Erişilebilirlik

Ortadoğu'da Su Dahi Sorun - 2004-05-11


Ortadoğu’da çekilen su sıkıntısının ilerde daha da büyük bir sorun haline gelmesi bekleniyor. Konunun uzmanları geçenlerde Amerikan Kongresi’nin Temsilciler Meclisi’ne bağlı Dış İlişkiler Komisyonu’nda bilgi verdi. Amerika’nın Sesi Radyosu’ndan Michael Bowman Ortadoğu su sorunun çözüm bekleyen büyük bir iş olduğunu, fakat aynı zamanda fırsat da yarattığını bildiriyor.

Ortadoğu’da asırlar boyu toprak ve doğal kaynakların kavgası verildi. Doğal kaynak arasında ise en kıymetli olanı su... Dışişleri Bakanlığı Okyanuslar ve Çevre Bölümü’nün Başkanı David Satterfield bu konuda şunları söyledi:

“İsrail, Ürdün, Batı Şeria ile Gazze sürekli bir su sıkıntısı içinde. Nüfus artışı ve ilerde olacak ekonomik gelişme, bu bölgenin yer altı su kaynakları üzerinde daha da büyük bir bölüşüm baskısı yaratacaktır.”

2040 yılında İsrail, Ürdün ve Filistinlilerin suya olan yıllık ihtiyacı, 870 milyon metreküp ila 3 buçuk milyar metreküp arasında olacağı tahmin ediliyor.

Amerika’da bir yılda kişi başına kullanılan temiz su miktarı yedi bin metre küp olarak hesaplanıyor. İsrail’de ise kişi başına kullanılan su 300 metre küpe düşüyor. Batı Şeria ile Gazze’de ise bu miktar 100 metre küpün bile altında.

Temsilciler Meclisi komisyonundaki toplantıya katılanlar arasında, İsrail’de su araştırmaları yürüten, Stephan and Nancy Büyük Su Araştırmaları Enstitüsü’nün Başkanı Uri Shamir de bulunuyordu. Shamir ilerde Ürdün Nehri Havzası’ndan su kullanımının, şu anda tarımda sulama ile sanayide kullanılan suyu tüketeceğini belirtti.

“Günümüzdeki mevcut suyun yarıdan fazlası kentsel alanlara gidiyor. Bu kullanım daha da büyüyecek ve 2020 yılında oran yüzde 70’i aşacaktır.”

Ortadoğu’daki tarihi düşmanların su kaynakları projesi çerçevesinde biraraya geleceklerini düşünmek de yanlış olur. Fakat yakın tarih aksini gösteriyor. 1990 yılında İsrail’in Ürdün ve Filistinlilerle ortak su komisyonları kurma anlaşması oldukça başarılı oldu. Satterfield bu beklenmedik gelişme hakkında şöyle konuşuyor:

“İsrail Ürdün, İsrail-Filistin Ortak Su Komisyonları, anlaşmaların imzalanmasından buyana aralıksız bir şekilde işledi. Son üç buçuk yılda yaşanan şiddete rağmen İsrail, Ürdün ve Filistinliler çok yönlü su projelerinde birlikte çalışmaya devam ediyor.”

Ortadoğu’da temiz su arzını artıracak hangi projeler üzerinde duruluyor? Bu projelerden biri, Kızıl Deniz ile Ölü Deniz’den 180 kilometrelik bir su boru hattı inşasını öngörüyor. Bu suyun, yılda 850 milyon metreküpünün hidroelektrik gücüyle tuzdan arındırılması öngörülüyor. Ancak İsrailli su araştırmacısı Uri Shamir, bu projenin çok pahalı olduğunu hatırlatıyor. İsrail’in deniz kıyılarında kurulacak tesislerle suyun tuzdan arındırılması ise ikinci ve daha iyi bir proje olarak gözüküyor. Amerikan Uluslar Arası Kalkınma Dairesi AID’nin yakın doğu bürosundan James Kunder bu proje hakkında şunları söylüyor.

“Deniz suyunu arındırmanın, öteki dev su projelerine kıyasla Ortadoğu’daki en iyi seçenek olduğuna inanıyoruz.”

Çeşitli su projelerinin gerçekleşebilmesi için birçok güçlük ve engelin aşılması gerekiyor. Bu engeller, mali kaynak sorunu ve İsrail Filistin anlaşmazlığının yarattığı şiddet ortamı olarak sıralanabilir. Bu sorunlar, Amerikan yardım kuruluşu USAID’nin Gazze’deki deniz suyunu arındırma projesini durdurmasına yol açtı.

Buna rağmen birçokları Ortadoğu su projeleri konusunda iyimser. Bunlar arasında Temsilciler Meclisi Uluslararası İlişkiler Komisyonu’nun Başkanı Henry Hyde da var. Kongre üyesi, Ortadoğu’da çatışan tarafların, doğal kaynakların geliştirilip paylaşılması sorunlarını yenebildikleri ölçüde bölgedeki barış çalışmalarına da katkıda bulunacaklarına işaret ederek şöyle konuştu:

“İnsanoğlu, doğal kaynakların, herkesin yararına olacak şekilde bölüşümünü sağlama yeteneğine sahiptir. Bölgenin su sorunlarının barış için teşvik olacağını var saymak doğru olmaz. Fakat ilerde Ürdün Nehri su havzasına ortak olan ülkelerin halkları arasındaki bir anlaşma her halükarda bu ülkelerin suya olan ihtiyaçlarına göre belirlenecektir.”

Henry Hyde eski İsrail Başbakanı Shimon Perez’in, “yollar medeniyete ulaştırırsa, su da barışa ulaştırır” şeklindeki sözlerini, tarihin doğru çıkartmasını diledi.

XS
SM
MD
LG