Türkiye'de internet denetimini doğrudan Başbakan'a dolayısıyla hükümete bağlamayı öngördüğü için eleştirilen yasal düzenleme, TBMM Genel Kurulu gündemine 7 Haziran'daki genel seçimler öncesinde taşınmasıyla dikkat çekti. CHP İzmir Milletvekili Erdal Aksünger, Amerika'nın Sesi'ne, ''Bu düzenleme ile amaç internetin yargıya rağmen kontrol altında tutulacağı bir seçim süreci geçirmek'' dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın göreve gelmesi üzerine Eylül 2014'te yürürlüğe girmesi Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmiş yasal düzenleme, Ocak ayında TBMM'ye yasa teklifi olarak getirilmişti. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda muhalefet partilerince karşı çıkılmasına rağmen AKP çoğunluğuyla kabul edilmişti. O düzenleme dün itibarıyla TBMM Genel Kurulu gündemine alındı. Bugün saat 01.10 itibariyle ise teklifin birinci bölümü üzerindeki görüşmeler tamamlandı.
Meclis'te görüşülmekte olan 36 maddelik teklifte 27'nci maddede 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”'da değişiklik öngörüldü. Bu madde ile doğrudan Başbakanlık veya bakanlıklar tarafından iletilecek talepler üzerine Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nca (TİB) internette içerik sansürlemesi ve erişim engellenmesi yasağı uygulanması yolu açılıyor. Maddede, şöyle deniliyor:
“Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya birkaçına bağlı olarak hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Başbakanlık veya milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Başkanlık tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilebilecek.”
Aksünger: ‘AYM iptal edecektir ama seçim geçecektir’
Bilişim alanında uzmanlaşmış CHP'li Aksünger, Komisyon sürecinden bugüne internet ile ilgili değişiklik teklifini yakın takipte tuttu. Aksünger, Anayasa Mahkemesi'nin 2 Ekim'de gerekçeli kararını açıklamasına karşın AKP hükümetinin bunu Ocak ayına değin Resmi Gazete'de yayınlatmadığını anımsattı. AYM'nin iptal gerekçelerinde ifade özgürlüğü başta olmak üzere ihlallere dikkat çekildiğini kaydeden Aksünger, AKP'nin düzenlemeyi Meclis'in gündemine alma zamanlamasıyla Anayasa Mahkemesi'nin olası iptal kararına karşı 7 Haziran genel seçim sürecini geçirmeyi hedeflediğini ifade etti.
Aksünger, düzenleme yasalaşırsa iptal başvurusunu AYM'nin ivedilikle görüşmemesi veya hükümetin olası iptal kararını yine Resmi Gazete'de yayınlatmayı hukuka aykırı olmasına rağmen fiilen askıya alması halinde internette tamamıyla AKP'nin kontrolünde yasaklar uygulanabileceğini söyledi.
Aksünger, “Bu haliyle yasalaştığında Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilecektir diye düşünüyoruz. Ama iptal kararı resmileşinceye değin seçim geride kalacaktır. Bu düzenleme ile amaç internetin yargıya rağmen kontrol altında tutulacağı bir seçim süreci geçirmek” dedi.
Dört saatte Google, Yandex uygulayacak mı?
Söz konusu maddeye göre, TİB'in derhal erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik-yer sağlayıcılara bildirileceği yasak kararı, bildirim yapıldığı andan itibaren dört saat içinde yerine getirilecek. Kararı uygulamayan erişim sağlayıcılar ile ilgili içerik ve yer sağlayıcılara 50 bin Türk Lirası'ndan 500 bin Türk Lirası'na kadar idari para cezası verilecek.
Aksünger'e göre ise, yer sağlayıcı Google, Yandex, Bing gibi yurt dışındaki kuruluşlar yasak kararını nasıl uygulayacak sorusu ortaya çıkacak. “Google gibi şirketler zaten Türkiye'de yatırım yapmakta zaten çekimserdi. Yasak uygulanmazsa cezalandırılacakları gibi tehditlerle yatırım yapmaktan vazgeçecekler” diyen Aksünger, Türkiye'deki erişim sağlayıcılar açısından soru işaretlerini gündeme taşıyor.
Erişim Sağlayıcıları Derneği'nin tüzel kişiliğini şekillendirecek tüzüğün iptal edildiğini kaydeden Aksünger, yasal dayanak olmaksızın tüzük iptaliyle erişim sağlayıcı şirketler üzerinde de baskı yaratıldığını iddia ediyor.
Maddeye göre, yasaklı içeriğe erişim engellemesi teknik veya başka gerekçe ile yapılamadığı durumlarda, internet sitesi tümüyle engellenebilecek. Bu hüküm itibariyle Türkiye'de örneğin Twitter'a erişimin tümüyle yasaklanması gibi kararlar ortaya çıkabilecek.
Maddeye göre, yasak kararı, TİB tarafından, 24 saat içinde sulh ceza hakimliği onayına sunulacak. Hakim, kararını 48 saat içinde açıklayacak aksi halde yasak kaldırılacak. Ancak muhalif kesimlere göre, sulh ceza hakimlerince doğrudan Başbakan imzasını taşıyan yasak taleplerine karşı direnilmesi pek mümkün olmayacak.
Bu arada teklifte ayrıca 28 ve 29'ncu maddelerde, 5809 sayılı “Elektronik Haberleşme Kanunu” ile ilgili değişiklikler de yer alıyor. Anayasa Mahkemesi, daha önce bu değişikliklerden bazıları hakkında da iptal kararı vermişti.
