geçen yıl da uygulanan federal hükümeti kapatma kararı bulunduğu gibi, bazı Cumhuriyetçi üyeler Obama’nın yürütme kararıyla uygulamaya soktuğu göçmenlik reformuna ödenek vermemekle tehdit ediyor.
Göçmenlik sisteminde en son değişiklik 1986 yılında, dönemin Cumhuriyetçi Partili başkanı Ronald Reagan tarafından yapılmıştı.
Yürütme kararları Başkan'a 'son noktayı koyma' hakkı mı veriyor?
Amerika’da normal koşullarda bir yasanın yürürlüğe girmesi için, Kongre’nin iki kanadı olan Temsilciler Meclisi ve Senato tarafından onaylanması, ardından da Başkan tarafından imzalanması gerekiyor.
Ancak Amerikan Anayasası, Başkan’a uygun görmesi durumunda yürütme kararı alma, ya da Türkiye’de daha çok bilinen adıyla “kanun hükmünde kararname” çıkarma yetkisi tanıyor. Başkan Barack Obama da göçmenlik reformuyla ilgili tasarı üzerinde Kongre’nin iki kanadının uzlaşmaya varmamasının ardından bu yetkisini kullanmaya karar verdi.
Amerikan başkanları, geçmişte değişik konularla ilgili olarak yürütme kararı aldı, ancak bunların çok azı bu denli tartışma konusu oldu. Obama geçen Temmuz’dan bu yana on tane yürütme kararı açıkladı, bunlar Afrika’daki Amerikan şirketleriyle ilgili bir danışma konseyi kurulması, bulaşıcı hastalıklar listesinin gözden geçirilmesiydi ya da Alkol, Tütün ve Ateşli Silahlar Kontrol Dairesi’ne alınacak elemanlarla ilgili yapılan değişiklikleri içeriyordu.
Ancak Obama’nın da dikkatini çektiği gibi, geçmişte de başkanlar yürütme kararları aldı ve bazıları son derece tartışmalıydı.
Örneğin İkinci Dünya Savaşı sırasında Başkan Franklin Roosevelt, olası sabotaj ya da casusluk gibi yıkıcı faaliyetleri önleme niyetiyle Japon asıllı Amerikan vatandaşlarını yürütme kararıyla toplama kamplarına göndermişti. Amerikan hükümeti bu karardan yıllar sonra Japon asıllı Amerikalılar’dan özür diledi, mağdur ve yakınlarına tazminat ödedi.
Roosevelt’ten sonra görevi devralan Harry Truman, 1948 yılında Amerikan Silahlı Kuvvetleri’ndeki ırkçı uygulamalara kanun hükmünde kararnameyle son verdi. Bu şekilde siyah Amerikalılar’ın ilk kez muharip görevde yer almasının önü açılmış oldu. Truman 1952’de yaşanan grevlerin ardından demir-çelik tesislerini kamulaştırdı. Ardından başkanlığa gelen Dwight Eisenhower 1957 yılında Amerika’daki devlet okullarında siyah-beyaz ayrımcılığına son verdi.
Obama göçmenlik reformuyla ilgili yürütme kararı yetkisini kullanacağı yönünde işaretleri çok önceden vermişti.
Bu durum, başkanların belli kararlarda daima “son noktayı koyduğu” anlamına gelmiyor. Nitekim Anayasa Mahkemesi, Truman’ın demir-çelik fabrikalarını kamulaştırma kararını, yıllar sonra da eski başkanlardan Bill Clinton’un kamu sektörüne eleman alımıyla ilgili yaptığı değişiklikleri iptal etti. Ayrıca başkanların kendilerinden önceki başkanlar tarafından alınan yürütme kararlarını durdurma ya da iptal etme yetkisi bulunuyor.
Kongre’nin de aksi yönde bir oylamaya giderek, başkanların aldığı yürütme kararını önleme yetkisi var, ancak bu girişimlerin de yürürlüğe girmesi için anayasa gereği “Başkan’ın imzasına” ihtiyacı var.
