STATE DEPARTMENT —
Obama yönetiminin en büyük dış siyaset başarılarından biri, İran’ı nükleer programını kısıtlamayı kabul etmesi için müzakere masasına oturtmak oldu.
Başkan Obama’ya göre bu, uluslararası iradenin gücünü gösteren büyük bir fırsat.
“Başarı yolunda daha katedeceğimiz çok mesafe var. İran’ın nükleer silah geliştirmesini engellemek için her türlü yola başvurma hakkımızı saklı tutuyoruz. Ancak on yıldır ilk kez çığır açacak bir anlaşmaya varma şansı yakaladık. Bu şans, askeri güç kullanmaktan çok daha etkili.”
Viyana’daki görüşmelerde ilerleme sağlansa da İran’ın nükleer programının bir bölümünü iptal etme karşılığında bazı yaptırımların kaldırılmasına ilişkin nihai anlaşma henüz yapılmış değil.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye göre aceleye gerek yok.
“Eğer perde arkasında sorun çıkarmak isteyen ülkelere görüşmeleri sabote etme şansı tanınmazsa nihai başarıyı yakalamak için yeterli zamanımız olur. Belirlenen takvim çerçevesinde nihai anlaşmaya varamazsak geçici anlaşmayı altı aylığına uzatabiliriz.”
Profesör Hillary Mann Leverett’e göre, siyasi rakipleri İran’a uygulanan yeni yaptırımların devreye girmesinde ısrar ettiği için görüşmelerin uzaması Başkan Obama için sorun yaratabilir.
“İranlılar’ın geçici anlaşmayı altı ay daha uzatmak istemesi Obama’yı zor duruma düşürür. Kasım’daki ara seçimler öncesinde Cumhuriyetçi Parti’nin Senato’da çoğunluğu ele geçirebileceği bir anda rakipleriyle uğraşmak zorunda kalmak, Obama için hiç iyi olmaz.”
Profesör Leverett’e göre Obama Kongre’den altı aylık uzatma kararı çıkarabilir, ancak İran’ın amacı daha fazla taviz koparmak.
“İranlılar’ın amacı petrol ve doğalgaz yatırımları almak. Bunlar en azından 10 yıllık projeler. Altı aylık dilimler halinde bu projeleri tamamlayamazsınız. Obama Yönetimi, istediği gibi bir anlaşmaya varabilmek için önce Kongre’ye gidip yaptırımların kaldırılmasını istemesi gerektiğinin farkına şimdi varıyor.”
İran’la yapılacak nükleer anlaşma, görüşmelerin Kongre tatildeyken uzamasıyla siyasi sorun olmaktan çıkabilir. Eski Büyükelçi Adam Ereli’ye göre zamanlama, Başkan Obama’nın işine yarar.
“Obama’yı kısıtlayan siyasi gerçekler, İranlı müzakerecileri kıskaca alan siyasi baskıdan çok daha hafif sayılabilir.”
Adam Ereli’ye göre birçok İranlı, Cumhurbaşkanı Ruhani’nin ekonomiyi iyileştirmek için yaptırımların kaldırılmasını sağlamasını istese de İranlı müzakereciler, nükleer tehdidi sürdürmek isteyenlerin baskısı altında.
“Eğer anlaşamazlarsa ya da getirdikleri öneriler İran’daki siyasi rakiplerine fazla gelirse ters tepkiye hedef olabilirler. Her iki taraf da böyle bir durumla karşılaşabilir.”
Obama yönetiminin görüşmeler sırasında Washington’un Tahran hükümetinin nükleer silah geliştirmesine izin vermeyeceği konusunda İsrail’i de ikna etmesi gerekiyor.
Başkan Obama’ya göre bu, uluslararası iradenin gücünü gösteren büyük bir fırsat.
“Başarı yolunda daha katedeceğimiz çok mesafe var. İran’ın nükleer silah geliştirmesini engellemek için her türlü yola başvurma hakkımızı saklı tutuyoruz. Ancak on yıldır ilk kez çığır açacak bir anlaşmaya varma şansı yakaladık. Bu şans, askeri güç kullanmaktan çok daha etkili.”
Viyana’daki görüşmelerde ilerleme sağlansa da İran’ın nükleer programının bir bölümünü iptal etme karşılığında bazı yaptırımların kaldırılmasına ilişkin nihai anlaşma henüz yapılmış değil.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye göre aceleye gerek yok.
“Eğer perde arkasında sorun çıkarmak isteyen ülkelere görüşmeleri sabote etme şansı tanınmazsa nihai başarıyı yakalamak için yeterli zamanımız olur. Belirlenen takvim çerçevesinde nihai anlaşmaya varamazsak geçici anlaşmayı altı aylığına uzatabiliriz.”
Profesör Hillary Mann Leverett’e göre, siyasi rakipleri İran’a uygulanan yeni yaptırımların devreye girmesinde ısrar ettiği için görüşmelerin uzaması Başkan Obama için sorun yaratabilir.
“İranlılar’ın geçici anlaşmayı altı ay daha uzatmak istemesi Obama’yı zor duruma düşürür. Kasım’daki ara seçimler öncesinde Cumhuriyetçi Parti’nin Senato’da çoğunluğu ele geçirebileceği bir anda rakipleriyle uğraşmak zorunda kalmak, Obama için hiç iyi olmaz.”
Profesör Leverett’e göre Obama Kongre’den altı aylık uzatma kararı çıkarabilir, ancak İran’ın amacı daha fazla taviz koparmak.
“İranlılar’ın amacı petrol ve doğalgaz yatırımları almak. Bunlar en azından 10 yıllık projeler. Altı aylık dilimler halinde bu projeleri tamamlayamazsınız. Obama Yönetimi, istediği gibi bir anlaşmaya varabilmek için önce Kongre’ye gidip yaptırımların kaldırılmasını istemesi gerektiğinin farkına şimdi varıyor.”
İran’la yapılacak nükleer anlaşma, görüşmelerin Kongre tatildeyken uzamasıyla siyasi sorun olmaktan çıkabilir. Eski Büyükelçi Adam Ereli’ye göre zamanlama, Başkan Obama’nın işine yarar.
“Obama’yı kısıtlayan siyasi gerçekler, İranlı müzakerecileri kıskaca alan siyasi baskıdan çok daha hafif sayılabilir.”
Adam Ereli’ye göre birçok İranlı, Cumhurbaşkanı Ruhani’nin ekonomiyi iyileştirmek için yaptırımların kaldırılmasını sağlamasını istese de İranlı müzakereciler, nükleer tehdidi sürdürmek isteyenlerin baskısı altında.
“Eğer anlaşamazlarsa ya da getirdikleri öneriler İran’daki siyasi rakiplerine fazla gelirse ters tepkiye hedef olabilirler. Her iki taraf da böyle bir durumla karşılaşabilir.”
Obama yönetiminin görüşmeler sırasında Washington’un Tahran hükümetinin nükleer silah geliştirmesine izin vermeyeceği konusunda İsrail’i de ikna etmesi gerekiyor.
