İŞID'le mücadele eden Amerika önderliğindeki koalisyon, terör örgütünün Irak ve Suriye'de ilan ettiği halifeliği çökertmeyi başardı. Ancak Amerikalı istihbarat yetkilileri, bölgeye hakim olan istikrarsızlığın bu kazanımları geri çevirebileceği uyarısında bulunuyor.
Washington Yakın Doğu Enstitüsü'nde yapılan toplantıda konuşan Ulusal İstihbarat Dairesi yetkilisi David Cattler, ”Yakın vadede Suriye ve Irak'ta elde edilen kazanımların kaybedilmesinden korkuyorum” dedi.
Uzman, bölgede henüz yapılması gereken çok şey olduğunu söyledi.
IŞİD'in üç yılı aşkın süre Irak ve Suriye'de elinde bulundurduğu toprakların yüzde 98'i geri alındı. Örgüt ayrıca binlerce savaşçı kaybetti.
Geçen yıl da örgüt, Suriye'de başkent ilan ettiği Rakka'dan çıkarılmış ve Irak'ta mağlubiyet ilan etmişti.
Koalisyon şimdi de Suriye Demokratik Güçleri'nin Suriye'nin doğusunda, Irak sınırına yakın bölgelerde bulunan IŞİD kalıntılarını temizlemesine yardımcı oluyor.
IŞİD'in küresel ideolojisi
David Cattler, Suriye ve Irak'ta verdiği kayıplardan sonra yeni bir uyum sürecine giren IŞİD'in ideolojisinin küresel çapta yankı bulmaya devam ettiğini kaydetti.
Uzman, koalisyonun Suriye'de elde ettiği kazanımların müttefiklerin ve düşmanların nüfuz rekabeti yürüttüğü bölgelerde tehdit altında olduğu uyarısı yaptı.
Cattler, ”Amerika, İran, Hizbullah ve Rusya IŞİD'le savaşıyor. Hasımlarımızla aynı düşmana karşı savaş veriyoruz. Bu durumda savaş harcamaları azaldığında hasımlarımız da aynı payın semeresini toplayacak” dedi.
Öte yandan uzmana göre ikisi de Amerika'nın müttefiki olan Türkiye ve Kürtler'in birbirleriyle savaşmaya başlaması, IŞİD'le mücadele üzerine odaklanan dikkatleri dağıtıyor.
Sünni-Şii dinamikleri
David Cattler, Irak'taki kazanımları tehdit eden unsurun, yeniden yapılanma çabalarıyla ilgili bazı zorlukların körüklediği siyasi istikrarsızlık olduğunu söylüyor. Bir başka unsursa Şiiler’in egemen olduğu merkezi hükümet ve Sünni halk arasındaki güven eksikliği.
Cattler, ”Bu etkenler IŞİD'in yeniden ortaya çıkmasına neden olmasa bile Sünniler'in siyasi marjinalleşme ve ayrımcılıktan kaynaklanan şikayetleri, yeniden yapılanma çabalarının gecikmesi ve örgütün yeniden canlanması korkusu, Amerika'nın ana amacı olan kalıcı barışın sağlanması için gereken uzlaşı sürecini tehlikeye atabilir” şeklinde konuşuyor.
IŞİD'in, 2014'te nüfusunun çoğunluğu Sünniler’den oluşan bölgeleri ele geçirmek için Sünniler'in Şii egemenliğiyle ilgili korkularını suistimal ettiğine inanılıyor. Sünni liderler, Haşdi Şabi örgütünü, IŞİD'den geri alınan Sünni bölgelerinde suç işlemekten sorumlu tutuyor ve örgütün dağıtılmasını istiyor.
Ancak Şii liderler bu iddiaları reddediyor ve IŞİD'in yeniden canlanmasını önlemek için grubun etkili bir savaşçı güç haline gelmesini sağlamak amacıyla kurumsal bir role kavuşturulması gerektiğini savunuyor.
Irak Başbakanı Haydar El Ebadi, Şii milis grubun ülkenin resmi güvenlik güçlerinin bünyesine katılması ve bunun resmiyet kazanması için kısa süre önce talimat verdi.
Yeniden yapılanmayla ilgili zorluklar
Irak Hükümeti bir yandan da IŞİD sonrası dönemde ülkenin yeniden yapılandırılması gibi son derece büyük bir görevle karşı karşıya. Hükümet, savaş yüzünden harabeye dönen bölgelerin yeniden yapılandırılıp normalleştirilmesine öncelik verileceğini, ancak uluslararası destek olmadan bu işin altından kalkmanın imkansız olduğunu bildiriyor.
Kuveyt'te geçen ay düzenlenen uluslararası konferansta Irak ekonomisi ve altyapısını yeniden kurmak için büyük çoğunluğu kredi ve yatırım olmak üzere 30 milyar dolar toplandı. Ancak bu miktar, üç yıl süren savaştan sonra ayağa kalkmanın maliyetinin 88 milyar dolar olduğunu açıklayan Bağdat Hükümeti'nin taleplerinin altında kaldı.
Yeniden inşa çalışmalarının gecikmeye uğraması, milyonlarca kişinin mülteci kamplarında yaşamaya devam etmesi anlamına geliyor. Birleşmiş Milletler Göç Dairesi, üç buçuk milyon Iraklı'nın evlerine geri döndüğünü, ancak 3 milyondan fazla Iraklı'nın ülke içinde başka bölgelerde yaşamaya devam ettiğini bildiriyor.
Ülke içinde yer değiştirmek zorunda kalan Iraklılar’a yardım eden Norveç Mülteci Konseyi, geçen ay yayınladığı raporda, Iraklı yetkililerin, sivilleri, bubi tuzakları ya da çatışmalar nedeniyle hala ölüm riski olan bölgelerdeki evlerine dönmeye zorladığını bildirdi.
Yardım örgütüne göre Irak Hükümeti, sivillerin evlerine dönmekte gecikmesinin, Mayıs ayında yapılması planlanan genel seçimlerin ertelenmesi riski doğurmasından korkuyor.
