Tüm dünyada her yıl 70 milyar Dolar'lık kahve tüketiliyor. Ancak Uluslararası Kahve Üreticileri Birliği, ham kahve fiyatlarındaki düşüş nedeniyle, üretici ülkelerde işsizlik ve yoksulluğun arttığı görüşünü savunuyor.
Kolombiya, Brezilya’dan sonra dünyanın en büyük ikinci kahve üreticisi. 100 yıla yakın bir süredir, en büyük ihracat gelirini kahveden sağlayan Kolombiya son yıllarda bu alanda ciddi kayıplarla karşı karşıya.
1997 yılında kahvenin kilosu 1 Dolar 45 cent'ti, 2003 yılında ise bu fiyat 35 cent’e kadar indi. Tüm dünyadaki üretim fazlası, daha önce uygulanan kotaların kaldırılması ve standartların düşürülmesi üretici ülkelerde ekonomik ve sosyal alanda büyük bir sıkıntı yarattı. Bu görüşlere Kolombiya Cumhurbaşkanı Alvaro Uribe de katılıyor:“Kolombiya’da 600 bin çiftçi aile geçimini kahveden sağlıyor. Aslında kahve tüm ülke ekonomisini etkiliyor. Çnkü 4 milyon kişinin yaşamı kahveden elde ettikleri gelire bağlı. Geçmişte kahveden elde ettiğimiz gelir 15 milyar Dolar'dı şimdi ise bu rakam ancak 700 milyon.
Armenia kenti Kolombiya’da kahvenin başkenti sayılıyor. Ancak bugünlerde Armenia’deki arazilerin ancak % 40’ında kahve üretiliyor. Üretici Carlos Alberto Gutierrez de durumdan şikayetçi. Carlos da diğer üreticiler gibi kahveden çok zarar etmeye başlayınca muz, yuka, çicek ve biber ekmeye başlamış tarlasına. Komşuları da Carlos gibi kahve üretmekten vazgeçip, başka ürünlere, hatta biraz daha riskli ürünlere yönelmiş.
Kolombiya Cumhurbaşkanı Uribe bu riskli eğilimi şöyle açıklıyor: “Tarlalara artık koka bitkisi ve haşhaş ekiliyor. Kahve üretimi zayıflayınca, çiftçilerin yasadışı ürünlere ilgisi de artmaya başlıyor.
Kolombiya Kahve Federasyonu Başkanı Gabriel Silva’ya göre şu anda 18 bin hektarlık alanda ekimi yasak bitki yetiştiriliyor: “Kolombiya’daki kahve krizi üreticileri yasadışı faaliyetlere itiyor. Çaresizlikten, başka çıkış yolları olmadığından, mecburen aç kalmamak için koka ekiyorlar tarlalarına.”
Armenia’nın önde gelen kahve üreticilerinden Alvaro Gutierrez, artık kahvenin eskisi kadar para getirmediğinden yakınıyor: “Tarlalarına koka ekenlerden duydum, bir yıl içinde bir hektardan daha az bir alana koka bitkisi ekerseniz 5 ila 6 milyon Peso kazanıyormuşsunuz. Ben kahveden hasat zamanı 1 milyon Peso bile kazanamaz hale geldim.”
Gutierrez de artık tarlasının yalnızca küçük bir bölümüne kahve ekiyor: “Kahvenin iyi para getirdiği zamanlarda 130 hektara kahve ekiyordum, hasat zamanı da 400-500 işçi çalıştırıyordum. Şimdi aynı büyüklükteki tarlada ancak 40-50 kişi çalışıyor.”
Kolombiya Cumhurbaşkanı Uribe dünya kamuoyunu yardıma çağırıyor ve bu konunun gözden kaçırılmamasını istiyor: “Kolombiya’da daha çok kahve üretilirse, daha az koka ekilir, bu da uyuşturucu ticaretini azaltır.”
Ancak arz-talep dengesi bu konuda pek fazla umut vermiyor. Kolombiya Kahve Üreticileri Federasyonu Başkanı Gabriel Silva’ya göre gelişmiş ülkelerde bir fincan kahve 1,5 - 3 Dolar arasında satılıyor ama üreticilerin aldığı pay sadece 1 cent: “10 yıl önce kahve üreticilerinin dünya kahve endüstrisinden aldıkları pay % 30 düzeyindeydi. Bugün ise bu oran neredeyse %7-%9’a düşmüş durumda. Üreticiler, yalnızca kahve fiyatlarındaki düşüşten değil, kahveden elde edilen katma değerden elde ettikleri pay da giderek düştüğü için, hergün biraz daha yoksullaşıyor."
Üretici ve tüketici ülkeler arz-talep dengesini korumak ve fiyatlarda istikrar sağlamak amacıyla Uluslararası Kahve Örgütü’nü kurmuşlardı. Ancak dünyanın en büyük kahve tüketicisi durumundaki Amerika, kartel oluşturduğu gerekçesiyle, 1990’lı yıllarda örgütten çekildi. Bu da kahve piyasasındaki krizi biraz daha derinleştirdi. Kolombiya, şimdilerde daha özel pazarlara hitap eden organik kahve üretimine geçerek krizin etkilerini azaltmaya çalışıyor. Kahve tarlalarına turistik geziler düzenleyerek buradan gelir elde etmeye çalışıyor. Nubia Mota Camargo bu işin öncülerinden ..
Camargo “Önce aromalı kahve üretmeye başladık, sonra yan ürünlere geçtik. İlerisi için daha bir sürü projemiz var. Çünkü artık sıradan kahveyle para kazanmak neredeyse imkansız “ diyor.
Camargo’nun şirketi şu sıralarda Avrupa’ya kahveyle yapılan bisküvi ihraç ediyor. Kahve reçeli ve kahveli tatlılar da iyi para getiren ürünler arasında. Turizm de üreticileri sıkıntıdan kurtaracak bir başka umut kapısı. Büyük kahve çiftlikleri yazlık gibi kullanılıyor ve buralarda tatil yapmak isteyenlere konaklama konusunda yeni bir alternatif sunuyor. Olga Castano Osorio, “Çiftliğini turistlere kiralayarak zengin olamam ama geçimimi sağlamaya yetiyor” diyor.
Bazı Kolombiyalılar krizi altetmek için alternatif yollar bulurken, bazıları da yoksulluk sınırının altında yaşamaya başladı. Orta Amerika ve Afrika’daki kahve üreticisi ülkelerde de durum hemen hemen aynı. Bir rapora göre kahve fiyatlarındaki istikrarsızlık dünya barışı üzerindeki en büyük tehditlerden biri olma yolunda ilerliyor.