NEW YORK —
Kuzey Kore son 10 yılın üçüncü nükleer denemesini bu ay gerçekleştirdi. Önceki denemelerden sonra olduğu gibi, bu kez de dünyanın çeşitli yerlerinde titreşimler hissedildi. Şimdi, depremleri inceleyen sismologlar, nükleer testin etkisini tartışıyor. Amerika’nın Sesi New York muhabiri Bernard Shusman’ın haberi.
Atom çağı başlayalı yaklaşık 70 yıl oldu. İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Amerika, Japonya’da iki kenti, Hiroşima ve Nagazaki’yi bombalamıştı. Bu yıkımın etkileri hala devam ederken, nükleer üstünlük için uluslararası bir yarış başlıyordu.
Bugün 8 ülke kendisini nükleer silaha sahip ülke olarak tanımlıyor. Dokuzuncu ülke İsrail, nükleer silaha sahip olduğunu ne kabul ediyor ne de yalanlıyor. Bu ülkeler arasına giren en son ülke 12 Şubat’ta üçüncü yeraltı nükleer denemesini yapan Kuzey Kore.
Kuzey Kore’nin bu denemesi, deprem bilimcileri harekete geçirdi. İki sismolog, Won-Young Kim ve Paul Richards, Kuzey Kore’nin her üç denemesini de inceledi.
Won-Young Kim, “İlk deneme 4,3 şiddetindeydi, ikincisi ise 4,7. Sonuncusu da 5,1 büyüklüğündeydi. 5’in üzerindeki titreşimler, dünyanın her tarafındaki sismologlar tarafından saptanabiliyor,” diye konuşuyor.
21. yüzyılda nükleer silahlarını test eden tek ülke Kuzey Kore. Kuzey Koreli mühendisler, nükleer laboratuvarlarda aralıksız çalışıyor. Uzmanlara göre, son denemeler 1945’te Japonya’ya atılan bombalardan daha ufak çaplı.
Patlamayı ilk tespit eden, denemenin yapıldığı bölgenin 350 kilometre kuzeyindeki Çin izleme istasyonu oldu. Saniyeler içinde titreşimler bütün dünyada hissedildi.
Palisades New York’ta Richards ve Kim, verileri inceledi.
Paul Richards, “Sismograf, farklı zamanlarda yerin nasıl hareket ettiğini kaydediyor. İlk gelen öncü dalgalar çok kuvvetli. Diğer dalgalarsa oldukça zayıf. Bazı yerlerde de görünmeyecek kadar az” diyor.
Won-Young Kim ise “Nükleer denemenin tam olarak nerede gerçekleştiğini biliyoruz. Sinyaller oldukça basit, ani bir gümbürtü, depremlerdeki gibi uzun bir parçalanma yok,” diye devam ediyor.
Sismologlar, nükleer aletlerin genellikle 1.5 kilometre derinliğinde oyuklarda denendiğini söylüyor. Depremler ise dünya yüzeyinin kilometrelerce altından kaynaklanıyor. Bu farkı saptamak çok kolay. Kuzey Kore’deki denemelerin aynı bölgede fakat farklı oyuklarda yapıldığı belirlendi.
Won-Young Kim, “Şu anda iki farklı tünel deldiklerini ve birine Doğu, öbürüne de Batı dediklerini biliyoruz. Bu denemenin Batı tarafından geldiğini düşünüyoruz" şeklinde konuşuyor.
Kuzey Koreliler başarılı denemeyi kutlarken, Kim ve Richards bu son testin, Amerika’nın nükleer silahlarına göre küçük görünmesine rağmen, silah olarak kullanıldığı takdirde çok ciddi zarara yol açabileceği uyarısında bulunuyor.
Atom çağı başlayalı yaklaşık 70 yıl oldu. İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Amerika, Japonya’da iki kenti, Hiroşima ve Nagazaki’yi bombalamıştı. Bu yıkımın etkileri hala devam ederken, nükleer üstünlük için uluslararası bir yarış başlıyordu.
Bugün 8 ülke kendisini nükleer silaha sahip ülke olarak tanımlıyor. Dokuzuncu ülke İsrail, nükleer silaha sahip olduğunu ne kabul ediyor ne de yalanlıyor. Bu ülkeler arasına giren en son ülke 12 Şubat’ta üçüncü yeraltı nükleer denemesini yapan Kuzey Kore.
Kuzey Kore’nin bu denemesi, deprem bilimcileri harekete geçirdi. İki sismolog, Won-Young Kim ve Paul Richards, Kuzey Kore’nin her üç denemesini de inceledi.
Won-Young Kim, “İlk deneme 4,3 şiddetindeydi, ikincisi ise 4,7. Sonuncusu da 5,1 büyüklüğündeydi. 5’in üzerindeki titreşimler, dünyanın her tarafındaki sismologlar tarafından saptanabiliyor,” diye konuşuyor.
21. yüzyılda nükleer silahlarını test eden tek ülke Kuzey Kore. Kuzey Koreli mühendisler, nükleer laboratuvarlarda aralıksız çalışıyor. Uzmanlara göre, son denemeler 1945’te Japonya’ya atılan bombalardan daha ufak çaplı.
Patlamayı ilk tespit eden, denemenin yapıldığı bölgenin 350 kilometre kuzeyindeki Çin izleme istasyonu oldu. Saniyeler içinde titreşimler bütün dünyada hissedildi.
Palisades New York’ta Richards ve Kim, verileri inceledi.
Paul Richards, “Sismograf, farklı zamanlarda yerin nasıl hareket ettiğini kaydediyor. İlk gelen öncü dalgalar çok kuvvetli. Diğer dalgalarsa oldukça zayıf. Bazı yerlerde de görünmeyecek kadar az” diyor.
Won-Young Kim ise “Nükleer denemenin tam olarak nerede gerçekleştiğini biliyoruz. Sinyaller oldukça basit, ani bir gümbürtü, depremlerdeki gibi uzun bir parçalanma yok,” diye devam ediyor.
Sismologlar, nükleer aletlerin genellikle 1.5 kilometre derinliğinde oyuklarda denendiğini söylüyor. Depremler ise dünya yüzeyinin kilometrelerce altından kaynaklanıyor. Bu farkı saptamak çok kolay. Kuzey Kore’deki denemelerin aynı bölgede fakat farklı oyuklarda yapıldığı belirlendi.
Won-Young Kim, “Şu anda iki farklı tünel deldiklerini ve birine Doğu, öbürüne de Batı dediklerini biliyoruz. Bu denemenin Batı tarafından geldiğini düşünüyoruz" şeklinde konuşuyor.
Kuzey Koreliler başarılı denemeyi kutlarken, Kim ve Richards bu son testin, Amerika’nın nükleer silahlarına göre küçük görünmesine rağmen, silah olarak kullanıldığı takdirde çok ciddi zarara yol açabileceği uyarısında bulunuyor.
