Erişilebilirlik

Iraklı Türkmenler Israrlı - 2004-08-09


Batıda Irak denilince akla Araplarla Kürtler geliyor, Türkmenlerden kimsenin haberi yok. Ancak Türkmenler bunu değiştirmeye ve yeni hükümette yeterince temsil edilmeye kararlı.

Amerika’nın Sesi Bağdat Muhabiri Challis McDonough’nun haberi

Irak Türkmen Cephesi’nin merkezi Bağdat’ın kuzeyinde, dar bir sokakta bulunuyor. Mahalle sakinleri bile merkezin varlığından haberdar değil. Irak’ta Türkmenler, Arap ve Kürtlerden sonra üçüncü büyük etnik grubu oluşturuyor. Bu iki büyük topluluk arasında kendi dil, adet ve geleneklerini korumaya çalışan Türkmenler yıllarca ağır baskıya maruz kaldı. Irak’ın 1925 yılında çıkan ilk anayasası Kürtçe, Arapça ve Türkçe basılmıştı. Ancak 1933 yılında yapılan değişiklikle Arapça resmi dil olarak kabul edildi.

Irak Türkmen Cephesi Başkanı Faruk Abdurrahman Türkmenlere yapılan baskıların Saddam dönemiyile sınırlı olmadığını, çok daha öncesine gittiğini söylüyor. 1959 yılı Temmuz ayında Kerkük’te düzenlenen Türkmen katliamına değinen Abdurrahman, 33 soydaşının öldürüldüğünü ve cesetlerinin 3 gün süreyle motorlu araçlarla sokak sokak sürüklendiğini söylüyor. Türkmenlerin 1970-1980 yılları arasında de çeşitli terör eylemlerine maruz kaldıklarını belirten Faruk Abdurrahman odasının duvarında asılı siyah-beyaz bir fotoğrafı gösteriyor.

Faruk Abdurrahman, 1980 yılında Saddam Hüseyin’in 5 Türkmen liderini öldürdüğünü belirtiyor ve bunlardan birinin, fotoğrafta görünenler arasında yeralan kendi babası olduğunu söylüyor.

Tabii Saddam Hüseyin rejimi sırasında baskı ve işkence görenler sadece Türkmenler değil. Kürtler de Şii Araplar da korkunç cinayetlere, hatta katliamlara hedef oldu. Türkmenleri diğerlerinden ayıran şey ise varlıklarının inkar edilmesi. Faruk Abdurrahman resmi sayımların Türkmenlerin nüfusunu doğru olarak yansıtmadığını söylüyor.

Abdurrahman, Irak hükümetinin devamlı Türkmen nüfusunu az göstermeye çalıştığını, şimdiye kadar Türkmenlerin sayısını belirleyecek tarafsız bir sayım yapılmadığını ileri sürüyor ve “1957 sayımında Türkmenlerin sayısı yaklaşık 567.000 idi, yani Irak nüfusunun yüzde 10’u..” diyor. Resmi kayıtlara göre Türkmen sayısının devamlı azaldığını belirten Faruk Abdurrahman bunu çeşitli nedenlere bağlıyor. Bunların başında gelen, Türkmenlerin, Kuzey Irak’taki geniş bir alandan göçe zorlanmaları ve Irak Hükümetinin Kürtlere halkına karşı kullandığı asimilasyon politikasını Türkmenlere de uygulaması.

Irak hükümeti yıllarca Türkmenlerin Türkçe konuşmalarına izin vermedi. Hatta Türkmenlerin otomobil satın alması bile yasaktı. Haziran ayında lağvedilen Irak Geçici Hükümet Konseyi'nin üyelerinden Songül Çapuk, Saddam Hüseyin’in Türkmenlerin asimilasyonunu “doğru yola sokma” olarak nitelediğini hatırlatıyor.

Türkmen lider, hükümetten korkan Türkmenlerin adlarını değiştirmeye, Saddam’ın deyişiyle "doğru" yani Arapça adlar almaya başladığını söylüyor. Nedeni ise işlerini, evlerini, mal ve mülklerini kaybetme kaygısı.

Saddam zamanında yapılan sayımlara göre Türkmenler Irak’ta nüfusun yüzde 3 ile 4 arasındaki bölümünü oluşturuyor. Türkmenler bu oranın gerçeği yansıtmadığını savunsa da, Irak’ın eski Amerikalı yöneticisi Paul Bremer Geçici Hükümet Konseyi’nin üyelerini belirlerken bu rakamı kullanmak zorunda kaldı. Bundan ötürü 25 kişilik Konsey’de Türkmenlere sadece tek bir üyelik düşmüştü. Songül Çapuk, Türkmen toplumunu Konsey’de bir kadının temsil etmesinin Türkmen politikacılar tarafından hoş karşılanmadığını da sözlerine ekliyor.

Şu andaki hükümette de bir Türkmen temsilci bulunmasına rağmen Iraklıların çoğu, Türkmenlerin talepleri bir yana, onların varlığından bile haberdar değil.

Muayad Nima el Saadi adlı profesör, Türkmenlerin Irak mozaiğinin bir parçası olduğunu söylüyor. Profesör Saadi, Bağdat’ta bir kahvede hem çayını yudumluyor hem de, özellikle ülkenin güneyinde yaşayan Iraklıların Türkmenleri tanımadığını belirtiyor. “Türkmen sözcüğünü duyduk ama Türkmen kimdir bilmiyoruz” diyen Iraklı profesör, halkın Türkmenler hakkındaki bilgisinin kendisine söylenenlerle sınırlı olduğuna dikkati çekiyor. Profesör Saadi “Liderlerimiz bize Türkmenlerin Türk olduğunu ve tek amaçlarının Irak’tan ayrılıp Türkiye’yle birleşmek olduğunu söylerdi.” diyor.

Türkmen lider Songül Çapuk bunu reddediyor 750 yıl süreyle Irak’ı Türkmenlerin yönettiğine dikkate çekiyor. Songül Çapuk, eskiden ülkeyi yönettiler diye Türkmenlerin kendilerine ayrıcalık tanınmasını istemediklerini ancak Araplar ne kadar Iraklı ise Türkmenlerin de o kadar Iraklı olduğunu savunuyor.

Irak Türkmen Cephesi Başkanı Faruk Abdurrahman, Türkmenlerin Irak’ın geleceğine olumlu katkıda bulunmak istediğini söylüyor ve iyi de olsa kötü de olsa, Irak’ın, "vatanları olduğunu" belirtiyor.

Saddam zamanında hükümet, güneydeki Şii Arapları Türkmen kenti Kerkük’e yerleştiriyordu. Şimdi ise kente akın akın Kürt yerleşiyor. Irak’ın etnik açıdan en zengin kenti olan Kerkük artık her an patlamaya hazır bir hale geldi. Kerkük’ün geleceğini Türkmen, Kürt ve Arapların birlikte yaşayıp yaşayamayacağı belirleyecek.

XS
SM
MD
LG