Amerika’da bugün 12 eyalette Cumhuriyetçi ve Demokrat Partili seçmenler, Başkan adaylarını belirlemek amacıyla önseçimlere gidiyor. “Süper Salı” adı verilen bugün, hem 50 eyalete sahip Amerika’nın dörtte birinde yapılan bir önseçim olması, hem de parti adaylarını seçecek delegelerin neredeyse üçte birinin belirlenmesi açısından oldukça önemli bir gün.
Süper Salı’dan bir gün önce açıklanan kamuoyu yoklaması ise, Cumhuriyetçi Parti cephesinde milyarder emlakçı Donald Trump’ın, Demokrat Parti cephesindeyse eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un güçlü desteğe sahip olduğunu gösteriyor.
CNN televizyonunun ORC anket şirketiyle ortaklaşa yaptığı kamuoyu yoklaması, Cumhuriyetçi Parti’de Donald Trump’a verilen desteği yüzde 49 olarak gösteriyor. Trump diğer dört rakibinin toplamından daha fazla desteğe sahip. Trump’ı yüzde 16’yla Florida Senatörü Marco Rubio, yüzde 15’le Ted Cruz izliyor. Trump Cumhuriyetçiler’in oy kullanacağı 11 eyaletin 10’unda önde giderken bir tek Cruz, kendi eyaleti Texas’ta önde.
Demokrat Parti’deyse Hillary Clinton yüzde 55, rakibi Vermont Senatörü Bernie Sanders yüzde 38 desteğe sahip. Clinton, ‘sosyalist’ Vermont Senatörü’ne karşı önseçim sürecinin başından bu yana zorlu bir mücadele verdi. Kampanyasını gelir eşitsizliğine ve Wall Street bankacılarına karşı yürüten Sanders, bazı eyaletlerde önemli destek topladı. Ancak Clinton son iki eyalette toparlamayı başarmıştı.
Kirli kampanyalar
Cumhuriyetçi Partili adaylar arasındaki rekabet ise son dönemde hakarete varacak atışmalar düzeyine indirgenmiş durumda. Amerika son bir haftadır, özellikle Trump ve Rubio arasında birbirlerine kötü sıfatlarla hitap etmeler, birbirlerinin fiziksel özelliklerini aşağılamalarına tanık oluyor.
Florida senatörüne “Küçük Marco Rubio” diye hitap eden Trump, Rubio’nun aşırı makyajla yüzünü neredeyse inşaat malasıyla sıvadığını, kepçe kulaklarını gizlemeye çalıştığını, “köpek toplama ekibine bile seçilemeyeceğini” iddia etti. Rubio ise geçtiğimiz günlerde Trump için “küçük elleri var” demiş, ya da yüzünü “kalitesiz bir bronzlaştırıcı spreyle” renklendirdiğini söylemişti.
Genç Florida senatörü, Cumhuriyetçi Partili adaylar arasında aşırı destek alan Trump’ı dolandırıcılıkla ve partiyi rehin almakla suçluyor. Marco Rubio, siyasete sonradan atılan emlak devi Trump’a göre, Amerika’da kurumsallaşmış geleneksel yapıyı temsil eden bir politikacı. Rubio’ya destek veren gelenekçi Cumhuriyetçiler, Trump’ın parti başkan adaylığını kazanması durumunda Kasım ayı seçimlerinde Hillary Clinton’a karşı yarışı ve Kongre’de çoğunluğu kaybedeceklerinden endişe ediyor.
Trump Cumhuriyetçi Parti’yi böldü mü?
Ayrıca Donald Trump’ın Cumhuriyetçi Parti’yi bölmesinden endişe edenler de var ve şu ana kadar en üst düzeyde bir Cumhuriyetçi Partili, Nebraska Senatorü Ben Sasse, Trump’ın partinin adaylığını kazanması durumunda kendisine destek vermeyeceğini açıkladı.
Donald Trump’ın son dönemdeki en ciddi baş ağrılarından biri ise beyaz ırkçı, Ku Klux Klan örgütünün eski lideri David Duke’tan destek alması oldu. Rubio, Trump’ın özellikle CNN televizyonunda beyaz ırkçı liderden aldığı desteği reddetmemesine değindi. Trump’ın pazar günkü söyleşisinde sorulara net bir şekilde yanıt verdiği gözlense de, daha sonraki açıklamalarında CNN’in kendisine kötü bir kulaklık verdiğini ve bunun da soruları anlamamasına yol açtığını iddia etti. Trump ayrıca bütün haftasonu boyunca yaptığı konuşmalarda David Duke’un desteğini reddettiğini söyledi.
Rubio, Süper Salı önseçimlerinde çok şanslı görünmese de toplayabileceği kadar fazla delege desteğiyle çıkma hesabı yapıyor. Rubio’nun asıl hedefi, 15 Mart’ta önseçimlerin yapılacağı kendi eyaleti Florida. Florida’da Cumhuriyetçi Parti’nin önseçimlerini kazanan tüm delegeleri toplayabiliyor. Bu da Temmuz ayında partisini Cleveland, Ohio’da yapılacak kurultayına gitmeden önce Rubio’nun şansını yükseltebilir.
Cumhuriyetçi adaylardan Trump kampanyasını güney eyaletlerinden Virginia ve Georgia’da sürdürürken, Rubio Arkansas eyaletindeydi. Ted Cruz ise kendi eyaleti Texas’ta kalmayı tercih etti.
Parti adaylığından emin Clinton’un hedefinde Sanders değil Trump var
Demokrat Parti cephesindeyse, Cumhuriyetçi Parti’de olduğu gibi atışmalar parti aday adayları arasında geçmiyor. Parti adaylığını kazanarak Kasım ayında Trump’la karşı karşıya olmayı amaçlayan Hillary Clinton, kendisini kurumsallaşmış aday olmakla suçlayan Sanders’dan çok fazla endişe duymuyor.
Massachusetts eyaletinde konuşan Clinton, Cumhuriyetçiler’in rakip adaylarını karşılıklı suçlama ya da günah keçisi ilan etme yöntemlerinin Amerika’ya zarar verdiğini savundu.
Neden ‘Süper Salı’?
Süper Salı, bir günde çok sayıda eyaletin önseçim yaptığı, aynı zamanda parti kurultaylarına gönderilmek üzere önemli sayıda delegenin belirlendiği bir gün. Demokrat Partili bir adayın parti başkan adaylığını kazanması için 2 bin 383, Cumhuriyetçi bir adayın da partisinin adaylığını kazanması için minimum 1237 delegenin desteğine ihtiyaç var. Süper Salı’da Demokratlar 1004, Cumhuriyetçiler ise 595 delege çıkaracak.
Süper Salı önseçimleri Alabama, Alaska, Arkansas, Colorado, Georgia, Massachusetts, Minnesota, Oklahoma, Tennesse, Texas, Vermont, Virginia ve Amerikan Samoası’nda yapılacak.
‘Süper Salı’ kavramı yakın bir zamandır yerleşik. Bunun nedeni, ilk önseçimlerin yapıldığı Iowa gibi küçük bir eyaletin belirleyici unsur olmasına, aday adaylarının kampanyalarını aylarca ülkeyi demografik açıdan temsil etmeyen bu eyalette yürütmesine duyulan tepkinin ürünü.
Süper Salı’nın belirleyici olmasını sağlayan etkenlerden biri de, artık küçük adayların yola devam edip etmeme konusunda karar almaları. Bu özellikle Cumhuriyetçi Parti’nin düşük destek alan iki aday adayı emekli cerrah Ben Carson ve Ohio Valisi John Kasich için geçerli. Ulusal düzeyde Hillary Clinton’un gerisinde bile kalsa, Bernie Sanders’ın yarışı Süper Salı’daki sonuçlarla hemen bırakması beklenmiyor.
