Erişilebilirlik

Kızılderililerin Dokumaları Büyük İlgi Görüyor


Kızılderililerin Dokumaları Büyük İlgi Görüyor
Kızılderililerin Dokumaları Büyük İlgi Görüyor

Kızılderililerin battaniyeleri kapış kapış satılıyor

Amerika’nın güneybatısında yaşayan Navaho Kızılderilileri, yüzyıllardır battaniye dokumacılığı yapıyor. Kızılderililerin ısınma amacıyla dokudukları battaniyeler zaman içinde tasarımlarıyla, sanatsal güzellikleriyle de beğeni topladı.

New Mexico eyaletinin kuzeybatısında, nüfus yoğunluğunun az olduğu bir bölgede bulunan bir dükkan Navaho kızılderililerinin uğrak yeri. Kızılderililer buradan ihtiyaçlarını temin ediyor. Battaniye ve kilim gibi el sanatlarını da bu dükkanda satıyorlar.

Mark Winter, Toadlena adlı dükkanın sahibi, eşi Linda’yla birlikte 10 yıldır bu dükkanı işletiyor ve kızılderililerin dokuduğu battaniyelerle halıların desenlerinin güzelliğinin hala kendilerini şaşırttığını söylüyor.

Navaho Kızılderilileri, Avrupalılar Amerika kıtasına ayak basmadan çok önce dokumacılığa başlamış. İspanyol sömürgecilerin şimdi Arizona ve New Mexico eyaletleri olarak bilinen bölgede koyun yetiştirmesiyle yün kullanmaya başlayan Navaholar, ilk dokudukları battaniyeleri giysi olarak kullanmış. Mark Winter anlatıyor:

“Eskiden Navaho kadınları giysi olarak kullanılacak güzel bir battaniye dokumadan önce evlenemezlerdi. Dokumacılık çok önemliydi.”

Dokumacılar sonraları ısınma amaçlı battaniyeler yerine dekorasyon amaçlı kilim ve duvar halısı yapmaya başlamış. Toadlena bölgesi dokumaları, kendine has renk ve desenleriyle tanınıyor. Mark Winter bu konuda şunları söylüyor:

“Bu yerleşim bölgesinde dokunan kilimler doğal renkli yünlerin kullanılmasıyla ünlü. Kilim tüccarları, dokumacıları, yünü daha ince eğirerek doğal renklerin daha farklı tonlarını ortaya çıkarmaya teşvik etti.”

Toadlena dokumacıları, boya kullanmıyor. Renkler, yünün doğal yapısından elde ediliyor. Evelyn George’un koyun sürüsünü Navaho kabilesinde herkes tanıyor. George, 70 koyunundan çok çeşitli renklerde yün elde ediyor. Evelyn George anlatıyor:

“Kendim, çocuklarım ve torunlarımın dokumada kullanması için koyun yetiştiriyorum. Kahverengi, beyaz, gri ve bej tonlarda yün elde ediyorum.”

George, çöllerde otlayan koyun sürüsünü yıl boyunca güdüyor. Koyunların yünleri Mayıs ya da Haziran’da kırkılıyor. George, koyunlarıyla Navaho dilinde iletişim kuruyor ve ne söylediğini açıklıyor:

“Koyunlarıma ‘benden korkmayın, sizler benim koyunlarımsınız, bahar geldiğinde sizi kutsayacağım’ diyorum.”

George ve ortağı Virginia Deal, 1928 yılında, bir ay arayla dünyaya gelmiş. “Usta Dokumacı” ünvanı taşıyan ikili, yaşamları boyunca kendilerini dokumacılığa adamış.

Navaho kabilesi, Virginia Deal’ın el sanatları geleneğine olan üstün katkılarına şükranlarını sunmak amacıyla bu sekiz cepheli kulübeyi inşa etmiş. Toadlena bölgesinde Deal gibi 30 Navaho dokuma ustası yaşıyor. Hepsi de Winter çiftinin dükkanına yakın yerlerde yaşıyor. Mark Winter anlatıyor:

“Toprak yolun bittiği noktadayız. Hayatta kalan en iyi Navaho dokumacılarına çok yakın bir bölgede yaşıyoruz. Dükkanımız 100 yıl sonra da ayakta kalmaya devam ediyor.”

Winter, dokumacılara menajerlikten çok daha fazlasını sunuyor. Virginia Deal anlatıyor:

“Yiyecek birşeyim kalmadığında Winter’dan para istiyorum. Kilimlerimle geri ödeyeceğimi söylüyorum, bana hiç hayır demiyor.”

Dokumacıların ana geçim kaynağı, 100 ila 10 bin dolar arasında değişen fiyatlara satılan kilimler.

Toadlena’daki dokumacıların yüzde 70’i, yaşlı kadınlar. Ancak Pamela Brown gibi genç dokumacılar da yetişiyor. Pamela Brown anlatıyor:

“Anneannem, dokumacılığı anneme öğretmiş. Annem de bana ve kız kardeşime öğretti. Bu sanatı nesilden nesle aktarıyoruz."

Kendisini yalnızca geleneksel dokuma tarzıyla sınırlamayan Brown için kilimler, öykülerin anlatıldığı tuvaller. Bu kilim, Brown’un düğününü anlatıyor.

“Bu benim, bu da eşim. Çiçek taşıyan kız, baş nedimem ve diğer nedimelerim de kilimde görünüyor.”

Brown için dokumacılık, sadece geçim kaynağı olmaktan çok daha fazla anlam taşıyor.

“Neden dokumacılık yapıyorum? Çünkü Navaho kültürüyle ve geçmişimle gurur duyuyorum. Anneannemin gülümsediğini görmek hoşuma gidiyor.”

Navaho yerlilerinin her biri birer sanat eseri olan kilim ve battaniyelerine ilginin daha da artması bekleniyor.

STÜDYO VOA

Trump’a ‘sus payı davası’ öncesinde konuşma yasağı – 27 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG