ANKARA —
Türkiye'deki hapishaneler, Lezbiyen Gey Biseksüel Transseksüel (LGBT) bireyler, engelliler, yabancılar ve yaşlılar açısından mercek altına alındı. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), hazırladığı raporla hapishanelerde özel ihtiyaçları olan mahpuslara yönelik herhangi bir imkan sağlanmadığını ortaya koydu.
CİSST tarafından Mustafa Eren'in koordinatörlüğünde Açık Toplum Vakfı ve Global Diyalog desteğiyle Türkiye'deki hapishaneler bir yıl boyunca 'özel ihtiyaçlar' bağlamında değerlendirildi. Sonuçta yayımlanan raporda, LGBT bireyler, engelliler, yabancılar ve yaşlılar açısından hapishanelerdeki eksiklikler sıralandı. CİSST Başkanı Zafer Kıraç da raporu, "Türkiye hapishaneler konusunda karanlık bir geçmişe sahiptir, bugün daha mı iyidir, hayır neredeyse dünü aratacak inanılmaz insan hakları ihlalleri yaşanmaktadır" sözleriyle özetledi.
Raporda, Adalet Bakanlığı ile bünyesindeki Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü'nün, özel ihtiyaçları olan mahpuslara yönelik politika üretmediği ve özellikle LGBT ile engellilere ilişkin istatistiklerin yeni tutulmaya başlandığı belirtildi. Rapor hazırlık sürecince Adalet Bakanlığı'nın işbirliğine gönüllü olmadığı vurgulandı ve "Mahpuslarla görüşülmesine izin verilmeyişi, sadece hapishanenin dolaştırılması ve idari personelden bilgi alabilmek, kabul edilebilir bir durum değildir. [Devlet] STÖ'lerin hapishanelerde çalışma yürütmesini istememekte, kendi çizdiği sınırlar içinde hareket edilmesini beklemekte ve sadece kendi sunduğu bilgileri yeterli görmektedir. Bu kaygı verici bir tutumdur" denildi.
Sosyal destek kısıtlı
Rapora göre, Adalet Bakanlığı'nca verilen bilgiler ışığında, Ağustos 2013 itibariyle hapishanelerde 167 psikolog, 281 sosyal çalışmacı ve 354 öğretmen çalışıyor. Buna karşın hapishanelerde 135 bin 511 mahpus bulunması nedeniyle psikolog başına 811, sosyal çalışmacı başına 482 ve öğretmen başına ise 382 mahpus düşüyor. Dolayısıyla mahpuslara, sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli görevli desteği verilmiyor.
Engelli acil durumda ne yapacak?
Raporda, Türkiye'de engelli oranı yüzde 12.29 olmasına karşın cezaevlerinde 115 engelli tutuklu ve hükümlü bulunduğu kaydedildi. Toplumdaki engelli oranı dikkate alındığında, hapishanelerde sadece yüzde 1'den dahi az orana denk düşen engelli bulunduğu yönündeki veri ile Adalet Bakanlığı'nın engellilik tanımını 'dar' tuttuğu sonucuna varıldığı açıklandı. Hapishanelerde ve mahpus taşıyan araçlarda gerekli fiziki düzenlemeler olmadığı vurgulandı. Bunun yanı sıra yangın, deprem gibi acil durumlarda hapishanelerdeki engelli mahpusları tahliye edecek önlemler olmadığı anlatıldı.
Cinsel kimlikler
Rapora göre, Temmuz 2013 itibariyle Türkiye'de 79 LGBT mahpus vardı. Ancak Adalet Bakanlığı'nın lezbiyen, gey, biseksüel ve trans kategorilerinde herhangi bir veri oluşturmadığı, dolayısıyla bu bireylere özel ihtiyaçlarına yönelik düzenleme yapılabilmesi için kendi kimliklerini açıklama olanağı sağlanmadığı belirtildi.
HIV'e dikkat çekildi
Yabancı mahpuslarla ilgili ise özellikle Afrika kökenliler arasında HIV (AIDS hastalığı) vakası görülme sıklığına dikkat çekildi. Ziyaretler ile telefon hakkı konusunda Türkiye vatandaşlarıyla yabancılara aynı haklar tanınmış olması sonucunda, görünüşte 'eşitlikçi' bir durum olduğu dile getirildi. Ancak yabancılar açısından ziyaretçi de, telefon da "çok daha fazla para harcamak" anlamına geldiği dolayısıyla ortada 'eşitsiz' bir durum olduğu ifade edildi.
1898 yaşlı mahpus
Türkiye'deki hapishanelerdeki yaşlılar açısından var olan tabloda ele alındı. Raporda, 65-79 yaş arasında 57 kadın, 1741 erkek bulunduğu belirtildi. 80 yaş üstü ise 2 kadın, 98 erkeğin mahpus olduğu açıklandı. Buna karşın hapishanelerde yaşlılar için yaşlarına uygun sosyal faaliyetler, spor aktiviteleri ya da yaşam koşulları sağlanmadığı gibi eleştiriler sıralandı.
CİSST tarafından Mustafa Eren'in koordinatörlüğünde Açık Toplum Vakfı ve Global Diyalog desteğiyle Türkiye'deki hapishaneler bir yıl boyunca 'özel ihtiyaçlar' bağlamında değerlendirildi. Sonuçta yayımlanan raporda, LGBT bireyler, engelliler, yabancılar ve yaşlılar açısından hapishanelerdeki eksiklikler sıralandı. CİSST Başkanı Zafer Kıraç da raporu, "Türkiye hapishaneler konusunda karanlık bir geçmişe sahiptir, bugün daha mı iyidir, hayır neredeyse dünü aratacak inanılmaz insan hakları ihlalleri yaşanmaktadır" sözleriyle özetledi.
Raporda, Adalet Bakanlığı ile bünyesindeki Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü'nün, özel ihtiyaçları olan mahpuslara yönelik politika üretmediği ve özellikle LGBT ile engellilere ilişkin istatistiklerin yeni tutulmaya başlandığı belirtildi. Rapor hazırlık sürecince Adalet Bakanlığı'nın işbirliğine gönüllü olmadığı vurgulandı ve "Mahpuslarla görüşülmesine izin verilmeyişi, sadece hapishanenin dolaştırılması ve idari personelden bilgi alabilmek, kabul edilebilir bir durum değildir. [Devlet] STÖ'lerin hapishanelerde çalışma yürütmesini istememekte, kendi çizdiği sınırlar içinde hareket edilmesini beklemekte ve sadece kendi sunduğu bilgileri yeterli görmektedir. Bu kaygı verici bir tutumdur" denildi.
Sosyal destek kısıtlı
Rapora göre, Adalet Bakanlığı'nca verilen bilgiler ışığında, Ağustos 2013 itibariyle hapishanelerde 167 psikolog, 281 sosyal çalışmacı ve 354 öğretmen çalışıyor. Buna karşın hapishanelerde 135 bin 511 mahpus bulunması nedeniyle psikolog başına 811, sosyal çalışmacı başına 482 ve öğretmen başına ise 382 mahpus düşüyor. Dolayısıyla mahpuslara, sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli görevli desteği verilmiyor.
Engelli acil durumda ne yapacak?
Raporda, Türkiye'de engelli oranı yüzde 12.29 olmasına karşın cezaevlerinde 115 engelli tutuklu ve hükümlü bulunduğu kaydedildi. Toplumdaki engelli oranı dikkate alındığında, hapishanelerde sadece yüzde 1'den dahi az orana denk düşen engelli bulunduğu yönündeki veri ile Adalet Bakanlığı'nın engellilik tanımını 'dar' tuttuğu sonucuna varıldığı açıklandı. Hapishanelerde ve mahpus taşıyan araçlarda gerekli fiziki düzenlemeler olmadığı vurgulandı. Bunun yanı sıra yangın, deprem gibi acil durumlarda hapishanelerdeki engelli mahpusları tahliye edecek önlemler olmadığı anlatıldı.
Cinsel kimlikler
Rapora göre, Temmuz 2013 itibariyle Türkiye'de 79 LGBT mahpus vardı. Ancak Adalet Bakanlığı'nın lezbiyen, gey, biseksüel ve trans kategorilerinde herhangi bir veri oluşturmadığı, dolayısıyla bu bireylere özel ihtiyaçlarına yönelik düzenleme yapılabilmesi için kendi kimliklerini açıklama olanağı sağlanmadığı belirtildi.
HIV'e dikkat çekildi
Yabancı mahpuslarla ilgili ise özellikle Afrika kökenliler arasında HIV (AIDS hastalığı) vakası görülme sıklığına dikkat çekildi. Ziyaretler ile telefon hakkı konusunda Türkiye vatandaşlarıyla yabancılara aynı haklar tanınmış olması sonucunda, görünüşte 'eşitlikçi' bir durum olduğu dile getirildi. Ancak yabancılar açısından ziyaretçi de, telefon da "çok daha fazla para harcamak" anlamına geldiği dolayısıyla ortada 'eşitsiz' bir durum olduğu ifade edildi.
1898 yaşlı mahpus
Türkiye'deki hapishanelerdeki yaşlılar açısından var olan tabloda ele alındı. Raporda, 65-79 yaş arasında 57 kadın, 1741 erkek bulunduğu belirtildi. 80 yaş üstü ise 2 kadın, 98 erkeğin mahpus olduğu açıklandı. Buna karşın hapishanelerde yaşlılar için yaşlarına uygun sosyal faaliyetler, spor aktiviteleri ya da yaşam koşulları sağlanmadığı gibi eleştiriler sıralandı.
