Gezi Tarihi Okurla Buluştu

ANKARA —  Gezi Parkı eylemleri Türkiye genelinde tazeliğini koruduğu sırada Temmuz ayı için toplumsal eylemler tarihini de irdeleyen özel bir Gezi sayısı hazırlayan NTV Tarih dergisi, personelini ve okurlarını şaşırtan bir kararla kapatıldı. O tarih dergisi bugünlerde Metis Yayınları'ndan bir kitapçık olarak satışa çıkarılırken, dergiyi hazırlayan ekip kitapçığın tüm gelirini Gezi'de hayatını kaybedenlere bağışlamayı planlıyor.

Gezi Parkı sürecinde Türkiye'deki medya kuruluşlarında eylemlere sınırlı yer verilmesi veya tek yanlı yaklaşım gibi eleştirilerle basın özgürlüğü de tartışma başlıklarından birine dönüştü. Doğuş Yayın Grubu'nun da NTV Tarih dergisini kapatma kararı ardından 'Yaşayan Tarih' başlığıyla o özel tarih dergisi sayısı, Twitter başta olmak üzere sosyal medya aracılığıyla en çok konuşulan konulardan biri oldu. Dergi çalışanları ise, son anda matbaada basılması iptal edilen özel sayıyı, yayın grubu kararına karşı savundu ve işlerini bıraktı. Yayın Yönetmeni Gürsel Göncü ile birlikte dergi ekibi, 'Yaşarken Yazılan Tarih' başlığıyla bir dergiyi tümüyle kapatma kararı verilmesine neden olan sayıyı okuyucusuyla buluşturdu. Metis Yayınları'ndan hafta başında piyasaya çıkan 'Yaşarken Yazılan Tarih'in birinci baskısı hızla tükendi. Bir anlamda sansürlenen bir dergi sayısından kitapçık yaratılması sürecini, NTV Tarih'in eski yayın yönetmeni Gürsel Göncü, Amerika'nın Sesi'ne anlattı.

Göncü: Amaç siyasi değil analiz etmekti

Siyasi bir mesaj vermek amacıyla değil gerçekten tarihsel bir olay yaşandığını düşündükleri için Gezi sürecini anlatan bir sayı hazırladıklarını belirten Göncü, olaylar sıcakken bunun analizini yapmayı ekip olarak kıymetli gördüklerini söyledi. O dönem NTV Tarih ekibi olarak aldıkları kararın arkasında durmaya devam ettiklerini belirten Göncü, Gezi'nin Türkiye'deki bütün kurumları etkileyen, sarsan yapısı itibariyle tarih boyutuyla analiz edilmeye değer olduğunun altını çizdi.

Göncü, bu kitapçığın tüm gelirini Gezi sürecinde hayatını kaybedenlerin ailelerine aktaracaklarını belirtirken, ancak bunun 'reklam' gibi anlaşılmamasını istediklerini söyledi. Göncü, ekibin normal koşullarda Temmuz'da yayınlanacak bu sayı için hakedişlerini medya grubundan zaten almış olması nedeniyle ikinci kez gelir elde etmeyi uygun görmediklerini anlattı.

'Yaşarken Yazılan Tarih' kitapçığıyla okura karşı sorumluluklarını yerine getirdiklerini kaydeden Göncü'nün, Amerika'nın Sesi ile söyleşisinin detayları ise şöyle:

VOA: NTV Tarih adı üstünde bir tarih dergisiydi, neden Temmuz sayısı için henüz tazeliğini koruyan bir süreci ana konu olarak belirlediniz?

G.G.: Gezi süreci Haziran ayında tüm Türkiye'yi etkiledi. Biz Türkiye'nin bütün kurumlarını sarmış bir hadiseyi, tarihi vesikalara katkı sağlayacak şekilde bir sayı olması için hazırladık. Dünya ve bizim tarihimizdeki benzeri nitelikteki majör hadiseleri derlemek istedik. Bizim olaylar sıcakken, analiz yapma imkanı sınırlı iken bunu yapmış olmamızı da çok kıymetli buluyorum. O sayı öncesinde bizim 4,5 yıldır yaptığımız yayın da ortadaydı. İşimizi yaptığımızı düşünüyoruz. O güne kadarki bütün dergi içeriğimiz de böyle bir sayı hazırlamamızı gerektiriyordu.

VOA: Bazı kesimlerce NTV Tarih'in Temmuz ayı öncesinde zarar ettiği ve hakkında kapatma kararı alınmış olduğu iddia edildi. Dergi neden kapatıldı?

G.G.: Kesinlikle zarar etmiyordu, kar eden bir dergiydi. Merkez Dağıtım kuruluşundan satış rakamları herkes tarafından öğrenilebilir. Mesela önceki yılı 34 bin gibi net satış rakamıyla kapatmıştı. Türkiye'de her kategoride en çok satılan 5'nci dergiydi. Satış fiyatı 7,5 lira üzerinden ise en çok satılan dergiydi. Reklam geliri oranı sadece yüzde 13.5 gibi düşük bir orandı ancak kendi satış gelirleriyle yaşayabiliyordu. Hesaplar ortada, herkes bunları teyit edebilir. Doğuş Yayın Grubu da, böyle bir açıklama yapmadı.

VOA: Normal koşullarda Temmuz ayında piyasada olacak dergi için hazırladığınız yazınızda, okuyucularınıza, "Doğuş Yayın Grubu'ndan yayınlarımız öncesi ve sonrasında tek bir müdahale gelmedi" diyorsunuz. Oysa sizin bunu yazdığınız sayı nedeniyle dergi kapatıldı. Siz Haziran ayı boyunca, Temmuz'da Gezi temalı bir dergi hazırlarken Türkiye'deki medya yayınlarına baktığınızda hiç böyle bir karar verilebileceğini düşünmediniz mi?

G.G.: Şunu rahatlıkla söyleyebilirim, yaklaşık 5 yıl boyunca bizim üzerimizde baskı olmadı. NTV Tarih, otonom diyebileceğimiz bir şekilde idare ediliyordu. Yayın grubu yönetimi genellikle dergiyi basımı sonrasında görüyordu. Hazırlık sürecinde tabiki işaretler aldık. Endişe de taşıyorduk ama derginin o güne kadarki çizgisi açısından ekip olarak Gezi'yi anlatan bir sayı hazırlamaktan vazgeçmedik. Açıkçası ben iyiserliğimi korudum. Doğuş Grubu çatısı altında yer almasına rağmen günlük TV yayınları gibi olmadığımızı, prestijli bir süreli yayın olmamız nedeniyle sıkıntı olmayacağını, grubun bunu koruyacağını düşündüm. Ama öyle olmadı malesef.

Geliri Gezi mağduru ailelere

VOA: Şimdi o sayıyı, gelirini Gezi'de hayatını kaybedenlerin ailelerine bırakarak okuyucuya sunuyorsunuz. Bu kararı nasıl aldınız?

G.G.: Bunun temel nedeni elbette reklam veya halkla ilişkiler kaynaklı değil. Bunun kahramanlık gibi görülmesini, eleştirilmesini ve hatta pek fazla konu edilmesini de istemiyoruz. Ancak bizler yani dergiyi hazırlayan ekip, Temmuz sayısı için o zaman hak edişlerimizi yayın grubundan aldıkç Dolayısıyla aynı içerik için yeniden para kazanmamızı doğru bulmadık. Bu nedenle kitapçığın her baskıda bütün telif gelirleri Gezi'de ölenlerin ailelerine aktarılacak. Metis Yayınları da dağıtım gibi giderlerini karşılıyor.

Hedef Ocak 2014'te yeni dergi

VOA: Peki siz ekip olarak yeni bir tarih dergisi yayınlamayı düşünüyor musunuz?

G.G.: Üç aydır onun için çalışıyoruz. Bu siyasi iklimden dolayı kolay olmuyor. Biz bu son sayıyı da pozisyon almak, siyasi duruş amacıyla yapmamıştık. Ama öyle anlaşıldı, suçlandı. 'Kitle Fonlaması' denilen kendi yağımızla bu yemeği nasıl hazırlayabiliriz diye çalışıyoruz. 2014'de Ocak sayısıyla birlikte aynı ekiple dergiciliğe devam etmek istiyoruz.